Vera - 01.09.1990, Blaðsíða 32

KVENNALISTI - HVAÐ NU?
Á vorþingi Kvennalistans, sem haldið var í
Garðabæ dagana 22—24 júní s.l., kom
skýrt fram þörf — og vilji — Kvennalista-
kvenna til að stokka upp og endurmeta
starfsemi sína. Úrslit sveitastjórnakosn-
inga í vor urðu Kvennalistakonum mikil
vonbrigði og vöktu upp ýmsar spurningar
um pólitíska stöðu listans. Auðséð var á
umræðum vorþingskvenna að það er ekki
einungis hin ytri staða sem þarf að taka til
gagngerðrar endurskoðunar í kjölfar
kosninganna heldur hin innri líka. Ýmsar
blikur eru á lofti í Kvennalistanum og orð
eins og skipulag/skipulagsleysi, kvenna-
samstaða, samheldni, þröngt sjónarhorn,
nýliðun og eymdarpólitík heyrðust oft
þessa daga í Garðalundi.
Fariö var í saumana á kosningunum, undirbún-
ingi, aðferðum og árangri. Fulltrúar kvenna-
framboðanna um land allt sögðu frá reynslu
sinni og veltu fyrir sér hvers vegna Kvennalist-
inn fékk minna fylgi en vonir stóðu til. Kosn-
ingastýrur kvörtuðu undan dræmri þátttöku í
kosningabaráttunni sem fór allt of seint af stað.
Sjá yröi til þess að þær konur sem skipa lista
geri sér grein fyrir ábyrgð sinni og tækju virkari
þátt í kosningabaráttunni. Svo virðist sem taka
verði tillit til ferminga, skírna, barneigna og
annars sem er nánast alveg á herðum kvenna.
Kosningar mega því ekki vera á háannatíma
húsmæðra ef konur eiga að geta tekið jtátt í
kosningabaráttunni.
Útvarps- og sjónvarpsfréttir um alþjóðafund
kvenna hér að ári, leiddu af sér fjörlegar unt-
ræður um samstarf og samvinnu við KRFÍ og
konur í stjórnmálaflokkum. Spurt var m.a.
hvort Kvennalistinn væri ekki allt of kurteis í
garð þeirra kvenna sem baða sig í sviðsljósi
hans (Kvennalistans) en gjalda kvennahreyfing-
unni ekki þá skuld sem þær eiga að gjalda.
Á laugardeginum var rætt um Kvennalistann,
hugmyndir, áherslur og aðferðir og framtíöin lá
konum þungt á hjarta. Elín Stephensen, Kristín
Ástgeirsdóttir og Hansína Einarsdóttir voru
með framsögur um efnið. Elín nefndi erindi sitt
„Hnúkaþeyr" og reifaði þar vangaveltur norö-
ankvenna um hvers vegna þær buðu fram 1982
og hvers vegna konur sem voru virkar þá skil
uðu sér ekki til starfa nú. Þeim hefur gengið illa
að ná til yngri kvenna og almenningsálitið var
gegn þeim frá upphafi. Kvennalistinn var sagð-
ur óábyrgur og hafa gert sig sekan urn alvöru-
leysi (að fara ekki í rfkisstjórn 1988). Kvenna-
listakonur á Akureyri ætla ekki aö láta deigan
síga heldur að fylgjast meö störfum nefnda og
gagnrýna. Elín lagði áherslu á að Kvennalista-
konur mega ekki vera of viðkvæmar fyrir gagn-
rýni, allra síst þeirri sem kemur innan frá.
