Morgunblaðið - 13.09.2011, Blaðsíða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. SEPTEMBER 2011
KVIKMYNDIR
Börkur Gunnarsson
borkur@mbl.is
Hlutverk Kvikmyndasafns Íslands er
margþætt. Hefðbundin lýsing á því er
sú að það sé fjórþætt og allir þættir
jafn mikilvægir: Söfnun, varðveisla,
skráning og miðlun. „Líklega er staf-
ræna byltingin mesti breytingavald-
urinn í starfsemi kvikmyndasafna frá
því að þau komu til sögunnar,“ segir
Erlendur Sveinsson hjá Kvikmynda-
safni Íslands. „Hún hefur gjörbeyt-
ingu í för með sér hvað varðar söfnun
og varðveislu kvikmynda. Líkt og
sjónvarpið breytti þjóðlífsmyndinni á
sínum tíma þá er þessi stafræna bylt-
ing á kvikmyndasviðinu á góðri leið
með að breyta þjóðlífsmyndinni enn
frekar.“
Kvikmyndasafnið stendur fyrir
sterkri vetrardagskrá sem er með
óvenjulegu sniði í ár. Í ár verður hver
mánuður helgaður einu ári í sögunni.
Septembermánuður er helgaður
árinu 1968. „Við ætlum að endurvekja
minningar um fortíðina sem kvik-
myndunum er lagið að gera. Þetta
eru ein átta ár sem við tökum fyrir,“
segir Erlendur. Myndirnar sem
verða sýndar í september eru frægar
og klassískar fyrir þann tíma. Í kvöld,
í Bæjarbíói klukkan 20:00, verður
sýnd bíómynd Lindsay Anderson,
If..., þar sem Malcolm McDowell er í
aðalhlutverki. Þessi sérkennilega og
ofbeldisfulla mynd lýsir þeim upp-
reisnaranda sem var grasserandi í
samfélaginu á þessum tíma. Í If... rísa
skólastrákar upp gegn kúgun þeirra
sem ráða lögum og lofum í stífum
virðingastiga einkaskólans. Myndin
vann gullpálmann í Cannes árið 1969
en var sett í sama flokk og örgustu
klámmyndir þar sem boðskapur
myndarinnar þótti ekki við hæfi.
Í næstu viku verður Skammen eft-
ir Ingmar Bergman sýnd. Skömmin
gerist í nafnlausu héraði í nafnlausu
landi þar sem tvær fylkingar með
sama tungumál heyja tilgangslaust
stríð. Það er varla tilviljun að hún var
gerð þegar Víetnamstríðið var í há-
punkti. Sagan er sögð í gegnum
hjónalíf tveggja friðsælla eyjar-
skeggja. Án kjölfestu í tíma og rúmi
nær myndin að sýna þann sálarskaða
sem er óumflýjanlegur fylgifiskur
stríðsátaka.
Í lok mánaðarins verður síðan
myndin Je T́aime eftir Alain Resnais
sýnd og einnig 5 mínútna mynd frá
strætisvögnum Reykjavíkur sem var
tekin árið 1968, rétt áður en skipt var
yfir í hægri umferð á götum úti.
„Við erum að skilgreina stöðu
safnsins í þessu breytta umhverfi nú-
tímans, þar sem annars vegar vitum
við af fólki með mikla flatskjái heima
hjá sér og gott safn af myndum frá
ýmsum tímum. Svo er það tilkoma
Bíós Paradísar sem er nokkuð nálægt
safninu. Svo höfum við Bæjarbíóið í
Hafnarfirði sem var tekið í notkun
árið 1945 og varð mjög vinsælt.
Fólk streymdi úr Reykjavík og inn
í Hafnarfjörðinn á sínum tíma til að
sækja bíósýningar. Það er sjarmi yf-
ir húsinu, þar sem rautt tjaldið er
dregið frá við upphaf sýninga. Allt
er þetta undir yfirskriftinni að það
sé markmið safnsins að varðveita
minningar þjóðarinnar í
lifandi myndum. Yfir-
skriftin er í stuttu máli:
Minning þjóðar.“
Minning þjóðar í myndum
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Vetrardagskráin Erlendur Sveinsson hjá kvikmyndasafninu stendur fyrir metnaðarfullri dagskrá í vetur og verður hver mánuður tileinkaður ákveðnu ári.
Skotfæri Atriði úr myndinni If... sem skartar Malcolm McDowell.
 Vetrardagskrá Kvikmyndasafnsins er hafin  Árinu 1968 er gert hátt undir
höfði í sýningum safnsins  Stórmyndir meistara eins og Resnais og Bergmans
Opnunarmynd Kvikmynda-
verðlauna Norðurlandaráðs,
Svínastían, eftir Pernillu Aug-
ust, með Noomi Rapace í að-
alhlutverkinu, sló í gegn um
helgina í Bíó Paradís. August
fylgdi mynd sinni til Íslands
og opnaði kvikmyndaveisluna
á miðvikudaginn. Í kjölfarið
fékk myndin langmestu að-
sóknina af myndunum fimm
og mjög góðar viðtökur hjá
gagnrýnendum. Þótt sýningum hafi átt að ljúka
á þessum tilnefndu myndum á sunnudaginn,
verður Svínastían eftir August sýnd áfram út
vikuna.
