Húsfreyjan - 01.10.1962, Blaðsíða 38

Húsfreyjan - 01.10.1962, Blaðsíða 38
Matreiðslubók konferenzráðsins (Áður Ijirt í Vísi í júnímán. [>. á.). Á uppboði hjá Sigurði Benediktssyni í vetur var seld elzta matreiðslubókin, sem gefin hefur verið út hér á landi, á eitthvað yfir 3000 kr. Heitir hún „Einfaldt matreiðslu- qver fyrir heldri manna hussfreyjur” og er hún gefin út af frú assessorinnu Mörtu Maríu Stephensen. Prentuð er hún á Leirárgörðum árið 1800 á kostnað lslands konunglegu Uppfræðingar Stiptunar og kostaði bókin þá ekki nema 14 skildinga (28 aura). Þessi bók er þá gefin út 15 árum eftir móðuharðindin, en á þeim tímum urðu menn að bjargast eftir föngum við matbjörg úr innlendum efnum. En höfðingjar og fyrirmenn landsins hafa sjálfsagt haft úr meiru að moða og matreiðslubókin því ætl- uð konum þeirra. Að minnsta kosti tekur maður Mörtu Maríu Stephensen, sem skrif- ar formálann að bókinni, það fram. En hann vonast samt til að „almúgafólk” geti „margt til hagnaðar og velsæmandi tilbúnings hrein- Iegs og ljúffengs matar numið ... þótt meira parti qversins sé æðri manna borðhaldi sam- boðnari." Ennfremur skrifar assessorinn að bókin sé gefin út vegna tilmælis elskulegs bróðurs síns Magnúsar Stephensens, og að síðustu afsakar hann málfar og stíl bókar- innar að því leyti sem almenningur kann að ætla honum að hafa lagfært fyrir konu sína og játar hann, að hann sé óvanur ritgerðum um slík efni. Frekari vitneskju um tilkomu matreiðslu- bókarinnar má lesa í broti úr ævisögu kon- ferenzráðs Magnúsar Stephensen eftir sjálf- an hann, sem birtist í Tímariti hins íslenzka bókmenntafélags árið 1888. Magnús lagði, árið 1783, af stað frá Kaupmannahöfn áleið- is til Islands á kostnað konungs til að rann- saka hvernig mætti hjálpa fólkinu í móðu- harðindunum og einnig átti hann að semja áreiðanlega sögu um eldgosið úr Skaftár- jökli, en varð veðurtepptur um veturinn í Noregi. Bjó hann þar hjá vini föður síns, Þorkel Fjeldsted, sem þá var lögmaður í Christianssandsstipt. I ævisögu sinni skrifar hann eftirfarandi um dvöl sína þar og kemur þá fram, hver hinn raunverulegi höfundur matreiðslubókarinnar var: „Frú Fjeldsted var hin mesta gáfu- og dugnaðarkona til alls, sem heyrir til búnað- ar í tignarmannahúsum, með hreinlæti og þrifnað, pössun og orðu í öllum hlutum, þeirra fegurð og viðhald, fyrirhyggju með allt hvað við þurfti, beztu matreiðslu og varðveizlu allra matvæla, ölbruggun, vand- aðasta þvott og fína fata- og útsauma á danskra tignarmanna móð. Sjálf dáfrið, ágæt- lega menntuð og siðuð, blíð og ástúðleg, ræðin, skemmtin og kurteis, vakti hún allra innilega virðingu og geðþokka í hvern helzt hóp sem hún kom. Henni ber með réttu sú sanna þakkarverða viðurkenning, að allt, sem finnst í matreiðslu vasakveri, útkomnu á prenti á íslenzku árið 1800 undir sál. frúar assessorinnu Mörtu Stephensens nafni, er eiginlega hennar fyrirsögn að þakka, hverr- ar M. St. innilega beiddist um allt, sem hér á landi mætti verða vegleiðsla bæði heldri konum og hyggnum í almúgastétt „hvað hann eftir henni smám saman um veturinn uppskrifaði á dönsku, sneri því síðan á ís- 38 Húsfreyjan
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Húsfreyjan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Húsfreyjan
https://timarit.is/publication/831

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.