Íslenzk tunga - 01.01.1960, Page 70

68
ÁSGEIR BLÖNDAL MAGNÚSSON
heystál í hlöðu o. s. frv.‘, og rennir sú orðmynd frekari stoðum undir
hljóðskiptatilgátuna — og ætti samkvæmt þessu að rita jrylcja, en
ekki jrikja.
Eg þykist hér að framan hafa fært fyrir því gild rök, að til hafi ver-
ið í íslenzku orðin jreykja og frykja og hafi einkum verið höfð um
e-ð laust í sér og glypjulegt, t. d. jarðveg, gróður, ullarflíkur og
-band, við, brýni o. fl. Ekki er mér til efs, að Freykju-na.íni(S á Geir-
fuglaskeri er sama orð og jreykja sú, er áður er frá greint. Hitt orkar
aftur á móti tvímælis, hvaða merking orðstofnsins á þar helzt við, og
skal ég fara um það nokkrum orðum. Vel mætti hugsa sér, að nafnið
væri af því leitt, að bergtegundin í eynni væri sérstaklega meyr eða
holótt og laus í sér, líkt og sandsteinn (sbr. jrekjubrýui), en sú hug-
mynd virðist naumast geta staðizt, því að sr. Jón Austmann segir, að
eyjan sé gjörð úr hörðu, svörtu mógrjóti með blágrýtiseitlum innan
um, og er það sízt meyrara berg en annarsstaðar á þessum slóðum,
nema síður sé. Þá væri og hugsanlegt, að nafnið Freykja lyti hér að
froðu eða sædrifi við skerið, sbr. sæ. stöðuvatnsheitið Fryken, sem
á skylt við orðið jreykja og hefur sennilega merkt eitthvað þesshátt-
ar. En heldur er sú tilgáta ósennileg. Líklegast þykir mér, að nafnið
Freykja lúti að jarðvegi eða gróðri. Nú mun ey þessi reyndar svo til
gróðurlaus og nakin, en vel má vera, að fyrr á öldum hafi verið þar
meiri jarðvegur og gróður. Og hafi einhvern tíma verið þar lunda-
varp, er ekkert líklegra en jarðvegurinn hafi verið sundurgrafinn og
holóttur, og gæti nafngiftin þá átt við það. Ekki er heldur óhugsandi,
að nafnið væri dregið af gróðrinum, sinujrykju eða sinurubbi, sem
hefði vaxið þar, eða jafnvel af fugladrit, sem þar ber mikið á. Ég hef
nefnt hér nokkra skýringarmöguleika á örnefninu Freykja; hver
þeirra sé líklegastur, get ég ekki skorið úr að svo stöddu, en skýt því
til kunnugra manna og náttúrufróðra.
Svo er það samband, afstaða og aldur nafnanna, Freykja og Geir-
juglasker. Ekki er mér kunnugt um, hversu gömul þessi nöfn eru, og
ekki hef ég fundið þau í fornum heimildum, en reyndar ekki rannsak-
að það rækilega. Ólíklegt þykir mér, að bæði þessi nöfn hafi tíðkazt
samtímis frá upphafi. En hvort er þá eldra? Er hugsanlegt, að geir-