Kvikmyndir
Svínastían verður
áfram í Bíó Paradís
Pernilla
August
Dr. Helga Rut Guðmunds-
dóttir, lektor í tónmennt við
Kennaradeild Háskóla Íslands,
heldur örnámskeið fyrir for-
eldra um raunveruleg áhrif
tónlistarnáms á heilann. Nám-
skeiðið er eitt fjögurra örnám-
skeiða sem Menntavísindasvið
býður upp á á miðvikudags-
kvöldum í september, en sviðið
fagnar aldarafmæli Háskóla
Íslands með veglegri dagskrá
og viðburðum í mánuðinum. Námskeiðið fer fram
annað kvöld, þann 14. september, í húsnæði
Menntavísindasviðs við Stakkahlíð í stofu H-207
og stendur frá kl. 20.00-22.00.
Tónlist
Áhrif tónlistarnáms
á heilann
Helga Rut
Guðmundsdóttir
Norðurlandaráð og Norræna
húsið bjóða til umræðukvölds
um norrænar bókmenntir með
þátttöku Piu Tafdrup, Einars
Más Guðmundssonar, Jóns
Yngva Jóhannssonar og Auðar
Aðalsteinsdóttur.
Stjórnandi umræðna er Jór-
unn Sigurðardóttir og heið-
ursgestur Gyrðir Elíasson sem
nýlega fékk Bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs. Gyrðir
sagði nýlega frá því að það hefði komið honum á
óvart hvað verðlaunin vektu mikla athygli og það
jafnvel utan Norðurlandanna. Umræðurnar hefj-
ast í kvöld klukkan 20 í Norræna húsinu.
Bókmenntir
Norrænar bók-
menntir til umræðu
Gyrðir
Elíasson
Íslensk bókmenntahátíð var opnuð í
Nýju-Delí í gær, „A Celebration of
Icelandic Literature“. Staða Íslend-
inga sem bókaþjóðar er í brenni-
depli um þessar
mundir en Ísland
verður heið-
ursgestur á
stærstu bókasýn-
ingu heims,
Bókamessunni í
Frankfurt í októ-
ber.
Á bók-
menntahátíðinni
verður sýningin
Sögueyja: port-
rett af íslenskum samtímahöf-
undum í aðalhlutverki en hún bygg-
ist á veggspjöldum ljósmynda
Kristins Ingvarssonar ljósmyndara
af á þriðja tug íslenskra rithöfunda
og viðtölum Péturs Blöndal blaða-
manns við þá um hvað í íslenskum
söguarfi hafi helst haft áhrif á list-
sköpun þeirra. Einnig sýnir Guðjón
Bjarnason, arkitekt og myndlist-
armaður, verk sín undir yfirskrift-
inni CognITive FluIDity en á sýn-
ingu hans eru 28 grátóna málverk
auk bókverka og skúlptúrsinnsetn-
ingar sem er unnin úr papp-
írsstrendingum. Verk Guðjóns
fjalla um óheft flæði, eðli og inntak
sköpunar ímyndarinnar og hug-
myndatenginga.
Sýning Guðjón Bjarnason arkitekt.
Íslendingar
í Nýju-Delí
á Indlandi
 Portrett af ís-
lenskum höfundum
Pétur
Blöndal
Ritlistarhópur
Kópavogs-
stendur fyrir
minningardag-
skrá um dánu
skáldin úr Kópa-
vogi þriðjudag-
inn 13. sept-
ember í
Forsælunni við
Salinn í Kópa-
vogi. Dagskráin hefst kl. 20:00.
Erindi verða flutt um átta skáld
sem gengin eru yfir móðuna
miklu.
Meðal annarra verður fjallað
um Jón úr Vör, Geirlaug Magn-
ússon, Kjartan Árnason og Jón
Bjarman. Í lok dagskrárinnar
verður flutt erindi um Sigurð
Geirdal.
Dánu skáld-
in í Kópavogi
Jón úr Vör
Hljóðheimurinn á
plötunni er stórbrot-
inn, lögin djúp og marg-
slungin 31
»
Septembermánuður verður til-
einkaður árinu 1968. En í októ-
ber verður árið 1921 tekið fyrir
með sýningum áhrifamikilla
bíómynda frá þeim tíma. Þetta
er rétt eftir fyrri heimstyrjöld-
ina og bíómyndir nýbúnar að
sigra heiminn. Fyrir utan myndir
eftir Fritz Lang og Henry King
verður Saga Borgarættarinnar
sýnd. Það er dönsk mynd sem
gerð var eftir sögu Gunnars
Gunnarssonar. Þetta er fyrsta
bíómyndin sem tekin var á Ís-
landi og lék Guðmundur Thor-
steinsson (Muggur) aðal-
hlutverkið. Taka hennar árið
1919 vakti feiknaathygli og
spennan í kringum frumsýningu
hennar í tveimur hlutum í árs-
byrjun 1921 var gríðarleg. Ólafur
L. Jónsson sýningastjóri Nýja
Bíós og snattari
við gerð myndarinnar full-
yrðir í viðtali árið 1965 að Borg-
arættin hafi verið dýrasta og
vinsælasta kvikmyndin
sem Nordisk Film hafði
framleitt þá og ein sú
mest sýnda og
ábatasam-
asta sem
Nýja Bíó
hafði feng-
ið til sýn-
ingar
„þótt
þögul
væri“.
Mikilvægu
bíóárin
ÞEMAÐ
Guðmundur Thor-
steinsson (Muggur)