Morgunblaðið - 06.08.2011, Blaðsíða 14

Atvinnuleysi
9%
8%
7%
6%
5%
4%
3%
2%
1%
0%
2010
Hér er lagt til grundvallar að atvinnuleysi verði 0,6-0,8%minna í haust en á haustmánuðum
í fyrra, skv. spá Friðriks Friðrikssonar, hagfræðings hjá Vinnumálastofnun. Þá er reiknað
með að atvinnuleysi verði 0,9%minna í júlí, ágúst og september en í fyrra. Byggir það á því
handahófskennda vali að atvinnuleysi var 0,9%minna í júní en í samamánuði í fyrra.
Jún Júl Ágú Sep Okt Nóv Des Jún Júl Ágú Sep Okt Nóv DesJan Feb Mar Apr Maí
2011
Heimild: Hagstofa Íslands.
7,6 7,5 7,3 7,1
7,5 7,7
8,0
8,5 8,6 8,6
8,1
7,4
6,7 6,6 6,4 6,2
6,7
-6,9
6,9
-7,1
7,2
-7,4
%
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Yfirleitt dregur úr atvinnuleysi yfir sumar-
mánuðina, en svo eykst það aftur með haust-
inu, meðal annars vegna árstíðarsveiflu. Gera
má ráð fyrir því að atvinnuleysi verði um 0,6%-
0,8% minna í haust en haustið 2010,“ segir
Friðrik Friðriksson, hagfræðingur hjá Vinnu-
málastofnun, spurður um horfur í atvinnumál-
um á landinu með haustinu.
Meðaltalið á milli 7% og 8% í ár
„Gera má ráð fyrir því að atvinnuleysið verði
nálægt 7,5% að meðaltali í ár og því 0,6 pró-
sentustigum minna en síðasta ár. Síðustu 12
mánuði frá júlí í fyrra og fram í júní í ár var
meðalfjöldi atvinnulausra um 12.700 eða að
meðaltali 7,8%,“ segir Friðrik.
Má í þessu samhengi rifja upp þau ummæli
Gissurar Péturssonar, forstjóra Vinnumála-
stofnunar, frá því í vor að ekki hafi sést jafn
mikið atvinnuleysi á Íslandi og í jafn langan
tíma síðan í kjölfar kreppunnar miklu 1929.
Straumur til og frá landinu
Hagstofa Íslands tekur saman tölur yfir bú-
ferlaflutninga til og frá Íslandi. Nýjustu tölur
eru frá miðjum júlí en í þeim kemur fram að
840 íslenskir ríkisborgarar fluttust frá landinu
á fyrsta ársfjórðungi en 980 á öðrum ársfjórð-
ungi. Gera þetta samanlagt 1.820 manns. Á
sama tímabili fluttust 380 erlendir ríkisborg-
arar burt frá landinu á fyrsta landsfjórðungi og
800 á öðrum ársfjórðungi, alls 1.180 manns.
Saman gera hóparnir því 3.000 manns.
Athygli vekur að 640 og 620 erlendir ríkis-
borgarar fluttust til landsins á fyrsta og öðrum
ársfjórðungi, alls 1.260 manns, og 570 og 620
ísl. ríkisborgarar til landsins sömu ársfjórð-
unga og því 2.450 í báðum hópum samanlagt.
Flytja því enn fleiri frá landinu en til þess.
Á annan tug þúsunda verða án vinnu
 Lítillega dregur úr atvinnuleysi með haustinu
 3.000 fluttust frá landinu fyrstu sex mánuðina
14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 2011
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Ástandið þyrfti að vera miklu betra.
Atvinnuleysið þyrfti að ganga miklu
hraðar niður. Mér sýnist ekkert vera
í sjónmáli sem kemur í veg fyrir að
atvinnuleysi aukist aftur með haust-
inu. Það alvarlegasta í þessu er að
þegar fjárfestingar í atvinnulífinu
komast ekki á fullan skrið erum við
ekki að ná atvinnuleysinu nógu mikið
niður. Vandinn er ekki aðeins bund-
inn við þetta ár. Hann nær til næsta
árs,“ segir Vilhjálmur Egilsson,
framkvæmdastjóri Samtaka at-
vinnulífsins, um horfur í atvinnumál-
um.
