Svart á hvítu - 01.01.1979, Blaðsíða 42

Al Jolson í hlutverki sínu í „The Jazz Singer" (1927) sem var fyrsta talmyndln sem
sett var á markað.
kvikmyndaiðnaðinum í Banda-
ríkjunum, sem var afleiðing af
því kreppuástandi sem fór í vöxt í
heiminum. Milljónir manna urðu
atvinnulausar, framleiðsla
dróst saman og neysla minnk-
aði. Fyrst var reynt að mæta
þessari kreþþu kvikmyndaiðn-
aðarins meó framleiðslu á stór-
myndum og einnig var reynt að
sýna tvær myndir í sömu dag-
skrá. Leiðin út úr kreppunni
reyndist hins vegar sú að taka
upp hljóðmyndina. Hljóðkvik-
mynd hafði lengi vel ekki verið
neitttæknilegt vandamál, en það
var ekki fyrr en Warner Brothers
settu á markað kvikmynd sína
,,The Jazz Singer" að talkvik-
myndinni var rudd braut sem
markaðsvöru. Þar með hófst
mikill slagur milli hljómtækja-
framleiöenda. Til viðbótar fyrir-
tækjum sem þegar störfuðu í
samsteyþunni bættust síma-,
rafmagns- og útvarpsframleið-
endur. Þannig tengdist kvik-
myndaiðnaöurinn sterkasta fjár-
málavaldi Bandaríkjanna enn
traustari böndum. Bak vió Ame-
rican Telephone and Telegraph
Co. stóð Morgan samsteypan og
Rockefeller stjórnaði Chase
Manhattan Bank og Radio Cor-
poration of America frá 1930.
Flestir stóru bankarnir sem
veittu fé til kvikmyndaframleiðsl-
unnar voru háöir þessum tveim
voldugustu auðmönnum
Bandaríkjanna. Stjórn þeirra á
kvikmyndaiðnaðinum var tví-
þætt, óbeint með einkaleyfum í
hljómtækjaiðnaöinum og beint
með fjárstreymi til kvikmynda-
iðnaðarins. Þar með var sam-
keppni í kvikmyndaiðnaði
Bandaríkjanna bundin við þessi
tvö voldugustu fjármálaöfl
landsins og kvikmyndarisafé-
lögin níu höfðu framleiðsluna,
dreifinguna og sýningaraðstöð-
una á sínum snærum. Amerísku
risafélögin geröu ítrekaðar til-
raunir til að sölsa undir sig kvik-
myndaiðnaðinn í öðrum löndum
og tókst það að miklu leyti í
Bretlandi og víðar, en í Þýska-
landi voru iðnaðarfyrirtæki fær
um að framleiða eigin hljómtæki
fyrir kvikmyndaiðnað sinn og al-
mennt varð tilkoma hljóömynd-
arinnar til þess aö lyfta undir
þjóðlega kvikmyndagerð í flest-
um löndum Evrópu vegna þess
að þaö var mikilvægt að talið
væri á tungu viðkomandi þjóðar.
Auk hljóðmyndarinnar var farið
að framleiða kvikmyndir í lit
1935—36 og leiddi það enn til
hækkunar á kostnaði viö kvik-
myndagerð. Á tímabilinu
1932—1940 tvöfaldaðist fram-
leiðslukostnaður kvikmynda.
Milljón dollara kvikmyndir voru
engin undantekning lengur.
1937 var talið besta ár kvik-
myndaiðnaðarins en eftir það
hættir aðsókn að aukast og út-
flutningur amerískra kvikmynda
dróst verulega saman vegna
styrjaldarinnar. Síðar átti aðsókn
enn eftir að minnka m. a. vegna
tilkomu sjónvarpsins.
Kvikmyndaframleiðslan
Framleiðsla kvikmynda verður
sífellt kostnaðarsamari. Mynd-
irnar verða lengri, upptaka
verður tímafrekari, tæknilegar
umbætur koma til sögunnar og í
samræmi við það eykst kostn-
aður við uþþtökur. Aukinn
kostnaður leiðir ekki alltaf til
þess að kvikmyndin seljist betur.
Það getur jafnvel leitt til hins
gagnstæða. Vegna þessarar ó-
vissu í kvikmyndaframieiðslu er
hún sérlega áhættusöm. í þró-
aðri kaþítalískri kvikmyndagerð
er því mikilvægt að draga sem
mest úr allri áhættu. Þess vegna
er leitað eftir hagkvæmum fram-
leiðsluleiðum án þess að draga
úr sölumöguleikum?
Ákjósanlegustu kvikmynda-
áhrif sem framleiðendur leita
eftir eru almenn tilhöföun þ. e. a.
s. að sem flestir neytendur geti
meðtekið kvikmyndina. Ameríski
kvikmyndaframleiöandinn Walt-
er Wagner hefur útskýrt þetta á
eftirfarandi hátt: „Kvikmyndir
verða aö höfða jafnt til fólks á
öllum aldri, af öllum kynþáttum,
trúarbrögöum, þjóðernum og
stjórnmálaskoðunum". Þessi
ummæli gefa í grófum dráttum
rétta mynd af ríkjandi viðhorfum
í kvikmyndaframleiðslunni, eink-
um hvað varðar bandarískar
myndir. Þó eru mjög fáar kvik-
myndir sem uppfylla kröfuna um
almenna tilhöfðun, Charlie
Chaplin og Walt Disney eru
einkum nefndir í þessu sam-
hengi. Bandaríkjamönnum hefur
40
SVART A HVlTU