Morgunblaðið - 18.10.2011, Blaðsíða 18

Loðnuafli
1963-64
Heimild: Hafrannsóknastofnunin
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
júní-september
0któber-desember
janúar-mars
Þús. tonna
2010-11
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
L
íklegt er að uppsjávar-
skipin tínist á loðnu-
miðin hvert af öðru á
næstu dögum. Líkleg-
asta veiðisvæðið í upp-
hafi er á sundinu milli Íslands og
Grænlands allt norður fyrir Scores-
bysund og fyrsti afli haustsins fékkst
að mestu Grænlandsmegin. Eitt skip
er byrjað veiðar og fleiri hafa verið að
tygja sig síðustu daga að loknum
veiðum á síld og makríl.
Langt er síðan loðnuveiðar hafa
verið stundaðar af krafti á þessum
árstíma, en í fyrra fóru nokkur skip á
loðnu í nóvember og desember og
lönduðu um fimm þúsund tonnum.
Upphafskvóti í loðnu byggist á mæl-
ingum á ungloðnu síðasta vetur og er
hressilegri en í mörg ár. Miðað er við
að leyft verði að veiða 732 þúsund
tonn á vertíðinni í vetur. Upphafs-
kvótinn var hins vegar ákveðinn
helmingurinn af því eða 366 þúsund
tonn og fara rúmlega 181 þúsund
tonn til íslenskra skipa.
Vegna samninga við önnur ríki
fengu erlend veiðiskip heldur stærri
hlut af upphafskvótanum en þau ís-
lensku þar sem í þeim samningum er
miðað við líklegan endanlegan kvóta
og erlendu skipin fá nánast allt sitt
miðað við að kvótinn verði 732 þús-
und tonn. Grænlendingar fá 19% og
Norðmenn 8% af því magni. Einnig fá
Norðmenn að veiða 24 þúsund tonn
samkvæmt Smugusamningum auk
uppgjörs frá síðustu vertíð. Loks
mega Færeyingar veiða allt að 30
þúsund tonnum.
Loðnan er feit á þessum árstíma og
hentar vel til bræðslu. Er kemur
fram á vetur verður loðnan betri til
frystingar og síðan hrognavinnslu,
sem eru verðmeiri vinnsluaðferðir. Ef
hins vegar kvótinn verður aukinn enn
frekar gengur ekki að geyma allt þar
síðustu vikur fyrir hrygningu.
Grábölvað ef ekki næst mæling
Frá því um 1980 hefur Hafrann-
sóknastofnun farið árlega í loðnuleið-
angra að hausti á tímabilinu frá októ-
ber til desember til að kanna
útbreiðslu og magn ungloðnu. Í haust
átti að flýta loðnumælingu og sam-
eina hana haustralli. Lítið hefur þó
orðið úr þeim leiðangri vegna verk-
falls undirmanna á rannsóknaskip-
unum. Því er óvíst hvað verður með
loðnumælingarnar og allt eins líklegt
að haustmæling á loðnu verði ekki
gerð í ár. Útgerðarmaður sem rætt
var við í gær sagði grábölvað ef ekki
næðist mæling á ungloðnunni í haust
því framhaldið næsta vetur réðist
mjög af þeirri mælingu.
Á árunum 2001–2005 virðist út-
breiðslusvæði ungloðnu hafa breyst,
því erfiðlega gekk að finna og mæla
hana og tókst alls ekki sum árin, segir
í ástandsskýrslu Hafrannsókna-
stofnunar. Haustið 2006 mældist ung-
loðna í nægu magni svo að hægt var
að mæla með nokkrum upphafskvóta
vertíðina 2007/08 en haustin 2007–
2009 fannst lítið af ungloðnu á hefð-
bundnum slóðum út af Norðvestur-
og Norðurlandi. Haustið 2010 fannst
hins vegar mikið af ungloðnu, einkum
í Grænlandssundi og við Austur-
Grænland. Þessar niðurstöður gerðu
Hafrannsóknastofnun mögulegt að
mæla með upphafsaflamarki fyrir
vertíðina 2011/2012.
