Íslenzk tunga - 01.01.1960, Síða 155

Íslenzk tunga - 01.01.1960, Síða 155
RITFREGNIR 151 dæmafæð eykur líkurnar fyrir villandi niðurstöðu. RMII kemur hins vegar ágætlega heim við þróunina, en jafnlítið er upp úr því leggjandi, því að dæmin eru jafnfá (21) þar og í RMI. Oðru máli gegnir um AM 315d. Sá texti er ekki tiltakanlega stuttur, en handritið er mjög illa farið og hugsanlegt, að í prent- uðu útgáfunni gæti áhrifa frá lesháttum yngri gerða. í öðru lagi er hér um að ræða lagamál, sem er sérstaks eðlis. Á þessa leið eru athugasemdir höfundar, en aðalniðurstöðuna efast hann ekki um. Hann segir (15.4); In general, 1 think that there is good evidence in these oldest manu- scripts for a process of development from prepositional to adverhial usage, as is suggested by Ileusler. Hugsanlegt er, að eitthvað sé hæft í þessu uin aukna atvikslega notkun for- setninga, en rannsókn höf. sannar ekkert um það. Þetta er að vísu harður dómur um aðalniðurstöðu vísindalegrar rannsóknar, en ég skal benda á nokkur atriði máli mínu til stuðnings: (1) Höf. gefur ótvírætt í skyn, að hann hafi leitað og fundið staðfestingu á ummælum Heuslers um, að forsetningar verði að atviksorðum í íslenzku. En auðsætt er, að „adverb“ höf. er miklu vfðara hugtak en „Adverb" Heuslers, og hefir höf. sagt það óbeint sjálfur (1.6). Af þvf leiðir, að þróun sú, sem hann telur sig finna, getur ekki verið hið sama og „Ubergang von Praposition zu Adverb“, sem Heusler talaði um. (2) Um aldursröð handrita er ekki óyggjandi vissa. En hitt skiptir ekki minna máli, að aldursmismunur þeirra er aðeins um 10 ár að meðaltali (11 textar á h. u. b. 100 árum), og ætlar þó höf. hverjum texta að sýna nýtt þróunarstig for- setninga. Um skeið hefir aldursmunur verið langt undir meðallagi. Fyrsti hluti Reykjaholts máldaga (RMI) hefir verið talinn ritaður um 1180—1185, en annar hluti (RMII) um 20—25 árum síðar. Samkvæmt skrá höfundar eru 4 handrit- anna rituð á árunum milli RMI og RMII, svo að meðalaldursbilið verður 4—5 ár. En svo nákvæmlega á íslenzk tunga að hafa þróazt um 1200 og svo nákvæm eru mælitæki höf., að hann getur skráð á töflu sína: 7%, 8%, 9%, 11%! Þarf að eyða fleiri orðum að því, hvílík fjarstæða þetta er?4 (3) Efni textanna er margvíslegt og stíllinn mismunandi, liæði lærður stíll og alþýðustíll, sumt þýtt, annað frumsamið, enda segist höf. hafa valið textana þannig, að stíllinn yrði sem fjölbreyttastur. Höf. minnist aldrei á, að atviksleg 4 Um þetta mætti margt fleira segja, en ég ætla aðeins að drepa á eitt atriði í þessu sambandi. Ilandritabrotin úr hinni elztu Ólafs sögu helga eru talin vera frá því um 1230—40, og hefir höf. skipað þeim (skammstafað OS) í aldursröð- ina í samræmi við það. En sagan sjálf er talin um 50—70 árum eldri. Sjá Sig- urður Nordal, „Sagalitteraturen," Litteraturhisloríe; Norge og Island (Nordisk Kultur, VIII:R; Stockholm, Oslo, og Kphenhavn 1953), 200.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182

x

Íslenzk tunga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslenzk tunga
https://timarit.is/publication/852

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.