Beðið eftir upptakti
– Eruð þið þegar farnir að hafa
áhyggjur af árinu 2012?
„Ef hagvöxtur á að vera meiri á
næsta ári þarf að verða upptaktur í
efnahagslífinu í lok ársins. Það má
segja að þetta ár sé nánast tapað
hvað hagvaxtarmöguleika snertir.“
– Nú er nýbúið að undirrita kjara-
samninga. Þetta er varla í takt við
þær væntingar sem þið höfðuð?
„Við byggðum kjarasamningana á
væntingum um að hagvöxtur yrði 4
til 5% á ári. Við gerðum svo sem ekki
ráð fyrir slíkum hagvexti í ár en hins
vegar á því næsta og þarnæsta.“
– Þú átt þá við að það sé ekki verið
að stefna á þessa braut 2012?
„Nei. Við erum ekki komin inn á
þá braut enn þá. Það er í sjálfu sér
lítið sem við getum gert annað en að
þrýsta á að eitthvað fari að gerast.“
Árni Jóhannsson, forstöðumaður
mannvirkjasviðs hjá Samtökum iðn-
aðarins, tekur í svipaðan streng.
„Haustið verður hrímkalt. Það er
ekkert í gangi,“ segir Árni.
–Hvernig er útlitið miðað við
væntingar ykkar fyrr á árinu þegar
skrifað var undir kjarasamninga?
„Stjórnvöld hafa ekki gert eitt eða
neitt í því sem þau ætluðu að gera.
Það er ekkert í gangi hjá okkur og
það er einmitt kyrrstaðan sem ein-
kennir þetta ár. Við horfum nú fram
á enn einn biðleikinn.“
Þorir ekki að horfa til 2012
– Horfið þið til þess að árið 2012
verði rólegt ár í framkvæmdum?
„Ég þori ekki að horfa svo langt.
Þetta er „dejà vu“, svo maður megi
sletta, frá árinu 2010. Þetta er
endurtekning á því sama.“
Orri Hauksson, framkvæmda-
stjóri Samtaka iðnaðarins, segir erf-
iðar aðstæður á erlendum mörkuð-
um bæta gráu ofan á svart.
„Ég sé fáar ástæður til að ætla að
horfurnar séu góðar til skamms
tíma. Það sem er að gerast í heims-
hagkerfinu og á okkar helstu mörk-
uðum, í Evrópu sérstaklega, gefur
ekki tilefni til bjartsýni. Svo erum
við sjálf heldur betur að stíga á eigin
skóreimar. Í fyrsta lagi reikna ég
með að fjárfesting í sjávarútvegi
verði áfram mjög lítil og það kemur
aftur niður á ýmsum iðngreinum.
Í öðru lagi misstum við af þessu
ári líka hvað stórar vegafram-
kvæmdir snertir og svo eru það
vandræðin í fangelsismálum,“ segir
Orri og nefnir einnig „klúður“ með
útboð á olíuleit á Drekasvæðinu og
seinagang vegna skurðstofa í
Reykjanesbæ máli sínu til stuðnings.
„Og þótt niðurstaða gerðardóms
varðandi Helguvík verði þannig að
verkefnið geti farið aftur af stað með
haustinu mun líða langur tími þar til
það skilar sér í atvinnusköpun.
Þannig að það er fátt í spilunum sem
segir okkur að nokkuð gerist haustið
2011 né lengi árs 2012.“
– Rætt er um að við þurfum 4-5%
hagvöxt til að ná niður atvinnu-
leysinu. Stefnir í slíkan vöxt 2012?
„Það væri kraftaverk. Ég sé ekki
hvaðan slíkur vöxtur ætti að koma.“
– Má af þessu skilja að þú reiknir
með 7-8% atvinnuleysi á næsta ári?
„Já. Ég sé engar forsendur til ann-
ars. Mældar atvinnuleysistölur segja
reyndar ekki alla söguna. Margir eru
ýmist dottnir af skrá eða hafa farið í
skóla. Hver rétta talan er veit ég
ekki nákvæmlega en hin raunveru-
lega atvinnusköpun verður ekki næg
til að ná atvinnuleysinu niður.“
Umsvifin áttu að aukast
Halldór Grönvold, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri Alþýðusambands Ís-
lands, segir horfurnar ekki góðar.