Stofnunin lagði til að ekki yrðu
stundaðar sumarveiðar á loðnu. Er-
lend skip veiddu eigi að síður nokkurt
magn loðnu í grænlenskri lögsögu í
sumar og lönduðu meðal annars á
Austfjörðum.
Ráðgjöf um endanlegt aflahámark
verður kynnt eftir mælingu á stærð
veiðistofnsins sem ráðgerð var nú í
haust og svo aftur eftir áramót. Það
viðmið er til grundvallar að 400 þús-
und tonn verði skilin eftir til hrygn-
ingar næsta vor.
Uppsjávarskipin
tygja sig á loðnu
Verðmæt Veiðar Íslendinga og annarra þjóða á loðnu síðustu áratugina.
Sum árin hefur mikið verið veitt að sumri og hausti, en þó ekki síðustu ár.
18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. OKTÓBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Mjög ermænt ámarkaði
um þessar mundir,
ekki síst í Evrópu.
Hækki þeir varpa
margir öndinni
léttara og telja að
kannski sé veikluð evran að
komast fyrir vind. Taki verð
bréfa myndarlega dýfu telja
órólegir áhorfendur að nú séu
endalok evrunnar skammt und-
an.
Þessi ofurtrú á því að mark-
aðurinn búi yfir yfirnáttúrlegu
viti og skynji óorðna hluti, sem
öðrum séu huldir, er dálítið
kúnstug. En efasemdarmönn-
um er bent á að vikurnar fyrir
bankaógöngur haustið 2008
virkaði markaðurinn eins og
jarðskjálftamælar gera fyrir
gos. Þegar mikill titringur og
óróleiki kemur út úr slíkum sí-
ritum mæta jarðvísindamenn í
fjölmiðla og segja: Þetta gæti
þýtt að gos sé í vændum. Það
þarf þó ekki að þýða það. Og
þrátt fyrir óróann gæti gos
dregist, jafnvel í ár eða ára-
tugi. Og þótt þessi speki bæti
ekki miklu við virðist gos lík-
legra til að koma upp úr iðrum
jarðar ef óróasamt er á mæl-
um. Jarðfræðingar ímynda sér
ekki eins og hagspekingar að
orð þeirra og yfirlýsingar ein
og sér geti komið af stað óvið-
ráðanlegri atburðarás.
Markaðurinn skynjaði óneit-
anlega fall Írlands nokkrum
vikum áður en það varð, þótt
hann hafi verið staurblindur á
örlög landsins í
mörg ár þar á und-
an. Eins var um
Portúgal og Grikk-
land.
Forystumenn
ESB, ríkisstjórnir
landanna og seðla-
banki evrunnar fullyrtu allir
sem einn og í erg og gríð að
löndin væru í fullum færum til
að sjá hag sínum borgið.
Taugaveiklunin væri óskilj-
anleg og óþörf. En allir vita
hvernig fór. Þess vegna er öll-
um þessum pótintátum núna
treyst verr en taugaþöndum
mönnum á markaði, dansandi á
milli græðgi og ótta.
Margvísleg fundahöld for-
ystumanna landanna sem í hlut
eiga og dulúðug fyrirheit í lok
hvers fundar um stórkostleg
plön, sem nú sé verið að draga
upp og muni öllu bjarga, hafa
glatt græðgisgenin stundar-
korn. En svo ná menn áttum og
þykjast kannast við kanínurnar
sem koma upp úr höttum leið-
toganna í þetta sinnið. Þeir
hafa séð þær áður. Og þær
breyttu þá auðvitað engu. Því
skyldu þær gera það núna? Og
því oftar sem kanínum, nýjum
eða notuðum, er dinglað fram-
an í menn án þess að nokkuð
annað gerist því greiðari leið á
óttinn og smám saman ýtir
hann græðgisgleðinni til hliðar.
