Vera - 01.03.1988, Page 18

laust plagg eöa jafnvel aögerö í þágu karla — gegn konum —, í
nafni jafnréttisins!
Nornin reiða
Ég hef mikið velt þessu fyrir mér, þessum ,,grímuleik“ sem ég
verö hvaö eftir annaö — gegn vilja mínum — þátttakandi í.
Ég hef velt því fyrir mér hvers vegna ég tek þaö svona nærri mér,
hvers vænti ég eiginlega? ...Ég vænti þess þó ekki aö það nægi
aö ég og mínar líkar blístri, og þá veröi okkur færö virðingin, af-
rakstur baráttu mæöra okkar á gulldiski. Ég vænti þess þó ekki að
við getum sagt okkur úr samfélagi viö „Kerfiö", baráttunni er ekki
lokiö. Þaö er tvískinnungurinn sem truflar mig og þaö kom aö því
að sú truflun varð svo sterk aö reiðin tók yfirhöndina og varð hluti
af mér, hluti af hegðun minni og mótaöi um tíma allt viöhorf mitt
til starfsins míns og þess kerfis sem ég verö að vinna í. Nornin í
mér óx, og viö urðum ein, og þaö var svo óumræðilega gott... Eftir
aö reiöin haföi fengið aö þróast og upplifa mörg full tungl, haföi
nornin fengiö aukið innsæi í sjálfa sig og starfsvettvang sinn.
En hvað er þaö sem hefur breyst? í hverju felst þessi nýja,
óhöndlanlega andstaða?
Lítum aöeins til baka...
Hið ríkjandi kerfi
Enn á ný hefur
Eva bitið í epli
af vísdómstrénu.
Um síðustu aldamót bjó fólk í okkar heimshluta við ýmis og ólík
kerfi og menningu. í hverju ríki sat ,,hæst“ hin ríkjandi stétt sem
drottnaði í/meö sínu ríkjandi kerfi, yfir hinum fjölmörgu og ólíku
stéttum sem voru undir/kúgaðar. í hinu ríkjandi kerfi var þaö þó
aöeins helmingurinn sem átti kerfiö og stjórnaöi þvi. Þaö voru
karlarnir.
Þaö skiptir litlu í þessu samhengi hver hin ríkjandi stétt var
hverju sinni. Þá á ég ekki viö aö allar stéttir séu eins, heldur þaö,
aö þeir sem ríktu gátu ávallt átt þaö á hættu aö veröa undir, ef þeir
sofnuðu á veröinum. Og aö grundvöllur valdakerfisins var víöast
sá sami, þ.e. aö einhverjir töldu sig eiga rétt á, og tóku sér það
vald, aö drottna yfir öörum.
Konurnar voru undir í öllum stéttum og ég hef þá trú aö þær hafi
aldrei gert tilraun til aö snúa því viö. Þeirra markmið var í hæsta
lagi aö fá aö vera meö, aö fá sömu réttindi og maðurinn viö hlið
þeirra, hvort sem hann var bóndi, verkamaður, húskarl eða herra.
Auk þess tóku þær gjarna þátt — með körlum sínum — í barátt-
unni fyrir því aö fá sama rétt og hin ríkjandi stétt, eða aö velta einu
karlakerfi til aö setja annað karlakerfi í þess stað, í þeirri von að
þaö yröi betra.
Og baráttan færöi þeim aukin réttindi, þau sem karlar þeirra
nutu — á pappírnum —, og auk þess færöi stéttabaráttan körlum
og konum í öllum stéttum aukin lagaleg réttindi.
Konur fengu kosningarétt, og rétt til sömu launa fyrir sömu
störf. Svo fengum viö aö reykja, ganga í buxum, sparka bolta,
mennta okkur og jafnvel að hafa ánægju af kynlífi, ef viö geröum
þaö þannig aö þaö hentaöi körlunum, okkar körlum og annarra
kvenna körlum.
