Morgunblaðið - 08.07.2011, Qupperneq 37

MENNING 37
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. JÚLÍ 2011
ASA-tríóið gaf fyrir skömmuút diskinn Plays the musicof Thenlonius Monk. Tríó-ið samanstendur af Agnari
Má Magnússyni, sem leikur á raf-
magnsorgel, Andrési Þór, sem leikur
á gítar og Scott McLemore, sem spil-
ar á trommur. Tríóið hefur starfað
saman síðan 2005 og mest gefið sig út
fyrir túlkanir á tónlist snillinga eins
og Johns Coltrane, Wayne Shorter,
Jimi Hendrix og fleiri. Eins og nafn
disksins gefur til kynna leika þeir fé-
lagar tónlist eftir einn af upphafs-
mönnum bebopsins, Thelonious
Monk (1917-1982). Þrátt fyrir að hafa
samið fá lög í samanburði t.d. við
Duke Ellington, þá nýtur Monk mik-
illar hylli sem tónskáld og eru lög
hans vinsæl meðal djassflytjenda.
Þeir félagar í ASA-tríóinu velja ekki
þekktustu lög Monks til flutnings,
raunar má segja að þeir velji nokkuð
þröngan ramma, þar sem 4 af 9 lög-
um disksins koma af plötu Monk, Un-
derground, sem kom út 1968. Það er
út af fyrir sig virðingarvert hjá þeim
þremenningum að falla ekki í þá
gryfju að leika alla slagara Monks inn
á einn disk. Upphaf og endir disksins
er þó rammaður inn af tveimur fræg-
ustu lögum Monks, Bemsha Swing og
Straight, No Chaser.
Útsetningar eru í hefðbundnum,
jafnvel íhaldssömum stíl. Rafmagns-
orgel og gítar gefa lögunum þó nýja
áferð. Hljóðfæraleikur er allur fram-
úrskarandi, smekklegur og vandvirk-
ur, án mikilla átaka. Erfitt er að gera
upp á milli laga, það er mikill heild-
arbragur á disknum og öllum sem að
honum koma til mikils sóma. Helsti
galli útgáfunnar er að hún fellur að-
eins of mikið að veggfóðrinu, vantar
örlítinn kraft og fjölbreytni. Vert er
að nefna skemmtilegt umslag utan
um diskinn.
Á útgáfutónleikum ASA-tríós í vor
mátti heyra fleiri lög eftir Monk sem
þeir völdu að hafa ekki með á diskn-
um og hver veit nema það komi annar
diskur með tónlist Monks í framtíð-
inni. Á heimasíðu ASA-tríósins er
hægt að nálgast endurgjaldslaust fín-
ar tónleikaupptökur, m.a. Love Sup-
reme eftir John Coltrane. Þetta eru
virkilegar góðar viðbætur og auð-
heyrt er af upptökunum að ASA-
tríóið skipa metnaðarfullir tónlist-
armenn sem mikill fengur er af fyrir
íslenskt djasslíf.
Falla ekki í gryfju slagara
ASA – Plays the music of Thenlonius
Monk bbbmn
Stúdíó 12, RÚV 2011.
ÖRN
ÞÓRISSON
TÓNLIST
Monk ASA-tríóið skipa metnaðarfullir tónlistarmenn; Agnar Már Magnússon, Andrés Þór og Scott McLemore.
Ljósmynd/Daniel Starrason
Díana Rós A. Rivera
diana@mbl.is
Norski rithöfundurinn og þýðand-
inn Knut Ødegård hlýtur Dobloug-
bókmenntaverðlaunin ár. Sænska
akademían veitir verðlaunin fyrir
bæði sænskar og norskar fagurbók-
menntir sem og bókmenntafræði-
legar rannsóknir. Akademían velur
sænska verðlaunahafann og Norska
rithöfundasambandið þann norska
og er verðlaunaféð 150.000 sænskar
kr. Dobloug-verðlaunin heita eftir
Birger Dobloug sem gaf eigur sínar
til Sænsku akademíunnar árið 1938
til að stofna sjóð fyrir fagurbók-
menntir og hafa verðlaunin verið
veitt síðan 1951.
Hefðin er opin
Knut segir viðurkenningu á borð
við Doubloug-verðlaunin vera afar
þýðingarmikla. „Þetta eru ein af
stærstu verðlaununum sem Sænska
akademían veitir og meðal verð-
launahafa er að finna mikilvægustu
nöfn í skandinavískum skáldskap.
Verðlaunin eru veitt sem við-
urkenning á góðum bókmenntum
og eru því um leið viðurkenning á
mér sem rithöfundi.“
Knut hóf að þýða úr íslensku
strax upp úr 1970 en hann hafði
lært málið í menntaskóla í Noregi.
Eftir heimsókn til Íslands árið 1971
ákvað hann að setja sig betur inn í
bæði málið og nútímaskáldskap.
Hann var um tíma meðlimur í
stjórn Norska rithöfundasambands-
ins og við kynningu á sambandinu í
Norræna húsinu eignaðist hann vini
meðal íslenskra rithöfunda og þá
fór boltinn að rúlla. Síðan þá hefur
Knut þýtt allt frá nútímaskáldskap
til miðaldaljóða.
