Birtingur - 01.12.1958, Síða 59

fyrir á þessum tíma. Þegar ég horfði á myndirnar, horfði á andstæður
litanna rísa hver gegn annarri, líkt og eitthvert frumafl sé leyst úr
læðingi, varð mér samt sú kennd sterkust, að það er sama hvernig allt
geystist á himni og jörð, — það sem undir stendur er traust og gott,
það ferst aldrei. Það er eins og þegar eldfjall gýs eða jökull skríður eða
styrjöld verður laus, — það e r samt eitthvert lögmál, sem færir allt
í skefjar um síðir.
Okkur er ekki gefið mikið umburðarlyndi, en þó hvað minnst þegar lista-
menn sem við höfum tekið ástfóstri við, sveigja snögglega inn á braut,
þar sem við getum ekki fylgt þeim. Það eru rúm þrettán ár síðan að
Svavar kom heim frá Danmörku með fyrstu sýningu sína hérlendis. Þá
var hann orðinn frægur maður í Höfn og einhver óbilgjarnasti kvöðull
hinnar nýju abstraktlistar. Ég man þá sýningu mjög vel og skrifaði um
hana mín fyrstu orð um listir. f þeim myndum fór pegasus frjáls og
þvert á allar götur, eða eins og maður syngi á öræfum, orðlaust. Eitt
var víst: Svavar Guðnason var allur í þessum myndum, þrjózkan og
óbilgirnin, hugarflugið og rótfesta Hornfirðingsins, sem hafði engu týnt.
En svo komu ár og sumum fannst Svavar farinn að spekjast. Frá honurn
komu myndir, þar sem liturinn hafði verið agaður til þess að þjóna
mjög nákvæmri heildarskipun — eða fönsun, eins og Svavar kallar
komposition í sýningarskrá sinni, — myndir, þar sem ekki mátti broti
halla. Raunar var myndsýn hans enn stór í sniðum, en mjög beizluð.
Sjálfur verð ég að játa, að ég saknaði oft óstýrilætisins, umbrotanna, og
mér þótti oft senr Svavar væri hér að ganga undir annað jarðarmen en
honum var ætlað.
En nú kemur þessi sýning og sannar okkur, að við erum aldrei dómarar
á það, hvar listamaður eigi að leita sinna lærdóma. 1 nýjustu — og að
mínu viti beztu — myndum þessarar sýningar kemur fram hin gamla
kynngi Svavars, mögnuð og ör, en samt i böndum miklu strangari mynd-
skipunar. Manni sýnist því sem umliðið tímabil í list hans hafi verið
skeið sjálfsögunar, og nú sé að því komið, að hann geti aftur hleypt
gammi sínum á skeið án þess hætta sé á að hann missi tauminn. Það er
sennilega af reipdrætti þessara tveggja andstæðna, skaphitanum annars
vegar og öguninni á hinn, að mér finnast myndir þessar bera í sér það
viðhorf, að sama sé hvernig allt brjótist um í heiminum, — hann muni
samt standast.
Björn Th. Björnsson.
Birtingur 57