Vera - 01.09.1990, Qupperneq 31

ÞARFAÞING
í stefnuskrá Kvennalistans fyrir þingkosn-
ingarnar 1983 segir meðal annars: „Á
alþingi íslendinga verður það hlutverk
okkar að standa vörð um hagsmuni
kvenna og barna. Konur eiga hagsmuna að
gæta á öllum sviðum íslensks samfélags.
Öll mál, jafnt efnahagsmál sem uppeldis-
mál koma konum við sem þátttakendum í
íslensku þjóðlífi. ÖIl mái eru því kvenna-
mál. Við viljum skoða og skilgreina heim-
inn út frá okkar eigin forsendum.11
Að standa vörð um hagsmuni kvenna og
barna er ekkert smámál. í fyrsta lagi þarf að
vera á verði fyrir aðgerðum annarra. Það hefur
verið hlutverk Kvennalistans allt frá fyrstu tíð
á þingi.
Eðlilegt væri að ætla að í þessu göfuga hlut-
verki mætti okkur ekkert nema samkennd og
skilningur. Eða er kannski einhver á móti því að
hagsmuna kvenna og barna sé borgið og þar
með jafnvel heilu fjölskyldnanna? Staðreyndir
málsins eru naprar. Kvennalistakonur á þingi
sitja nú uppi með jxið stórfurðulega hlutskipti
að vera einu samtökin á þingi sem ekki hafa
samþykkt matarskattinn með einum eða öðrum
hætti. Kvennalistakonur mótmæltu 10% flöt-
um niðurskurði til grunnskólanna við af-
greiðslu síðustu fjárlaga með því að greiða at-
kvæði GEGN þessum fjárlagaliðum. Þess háttar
„er ekki gert“, menn sitja penir og prúðir hjá
líki þeirn ekki einstakir liðir fjárlaga, og þannig
hefur það ,,alltaf“ verið. En því hafa Kvenna-
listakonur nú breytt og kannski var tími til
kominn.
Launþegahreyfingin furðu
sljó
Þrátt fyrir að Kvennalistakonur séu á verði
með þessum hætti duga atkvæði á þingi
skammt ef málum er ekki fylgt eftir af fullum
j^unga annars staðar í samfélaginu t.d. meö
mótmælum skólafólks eða í verkalýðshreyfing-
unni eftir því sem við á hverju sinni. Annars fá-
um við seint hljómgrunn, síst í stærstu málun-
um. Við höfum látið hrjóta á forgangsmálum
eins og lægstu launum og matarskattinum þeg-
ar við höfum talið okkur í þokkalegri samn-
ingsaðstöðu, t.d. í stjórnarmyndunarviðræð-
um, en án árangurs enn sem komið er. Það hefði
verið ólíkt auðveldara að krefjast samninga-
frelsis, lögbundinna lágmarkslauna og vinna
gegn matarskattinum ef við hefðum fengið
öflugan stuðning annars staðar að úr samfélag-
inu.
En launþegahreyfingin í landinu er furðu sljó í
þessum efnum og engum treystandi að hressa
hana við nema Kvennalistakonum, eða hvað
finnst ykkur? Og hvernig eigum við að bera
okkur að?
Það er því augljóslega erfitt að standa vörð
um hagsmuni kvenna og barna á þingi gegn
meirihluta sem sér ekkert athugavert við matar-
skatt og skert framlög til grunnskóla. En ill-
skárra þó að mótmæla en að sitja hjá og sam-
þykkja meö þögninni.
Betur hefur gengið að standa vörð urn hags-
muni kvenna og barna með því að taka frum-
kvæði, flytja frumvörp, þingsályktanir og bera
fram fyrirspurnir. Þótt okkur þyki hægt ganga
er hvert mál sem kemst í höfn skref í rétta átt.