Nú er því spáð að matsfyrir-
tæki ráðgeri lækkun á mati
greiðsluhæfis Frakklands.
Duga kanínur til að vega á móti
því?
Fundahöld
fyrirmenna og
tvíræðar yfirlýsingar
þeirra eru skamm-
góður vermir}
Enn birtast kanínur
Framsókn-arflokkurinn
hefur lagt fram
metnaðarfulla
áætlun, Plan B, um
hvernig koma megi
Íslandi á rétt ról í
atvinnu- og efna-
hagsmálum. Ekki er vanþörf á
slíkum hugmyndum eftir setu
núverandi ríkisstjórnar, sem
virðist hafa það að markmiði að
drepa atvinnulífið í dróma og
viðhalda erfiðleikum í efnahag
landsins.
Tillögur Framsóknarflokks-
ins eru um margt prýðilegar og
yrðu mikil framför frá núver-
andi stjórnarstefnu. Nefna má
sem dæmi að flokkurinn áttar
sig á því, ólíkt núverandi
stjórnarflokkum, að stefnan í
skattamálum hefur áhrif á at-
vinnumál og efnahag, en er
ekki alveg ótengd þessum þátt-
um eins og ríkisstjórnin virðist
álíta.
Framsóknarmenn vilja að
„innleidd verði skattastefna
sem ýtir undir fjárfestingu og
umsvif í atvinnulífinu og liðkar
fyrir mannafls-
frekum fram-
kvæmdum“ og þeir
leggja til að
„launaskattar
verði lækkaðir,
m.a. trygginga-
gjald, til þess að
hvetja fyrirtæki til að ráða
starfsfólk“. Framsóknarflokk-
urinn vill líka einfalda skatt-
kerfið, með því til dæmis að
„leggja af þrepaskiptan tekju-
skatt“, sem væri af hinu góða
og hefði jákvæð áhrif í atvinnu-
lífinu.
Annað jákvætt í tillögum
Framsóknarflokksins sem
ástæða er til að nefna er að
flokkurinn vill aflétta gjaldeyr-
ishöftunum, en sem kunnugt er
hefur ríkisstjórnin nýlega fest
þau í sessi. Allt útlit er fyrir að
hún ætli sér að viðhalda þeim
sem lengst til að nota tilvist
þeirra sem rökstuðning fyrir
inngöngu í Evrópusambandið,
en þegar kemur að því hjartans
máli Samfylkingarinnar hefur
allt annað orðið að víkja, ekki
síst hagsmunir Íslands.
Framsóknarflokk-
urinn hefur lagt
fram athyglisverðar
tillögur í atvinnu- og
efnahagsmálum}
Plan B
Þ
að er skemmtilega lýsandi fyrir ís-
lensk stjórnmál að fólkið sem legg-
ur á okkur svimandi bensín- og
bílaskatta og telur það mikið þjóð-
þrifaverk að reyna að smala borg-
arbúum í strætó skuli sjálft fá skaffað bæði
einkabíl og bílstjóra á kostnað skattgreiðenda.
Fyrir skömmu bárust fréttir af rausnarskap
þessa hóps, sem ætlar að verja samtals tíu
milljörðum af annarra manna fé í almennings-
samgöngur á höfuðborgarsvæðinu, dreift yfir
tíu ár. Bætist sú formúga við þá milljarða sem
sveitarfélögin veita til Strætó bs. ár hvert, og
svo þann styrk sem ríkið veitti fyrir með af-
slætti af olíugjaldi.
Mikið væri óskandi að stjórnendur ríkis og
borgar áttuðu sig á að strætó er ekki raunhæfur samgöngu-
kostur. Því það er sama hve mörgum milljörðum verður var-
ið í að borga niður miðaverðið, auka tíðni og fjölga leiðum:
millistéttin er ekki á leið í vagnana. Það er einfaldlega ekki
hægt að bera almenningssamgöngur uppi ef millistéttina
vantar og gengur ekki að reka Strætó á námsmönnum og
eldri borgurum eingöngu. Útkoman af verkefnum eins og nú
er í uppsiglingu verður bara fleiri tómir vagnar.