Kristín Ástgeirsdóttir kom víða við í fram-
sögu sinni og hún og Þórhildur Þorleifsdóttir
lögðu fram 22 atriði til umhugsunar og urn-
ræðu. Kristín telur að þáttaskil hafi orðið haust-
ið 1988 þegar Kvennalistanum bauðst að fara
inn í ríkisstjórn. Ekki tókst nógu vel að koma
því til skila hvers vegna þær fóru ekki í stjórn-
ina og „við féllum á fjölmiðlaprófinu". Þrótt
hefur síðan dregið úr Kvennalistanum vegna
ytri og innri aðstæðna. Kristín ítrekaði að í upp-
hafi hefði verið lögð áhersla á það sem samein-
ar konur, þ.e. reynslan og menningin, en litið
fram hjá því sértæka og hinum mismunandi
hópum sem konur fylla. Sjónarhorniö í mál-
flutningnum væri of þröngt, hann beindist all-
ur að konum á aldrinum 25—55, sem eru úti-
vinnandi vel menntaðar mæður í sambúð sem
búa í þéttbýli. Ef Kvennalistinn ætlar að vinna
fyrir allar konur, verður hann að tala til allra
kvenna en gerir það ekki. Hún lagði áherslu á
að íslenskar konur verða allra kerlinga elstar og
kvenímyndin myndi brey tast verulega ef gömlu
konurnar væru dregnar betur fram í dagsljósið.
Kristín velti því fyrir sér hvort til væru ákveðin
tabú í kvennahreyfingunni, þ.e. einhver mál
sem snerta konur en væri ekki tekið á.
Of dökk mynd
Kristín lagði mikla áherslu á að Kvennalista-
konur vissu ekki nóg um íslenskar konur og því
gæti verið að þær drægu upp of dökka mynd af
stöðu þeirra. Það væri nauðsynlegt að vita
hvernig íslenskum konum líður, hvað þær eru
að hugsa og hvað þær vilja. Það þyrfti að hafa
það í huga að það er munur á forgangsmálum
kvenna eftir aldri, hjúskaparstööu og búsetu.
Lýðræðið innan Kvennalistans (en Kvenna-
listakonur forðast að greiða atkvæði en reyna
að komast að samkomulagi um öll mál) virkar
ekki að sögn Kristínar því þær þaulsetnustu
taka oft ákvarðanir að lokum. Krafan um sam-
eiginlega skoðun er því sterk. Kom vel fram í
umræðum hve erfitt Kvennalistakonum finnst
að lenda í minnihluta innan listans. Hún sagði
líka konur vega misþungt innan listans og vera
skipt í hópa og falin verkefni í samræmi við það
(hugmyndafræöingarnir, kaffikonurnar, þær
með skemmtilegu hugmyndirnar o.s.frv.).
Þessa skiptingu ætti að varast og reyna að
stokka upp. Þessi umræöa tengist útskiptingar-
reglu Kvennalistans sent byggir m.a. á þeirri
skoðun að þó svo að reynslan skipti miklu máli
þá tæmist fólk af hugmyndum og orku eftir
ákveðinn tíma.
Kristín segir Kvennalistakonur of gagnrýnis-
lausar á stofnanir þjóðfélagsins, þó svo aö þær
(stofnanirnar) viðhaldi feðraveldinu. Hún segir
stofnanatrúna vera í andstöðu við kvenfrelsis-
hugmyndir og það veröi að hreyta stofnunum
eða byggja nýjar upp frá grunni (það megi þó
aldrei líðast að almannafé sé notað til að auka
misrétti milli manna).
I lokin benti Kristín á nokkrar leiðir í kvenna-
baráttunni: Vinna einar utan kerfis sem þrýsti-
hópur, fara einar inn í kerfið og breyta því innan
frá (eins og Kvennalistinn gerir) eða byggja upp
nýtt samfélag, kvennanetið, óháð samfélaginu,
sem yrði nokkurs konar ríki í ríkinu. Hún sagöi
að konur ættu að byggja upp eigin fyrirtæki,
skóla, banka o.s.frv. og styðja og styrkja hver
aðra, þar til ekki verður frant hjá þeim liorft
sem afli í samfélaginu.
Erindi Kristínar vakti miklar umræður sem
blossuöu upp aftur og aftur allt þingið. Hún
hélt því fram að það færi ekki fram pólitísk um-
ræða í Kvennalistanum, bara í þingflokknum
þar sem ákvarðanir væru teknar. Hún spurði
hvað pólitísk hreyfing sem aldrei ræðir pólitík
væri að gera og hvernig hún ætti að lifa? í kjölfar
erindis hennar var rætt um nýliðun eða frekar
skort á nýliðun í hreyfingunni. Margar kvört-
uðu undan því hve erfitt er fyrir nýjar konur að
32