Vera - 01.07.1987, Síða 22

MOÐIR
VERÐANDI
KVENNA
segir frá
Stelpurnar mínar voru alveg einstaklega róleg börn.
Þær fóru hljóðalaust í rúmið, sváfu allar nætur, fengu
aldrei í eyrun og aldrei í magann (jæja — kannski kvöld
og kvöld), voru aldrei handóðar. . . Fólk sagði: Mikið er
þetta rólegt barn, en þetta er nú líka stelpa. Vegna þess
að ég á enga stráka fékk ég aldrei að vita hvort þær
væru svona góðar af því að ég væri svo stórkostlegur
uppalandi eða af því að þær eru stelpur. Vinkona mín,
sem á aftur bara stráka, veit hins vegar alls ekki hvort
þeir voru svona fyrirferðamiklir vegna þess að þeir voru
strákar eða vegna þess að hún hefði gert eitthvað rangt.
„Strákar eru svo erfiðir" sagði fólk við hana. Ein enn,
sem á bæði stelþur og stáka segist engan mun hafa
fundið og enn önnur, sem líka á bæði kynin segir að
hún hafi aldrei haft neitt fyrir stelpunum. Og hvað sem
hver segir þá er eitt víst: Öll segja eitthvað. Og ræða
þetta fram og til baka. Hvað er meðfætt, hvað ekki. Og
hverju fá foreldrarnir ráðið?
BLÁTT OG BLEIKT
Mér finnst alveg ofboðslega gaman að eiga þrjár
stelþur. Þrjár verðandi konur! Ég geri mér vonir um að
ég sé að skapa sterkar, sjálfstæðar konur, sem muni
standa fast á sínum rétti og fara þær leiðir sem þær
kjósa. En hvernig á ég aö fara að því?
Þegar ég eignaðist þá fyrstu voru reglurnar skýrar. Öll
vissu að barn lærir furðu fljótt að bregöast við viðmóti
umhverfisins og að viðmót umhverfisins færi eftir því
hvers kyns barnið væri. Málið var að láta engan sjá
hvort hvítvoðungurinn væri stelpa eða strákur.
Allt sem ég fékk á sængina var bleikt eða rautt. Sjálf
hafði ég auðvitað forðast bæði bleikt og blátt; prjónað
grænar peysur keypt gul náttföt. M.a.s. sængurfötin
voru alls ekki bleik og vagninn var dökkblár en það var
nú bara af því að ég erfði hann frá kunningjum og réði
svo sem engu um litinn. Ég klæddi hana í þleiku fötin
þegar ég ætlaði örugglega ekki með hana á mannamót.
Engin skyldi læsa þessa litlu stúlku inni I einhverju kyn-
hlutverki.
Þegar hún varð tveggja ára — og hafði aldrei verið
rauðklædd utandyra, gáfum við henni bíl í afmælisgjöf.
Að kvöldi afmælisdagsins lagði hún bílinn á hliðina hjá
rúminu sínu, breiddi ofan á hann teppi og söng hann í
svefn. Og þaö þrátt fyrir brúnröndótta gallann og grænu
húfuna? Eftir það hætti ég að hugsa mikið um kyn
leikfanga.
SLEIF í BLEYJU
Þetta með dúkkurnar hefur þó löngum setið I mér.
Eins og við allar vitum þá er okkur kennt það með dúkk-
um að við séum verðandi mæður og munum í það
minnsta gegna aðhlynningarhlutverkinu. Þess vegna er
best að gefa stúlkum ekki brúður en sniðugt að gefa
strákunum þær. Þessi kenning stjórnaði jólagjafainn-
kaupunum lengi vel, mínar stelpur fengu lestir, playmo,
bíla, skiptilyklasett o.s.frv. En þeim tókst að troða sér
inn í umönnunarhlutverkið þrátt fyrir geim-gallana.
Ekkert reynir betur á úrræöagáfu barna en meðvitaðir
foreldrar: Lengi vel var stærsta sleifin mín yngsta barn
miödóttur minnar og svaf hjá henni eftir að hafa fengið
bleyju. Neðsta eldhússkúffan varð að barnavagni fyrir
sleifina. Sleifin datt og meiddi sig svo mamman breyttist
snarlega í hjúkrunarkonu með plástra í öllum vösum.
Hvers vegna viltu ekki verða læknir, spurði hin með-
vitaða móðir í angist sinni? Hvers vegna viltu endilega
verða hjúkrunarkona? Mér langar (hvar hafði barnið lært
ÞETTA?) ekki til að verða hjúkrunarkona, ég er bara að
leika hjúkrunarkonu, þær koma alltaf fyrst á spítlanum.
Mór langar til að verða búðarkona.
BARBIE MÆTIR
Það kom auðvitað alls ekki til mála að gefa þeim
Barbie. Barbie dúkkur hafa voðaleg áhrif á ungar stelp-
ur, það er alveg klárt. Svo erfðu þær gamlar Barbie
dúkkur og þá var fjandinn laus. Ég hélt uþþi gáfulegum
samræðum af því tagi sem þroska hug barna, — um
kvenímyndir, fyrirmyndir, konur og karla, fegurð, augna-
yndi o.s.frv. Þær vissu ekkert um hvað ég var að tala.
Barbie kann að vera fáránlega vaxin og vekja upp rang-
ar kenndir í ómótuðum barnshugum en ef kvenímyndin,
sem hún líkamnar á sinn hræðilega hátt, gegnir hlut-
verkunum, sem stelpurnar mínar fólu Barbie dúkkunum
sínum, þá held ég ekki heimurinn farist. Barbie er snoð-
klipþt og klífur fjöll (toguð I snúru uþþ á svalirnar), syndir
yfir Atlantshafið (I baðinu), stjórnar umferð (úr aftursæt-
inu), breytist í hest ef indíáni þarf að komast yfir stöðu-
vatn, fer til tunglsins I þlaymo-geimfari. . . henni eru
engin takmörk sett. Það er aumingja Ken, sem dúsir
óhreyfður uppi [ hillu og fær aldrei að fara spönn frá
rassi.
HVER GERIR HVAÐ?
Líklega var það ekki I leikföngunum og litnum á
fötunum, sem mótunin faldist! Auðvitað sækja börn hug-
myndir sínar um hlutverk kynjanna beint til foreldranna
sjálfra. Kenning: Dótti líkir eftir móður, sonur eftir föður.
Ergo: Foreldrarnir verða að rugla saman kynhlut-
verkunum. Pabbi eldar matinn, mamma gerir við bílinn.
Pabbi ryksugar, mamma skiþtir um kló. (Þessi verka-
skipting reyndist í fyrstu mjög tímafrek vegna þess að
fyrst þurfti pabbi að kenna mömmu að skipta um kló og
mamma varð alltaf að ryksuga aftur þegar pabbi hélt
hann væri búinn að því.) Þrátt fyrir allt það endurskipu-
lag, endurhæfingu, allt þrasið og þruglið er þessu haldið
til streitu, kannski ekki síst mín vegna.
/Ö
ENDURMAT Á STÖRFUM KVENNA
Og svo kom líka hvort eð er þar í kvennasögunni að
ekki skipti lengur höfuðmáli hver gerði hvað heldur
hvers virði hvað væri sem hver gerði. „Láttu mig I friði,
ég er að vinna“ sagði pabbinn þar sem hann stóð við
upþvaskið. Húsverk eru vinna.
22