Vandinn liggur í þeirri óbreytanlegu staðreynd að
byggðin er of dreifð og heimilum, verslunum og þjónustu
þannig raðað yfir landslagið að almenningssamgöngur
ganga ekki upp. Til að gefa lesendum einhvern samanburð
til að skilja hvað Reykjavík er gisin þá er byggðin í París
um 47 sinnum og Lundúnir 31 sinni þéttari.
Gleymum heldur ekki veðurfarinu. Það er
ekkert grín að bíða mínútunni lengur en þarf
eftir vagni um miðjan vetur. Ekki að ástæðu-
lausu að fyrir háttsetta pólitíkusa dugar ekk-
ert minna en einkabílstjóri og drossía.
Fólk þarf ekki að vera á svo háum launum,
lifa sérlega spennandi lífi utan vinnu, eða stýra
ráðuneyti til að bíllinn borgi sig. Ég reiknaði eitt
sinn dæmið fyrir sjálfan mig, og fékk út að ef ég
setti verð á þjáninguna sem fylgdi því að fara
fyrr á fætur til að ná vagninum, koma seinna
heim, og arka í kulda og roki til og frá stoppi-
stöðinni, þá myndi borga sig að eyða allt að
80.000 kr. í mánuði hverjum í að reka bíl. Ef
tvær fyrirvinnur eru á heimili, eða börn í spilinu,
verður ávinningurinn af bílnum enn greinilegri.
Það sem þarf er að hætta að skattleggja bílafólk í spað
svo einkabíllinn verði bæði ódýrari fyrir venjulegt fólk og
aðgengilegur kostur fyrir þá tekjulægstu.
Ef ekki væru lagðir svimandi skattar á bensín og bíla
myndi kostnaðurinn við að reka nýjan smábíl nærri helm-
ingast. Væri sennilega í kringum 25.000 kr. með bensíni.
Þegar ég heyri stjórnmálamenn tala um að fleiri verði
að taka strætó minnir það mig á sögur frænku minnar frá
því hún starfaði í sendiráðinu í Moskvu á níunda áratugn-
um. Göturnar voru auðar, svo embættismennirnir komust
greiðlega milli staða á embættisbílunum. Nú gráta þeir
liðna tíð, því hinn almenni Rússi er farinn að taka pláss á
breiðgötunum. Déskotans einkabíllinn er að þvælast fyrir
ráðherrabílnum. ai@mbl.is
Ásgeir
Ingvarsson
Pistill
Þvælst fyrir ráðherrabílunum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Sjávarútvegsráðherra gaf í sept-
ember út heimild til loðnuskipa á
komandi loðnuvertíð. Um var að
ræða upphafsheimild, en „miðað
við þær forsendur sem nú liggja
fyrir er líklegt að hlutur íslenskra
skipa af heildinni verði um hálf
milljón tonna. Varlega áætlað og
miðað við hagstæða samsetn-
ingu í bræðslu aflans, frystingu
og hrognavinnslu má reikna með
að heildarverðmæti úr sjó verði
20 til 30 milljarðar króna,“ segir
í frétt frá ráðuneytinu.
Skipverjar á Víkingi urðu varir
við talsvert af loðnu í græn-
lenskri lögsögu í byrjun mán-
aðarins. Loðnan var stór og feit
og hefur Víkingur landað einu
sinni. Vonskuveður hefur hins
vegar verið flesta daga október.
Skipið var inni á Ísafirði yfir
helgina, en vonir stóðu til að
hægt yrði að halda til veiða síð-
degis í dag. „Það er hellingur af
loðnu í sjónum miðað við það
sem menn hafa séð og mælingar
á ungloðnu í fyrrahaust,“ sagði
útgerðarmaður í gær.
20-30 millj-
arðar króna
HELLINGUR AF LOÐNU