Íslenzk tunga - 01.01.1960, Page 134

130
LUDVIG LARSSON
brot, aðeins eitt blað, úr Jóns sögu ens helga, ritað á íslandi líklega
um 1350. Þar koma fyrir fáeinar orðmyndir sem virðast fornar og
mætti helzt álíta leifar úr gömlu frumriti. Það þarf ekki að ítreka
hvaða þýðingu þetta getur haft fyrir slíkar textarannsóknir. Þar kem-
ur einnig fyrir orðið jrum, skammstafað fram. Engan gaum gaf ég
þessari skammstöfun fyrr en dr. Ole Widding í Kaupmannahöfn, sem
er manna fróðastur í þessum efnum, benti mér á að þetta minnti á
fornan rithátt, enda er hægt að sjá af Ordjörrádet að skammstöfunin
fram, sem er algeng í yngri handritum, er mjög sjaldgæf í elztu heim-
ildum.30 En hvað þýðir þessi ritháttur í brotinu? Líklega getur eng-
inn sagt það með vissu fyrr en miklu meira er vitað um rithætti á
mörgum handritum frá 13. og 14. öld og hægt verður að ákveða að
hve miklu Ieyti slík fyrirbrigði eru tímabundin eða staðbundin. Frá
þessu sjónarmiði er það miður að flestar nútímaútgáfur sýna ekki
hvernig orðin eru skammstöfuð.
Það er auðvitað mikinn fróðleik að finna í formálunum fyrir þeim
mörgu stafréttu útgáfum sem hafa komið út á síðustu áratugum, og
nú höfum við prýðilegar ljósmyndaðar útgáfur að auki. Ef til vill
munu flestir telja það alveg vonlaust að við fáum fleiri orðabækur
eins og bók Larssons, en það sem þarf er aðeins fé og skilningur
á hversu mikilvægt efni þetta er. Það er svo margt óljóst í sögu ís-
lenzks máls og íslenzkra bókmennta á fyrri öldum að það mætti vel
vera metnaðarmál þjóðarinnar að koma slikum rannsóknum á fót.
Ég býst við því að það verði hægt að nota nýtízku ljósmyndunarað-
ferðir og jafnvel reikningsvélar til slíkra hluta — ég get hugsað mér
til dæmis að það væri oft bezt og fljótlegast að klippa orðin úr stækk-
uðum ljósmyndum, líma þau á seðla og raða þeim svo niður. Það
þarf ekki einu sinni að hugsa um að láta prenta verkið þegar það er
tilbúið — seðlasafnið sjálft myndi nægja og verða traustur grund-
völlur undir síðari og í sjálfu sér þýðingarmeiri rannsóknir. Þeir
fræðimenn sem þyrftu upplýsingar um einstök atriði gætu fengið þær
á mjófilmu, hinir sem fást við meiri háttar rannsóknir myndu sækja
til safnsins eins og Oðinn til Mímisbrunns. Allt þetta myndi varla
a0 fram (aS meðtöldum iafnfram og umbfram) 119 dæmi, from 6 dæmi.