„Þær eru auðvitað ekki ásættan-
legar. Forsendur kjarasamninga
voru að umsvif yrðu aukin í atvinnu-
lífinu, ekki síst með auknum fjárfest-
ingum, bæði opinberum og í einka-
geiranum. Það sem veldur okkur
áhyggjum er að umsvif í hagkerfinu
eru ekki að aukast með þeim hætti
sem við gerðum okkur vonir um við
gerð kjarasamninganna í vor. Fjár-
festingar standa á sér og svo kemur
til vandræðagangur stjórnvalda í
verkefnum sem að þeim snúa, svo
sem varðandi byggingu nýs fangelsis
og vegaframkvæmdir,“ segir Hall-
dór og nefnir í framhaldinu átakið
„Nám er vinnandi vegur“ í samstarfi
ríkis og aðila vinnumarkaðarins.
Með því hafi tekist að tryggja að á
annað þúsund manns geti aukið við
menntun sína. Hins vegar hafi
stjórnvöld ekki gert nóg til að stuðla
að starfsmenntun í greinum þar sem
jafnvel er skortur á starfskröftum.
„Stefnir í hrímkalt haust“
 Forystumenn í atvinnulífinu búast við að atvinnuleysi verði áfram mikið  Framkvæmdastjórar SA
og SI óttast þróunina á næsta ári  Aðstoðarframkvæmdastjóri ASÍ átelur vanefndir ríkisstjórnarinnar
Óvissan dokar við Unnið að framkvæmdum á Laugavegi. Forystumenn í atvinnulífinu segja mikla óvissu á vinnumarkaðnum.
Morgunblaðið/Ómar
„Það er erfitt að átta sig á því.
Það er mikil óvissa í spilunum.
Ég held að tilfinningin sé al-
mennt sú,“ segir Davíð Lúðvíks-
son, forstöðumaður stefnumót-
unar og nýsköpunar hjá
Samtökum iðnaðarins, aðspurður
um horfurnar í hugverkageir-
anum næsta haust.
Minnkar eftirspurnin?
„Það er fyrst og fremst eftir-
spurnarhliðin. Hún er mjög óviss
á innanlandsmarkaði. Svo horfa
þeir sem eru í útflutningi með
vissum kvíða á það sem er að
gerast, bæði í Bandaríkjunum og
Evrópu. Það er viss hætta á að
þróunin þar hafi áhrif á eftir-
spurnina. Einnig má nefna geira
þar sem kreppan vinnur frekar
með fyrirtækjunum heldur en
hitt. Nefna má undantekningar á
borð við orkusviðið og leikjaiðn-
aðinn.“
– Það hefur ríkt mikil bjartsýni í
hugverkageiranum. Hvað veldur
því að menn eru varkárari núna?
„Við getum tekið leikjaiðnaðinn
sem dæmi.
Hann hefur not-
ið góðs af því
að fólk leitar í
ódýrari afþrey-
ingu í krepp-
unni, auk þess
að hafa hag af
hagstæðara
gengi. Almennt
séð fara fjárráð
fólks minnkandi í kreppu, þar
með talið til afþreyingar. Fólk
gæti jafnvel þurft að spara við
sig ódýra afþreyingu. Nauðsynjar
verða að ganga fyrir.“
Beðið eftir nýjum tölum
Sem fyrr segir ríkti bjartsýni í
fyrra um möguleika hugverkaiðn-
aðarins og kom fram í umfjöllun
Morgunblaðsins í júní það ár að
samanlögð greinin stefndi í að
fara fram úr matvælaiðnaði, að
sjávarútvegi og landbúnaði með-
töldum, hvað snertir verðmæti
útfluttra afurða frá Íslandi.
Er beðið nýrra talna frá Hagstofu
Íslands um útflutninginn í ár.
Mikil óvissa í spilunum
STAÐAN Í HUGVERKAGEIRANUM
Davíð
Lúðvíksson