Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2002, Side 181

Upptök íslensks ritmáls 179
síðar ritað. Orðið íslenska eða íslensk tunga virðist ekki koma fram
fyrr en á 16. öld. í elstu prentuðum heimildum sem liggja að baki
söfnum Orðabókar Háskólans eru notuð jöfnum höndum orðin ís-
lenska og norræna, og þessum sið er haldið fram á 17. öld.
5. Formeinkenni ísiensku
Hér að framan hefur því verið haldið fram að ritmálið sem til varð í
Noregi og á íslandi á 12. öld hafi þegar átt sér nokkra sögu þegar það
var fest á bækur. Sem frekari rökstuðning við þetta má nefna hér nokk-
ur málfræðileg atriði sem virðast mæla gegn því að íslenska, eins og
hún birtist okkur í elstu textum, sé blendingsmál, eða mállýskublanda,
eins og oft er haldið fram. Hugtakið málblöndun (e. pidginisation) er
vel þekkt. Málfræðingar hafa rannsakað þetta fyrirbrigði, ekki síst í
tengslum við það þegar til hafa orðið ný tungumál í Asíu og Afríku
sem eru blanda af evrópumáli og máli frumbyggjanna. Einna frægast
þeirra mála sem þannig hafa orðið til er Tok Pisin, sem talað er á
Papúa Nýju Gíneu; það byggir á ensku en er litað af málum innfæddra.
Settar hafa verið fram kenningar um hvað gerist þegar ólík mál eða
mállýskur komast í tæri hver við aðra, og ef taka ætti hugmyndir um
mállýskublöndun á fyrstu öldum íslands byggðar hátíðlega er eðlilegt
að hugað sé að þessu.
5-1 Hugsanleg blöndunaráhrif
Talað er um að málblöndun eigi sér stað á tveimur stigum. Annars
vegar er það þegar þeir sem hafa eitt móðurmál reyna að tileinka sér
annað mál án nokkurrar kennslu og leiðsagnar um málið sem þeir eru
að læra. Það sem út úr því kemur er kallað pidgin, mætti e.t.v. kalla
Málblöndu á íslensku, þar sem greinileg áhrif koma frá móðurmáli
Þess sem talar. Þessi áhrif frá móðurmáli eru ekki síst hljóðkerfisleg,
þannig að framburðurinn ræðst að verulegu leyti af máli hins inn-
fædda, sem er t.d. að reyna að tala ensku. (Þetta kemur m. a. fram í
nafninu á Tok pisin, sem mun leitt af ensku orðunum talk og pidgin.)
En einnig má gera ráð fyrir að ýmis málfræðileg og setningaleg ein-