Hann segir íslenskar og norskar
bókmenntir að mörgu leyti líkar en
hlesti munurinn á þeim sé að ís-
lenskir rithöfundar hafi beina teng-
ingu við skáldskap fyrri tíma í
gegnum tungumálið sem hafi ekki
breyst að ráði frá dögum Egils
Skalla-Grímssonar. „Hefðin er opin,
íslenskir rithöfundar geta „talað“
við forfeður sína á hátt sem engir
evrópskir rithöfundar geta.“
Leitar á æskuslóðir sínar
Knut gaf út sitt fyrsta ljóðasafn
árið 1961, þá aðeins 21 árs gamall.
Hann hefur alla tíð skrifað bæði
ljóð og bækur á norsku og gefið út
í Noregi. Bækur hans hafa verið
þýddar á 29 tungumál og í það
heila hefur hann gefið út tæpar 40
bækur. Samhliða hefur hann unnið
við þýðingar úr íslensku auk ensku
og þýsku.
Knut segist ætíð leita á æsku-
slóðir sínar í huganum þegar hann
skrifar. „Ég sit í Reykjavík og sé
landslagið fyrir mér eins og á sviði
þar sem ég get skrifað inn í drama
um líf og dauða, um hjarta mann-
eskjunnar, í þessu landslagi sem er
mér nálægt og fjarlægt á sama
tíma. Ég gæti það líklega ekki ef ég
væri „inni“ á sviðinu. Það sama
gildir svo í Noregi, þar get ég skrif-
að um Ísland. Fjarlægðin veiti mér
yfirsýn,“ segir Knut.
Fjarlægðin
veitir yfirsýn
 Knut Ødegård hlýtur Dobloug-
bókmenntaverðlaunin
Rithöfundurinn Knut Ødegård.
Ljósmynd/Milan Richter
Þann 17. júní síðastliðinn voru 200 ár
liðin frá því að Jón Sigurðsson, sjálf-
stæðishetja Íslands, var borinn í
þennan heim. Af því tilefni voru veg-
leg hátíðarhöld víða á þjóðhátíðar-
daginn í ár og margt annað gert í til-
efni fæðingarafmælisins. Meðal
annars var gefin út barna- og ung-
lingabókin Óskabarn: Bókin um Jón
Sigurðsson. Í henni er sagt á að-
gengilegan hátt frá ævi og störfum
Jóns, sem var stundum kallaður
óskabarn Ís-
lands; sómi
þess, sverð og
skjöldur.
Brynhildur
Þórarins-
dóttir, lektor
við Háskólann
á Akureyri,
tekur sögu Jóns
saman. Fyrir fyrri bækur sínar hef-
ur Brynhildur fengið fjölda viður-
kenninga en hún hefur t.d. end-
ursagt Njálu, Eglu og Laxdælu fyrir
börn og unglinga. Henni bregst ekki
bogalistin í þessari bók frekar en í
þeim fyrri. Textinn um Jón er af-
skaplega vel unninn; aðgengilegur,
áhugaverður og skemmtilegur.
Flestir hefðu nú haldið að saga Jóns
Sigurðssonar væri of leiðinleg fyrir
börn enda snýst hún mikið til um
stjórnmál og löngu látinn karl sem
lifði lífi sem er ansi fjarlægt börnum
nútímans. Brynhildi tekst að gera
sögu Jóns og sögu Íslands áhuga-
verða og létta og virkilega fróðlega
fyrir bæði börn og fullorðina.
Bókinni er skipt upp í stutta kafla,
flestir fjalla um Jón og ævi hans en
inn á milli koma kaflar sem fjalla um
efni sem viðkemur þeim tíma sem
hann lifði á og kemur sjálfstæðisbar-
áttunni við. Þá eru stuttir fróðleiks-
molar á spássíunum sem koma sög-
unni við og brjóta síðurnar
skemmtilega upp. Bókin er mynd-
skreytt með nýjum og gömlum ljós-
myndum og vatnslitateikningum eft-
ir Sigurjón Jóhannsson. Það lætur
ekki mikið yfir teikningum Sigur-
jóns og að sumu leyti á það vel við
þessa sögu en að mínu mati hefði
mátt vera aðeins meira líf í þeim.
Manneskjurnar eru oft voðalega fer-
kantaðar og skortir öll svipbrigði.
Þær eru stundum eins og trékarlar.
Jón á æskuárunum er líka teiknaður
voðalega karlalegur, með kollvik og
þungan svip, hvar er lífsgleði og
æskuljómi barnsins og unglingsins?
Ég er ekki að tala um að það hefði
þurft „Disney“-myndir heldur bara
aðeins meiri léttleika. Því þó maður
geri sér í hugarlund að saga Jóns sé
gömul og þung þá er hún það ekki í
þessari bók, léttari myndir hefðu átt
betur við þennan leikandi texta.
Bókin hefði þá líka náð til enn yngri
barna. Burtséð frá því þá er Óska-
barn: Bókin um Jón Sigurðsson
tímabær, vel gerð og góð lesning.
Sagan um sóma Íslands
Sagnfræði
Óskabarn: Bókin um Jón Sigurðsson
eftir Brynhildi Þórarinsdóttur
bbbmn
Sigurjón Jóhannsson myndskreytti.
Mál og menning 2011.
INGVELDUR
GEIRSDÓTTIR
BÆKUR
Ljósmynd/Þjóðminjasafn Íslands
Óskabarnið Jón Sigurðsson barðist fyrir sjálfstæði Íslands.