Kvenna/karla/kerfi
Við aðlögum okkur (og gerum enn) karlakerfinu/hinu ríkjandi
kerfi, sem við litum upp til, og viö litum niður á okkar eigin raun-
veruleika, eymd okkar og kúgun, okkar kerfi, sem við litum ekki
einu sinni á sem kerfi, a.m.k. ekki nothæft kerfi.
í hundruðir ára höföum viö hjálpað til viö að grafa kerfi okkar,
menningu, verðmætum og reglum gröf, meö jafnréttisstarfinu.
Það einkennilega er, að líklegast var það mjög nauðsynlegur þátt-
ur í þróuninni, og vissulega voru alltaf konur i hópnum sem geröu
sér fulla grein fyrir þeirri hættu sem lá í aðlöguninni.
Auövitaö var andstaða, og er enn, gegn þessari tegund eöa
þessum hluta baráttunnar, baráttunni sem færir okkur sem ein-
staklinga eða hópa inn í karlakerfið, en það er kerfisbundin and-
staða, sem nokkuö auövelt er aö átta sig á og bregðast viö, fyrir
þau okkar sem þekkja þetta kerfi. Það er andstaða byggö á rökum
og þeim er ávallt hægt aö mæta meö mótrökum.
Rökfærslan er eitthvað á þessa leið: ,,Konur geta ekki þaö sama
18
og karlar, við erum ólik; konur fæða börn og eru því fatlaðar miöaö
viö karla; konur eru ekki eins sterkar og karlar; ef konur vilja eiga
börn, geta þær ekki tekið þátt i atvinnulífinu á sama grundvelli og
karlar. Þau sem eru elskuleg segja: ,,Konur geta næstum allt sem
karlar geta, þær eru næstum fullkomnar.“
Annars vegar höfum viö karlinn, lausan viö fæðingar, umönnun
barna og líkamlega veikleika og hins vegar konuna fæðandi, um-
faðmandi og blæöandi. Hver fellur betur inn í Kerfiö? Karlinn, aö
sjálfsögðu. Það veröum viö aö viðurkenna.
Konur hafa þó fallið vel inn í eigið kerfi meö börnum, mat, umönn-
un, hversdagsáætlunum og framtíðarundirbúningi. Þær eru
svefnlausar sólarhringum saman þegar börnin eru veik, og matar-
lausar ef skortur er á fæöu. Þær bera börnin meö sér hverja stund,
í líkama sínum, á mjöðmum sér og í huga sér.
Hver segir svo aö konur séu veikar? Þær eru sterkar í sínu kerfi!
Kvennasamstaðan
Konur eru að uppgötva aö raunveruleikinn er ekki einn og
óbreytanlegur. Okkar veruleiki er jafn góöur og karla. Ekki endi-
lega betri, en jafn góöur. Betri fyrir okkur.
Eftir alla þessa löngu, erfiöu baráttu fyrir aö veröa jafnar körl-
um, höfum við nú komist svo langt aö viö getum leyft okkur að
staldra viö. Viö dokum, lítum innáviö, finnum okkur skoöanir, aör-
ar skoðanir og önnur verömæti en karlar. Og viö höfum fundiö
hver aöra undir herklæöunum. Ofur varlega höfum viö ympraö á
skoðunum okkar hver viö aðra, og uppgötvað aö viö eigum þær
ekki einar. Viö tölum saman, við lesum bækur, sem aðrar hafa
skrifað. Viö uppgötvum að viö getum speglaö okkur í öðrum kon-
um, og til verður ný og óviðjafnanleg kvennasamstaða, sem nær
um ,,heima alla“.
Enn á ný hefurEva bitið i epli af visdómstrénu. Einsog áður hef-
ur hún boðið Adam bita, hún vill aö hann fylgi sér. En vill hann
þaö? Eöa verður henni aftur refsað fyrir forvitni sína og uppreisn.
Adam lítur svo á aö nýja kvennakerfið hennar Evu, sé bein ógn
viö hans kerfi. Skilningur hans á raunveruleikanum er sá, að upp-
risa eins kerfis hljóti aö þýöa fall annars.
Vissulega eru þeir karlar til sem vilja fella núverandi kerfi, og