Kvennalistinn fékk nokkrar þingsályktunar-
tillögur og frumvörp samþykkt í vetur, sem sér-
staklega varða hag kvenna og barna og eru þessi
mál tíunduð f seinustu VERU. Sum voru endur-
flutt af stakri þolinmæði og langlundargeðið
borgaöi sig í sumum tilvikum. Til dæmis var
þingsályktunartillaga um nýja atvinnumögu-
leika á landsbyggðinni endurflutt og samþykkt
í vetur. Þetta mál varðar konur sérstaklega, því
það eru þær sem vantar vinnu í strjálbýlli
byggöum landsins. Frumvarp um öryggi barna
og unglinga á vinnustöðum, var samjrykkt á
lokadögum þingsins. í því felst að ekki má láta
14—15 ára börn eða yngri vinna við hættulegar
vélar eða hættulegar aðstæður. Þótt ótrúlegt
megi virðast mætti þetta frumvarp talsverðri
andstöðu. Og ekki má gleyma Jíingsályktunar-
tillögu um tæknifrjóvganir, en með samþykkt
hennar hillir undir lagasetningu um tækni-
frjóvganir, mál sem vekur rnargar spurningar
um siðfræði og varðar konur mjög. Aö því er
varðar önnur mál vísa ég í umfjöllun um þing-
mál vetrarins í síðustu VERU.
Fyrirspurnir ýta stundum við máluni, nieðal
þeirra mála sem Kvennalistakonur spurðu um
voru úrbætur í nauðgunarmálum, menntun
heyrnarlausra og aðstöðu þeirra sem annast
fötluð börn í heimahúsum. í öllum tilvikum var
verið að hreyfa við málum af brýnni þörf og
vonandi með einhverjum árangri.
Að vega og meta aðstæður
Nú er innan við ár til næstu kosninga. Við
stöndum frammi fyrir því að rneta hverju vera
Kvennalistans á þing breytir. Við þekkjum það
hlutskipti að vera í stjórnarandstöðu, en ekki
stjórn. Við vitum ekki hverju við fengjum áork-
að í stjórn, en vitum ýmislegt urn það hvernig
samningar fara fram í stjórnarmyndunarvið-
ræðum. Við getum undrast ósveigjanleika karl-
stýrðu flokkanna í viðræðum við okkur og
tregðu jteirra við að axla raunverulega ábvrgð,
eins og að móta heilbrigða launastefnu í land-
inu, en þeir verða væntanlega viðmælendur
okkar enn um sinn. Allt þetta verðurn við að
vega og meta, viðnámið sem við veitum, frum-
kvæðið sem við tökum og áhrifin sem við get-
um haft við ólíkar aðstæöur.
Anna Ólafsdóttir Björnsson
BETTY
FRIEDAN
Á
ÍSLANDI
Bandaríska kvenréttindakon-
an BETTY FRIEDAN, sem
skrifaði Goósöguna um kon-
una, kom hingað til lands
þann 15. júní s.l. í boði KRFÍ.
Friedan hélt fyrirlestur í boði
Rannsóknastofu í kvennafræð-
um í Háskóla íslands. Þar fjall-
aði hún um þróun kvenna-
baráttunnar frá því að The
Feminine Mystique (1963)
kom út og um hlutverk femin-
ískrar hugmyndafræði í dag.
Hún flutti stutt ávarp á sam-
komu í íslensku óperunni 19.
júní og loks hélt hún opinber-
an fyrirlestur í boði KRFÍ á
Holiday Inn. Friedan sótti
Kvennalistakonur heim á
Laugavegi 17 og hafði mikinn
áhuga á starfi listans og notar
vonandi mikið bolinn sem hún
keypti (klók eru kvennaráð).
Einnig fór mikill tími hennar,
fulltrúa KRFÍ og Kvennalistans
í umræður um fyrirhugaða
alþjóðlega kvennaráðstefnu
sem hún vill að haldin verði
hér að ári. Hún lagði mikla
áherslu á sérstöðu íslands í
kvenréttindamálum, það að
við höfum kvenforseta og
Kvennalista. Betty Friedan er
umhugað um, líkt og okkur,
hvernig við komumst af The
Seconci Stage (Öóru stiginu,
eins og ein bók hennar heitir)
á jiað þriðja. Hún hafði enga
allsherjarlausn á því en lagði
mikla áherslu á hugarfarsbreyt-
ingu og að karlmenn j?urfa að
axla sinn hluta ábyrgðarinnar.
Betty Friedan er óneitanlega
eitt af stóru nöfnunum í nýju
kvennahreyfingunni og gaman
var að hlusta á hana og að hafa
tækifæri til að hitta hana í eigin
persónu. Það er ekki of oft sem
við höfum tækifæri til j?ess hér
heima á Fróni að hitta útlendar
kvenréttindakonur og leitt hve
lítið heyrðist í hinum konun-
um sem fylgdu Friedan hing-
að.
31