Vera - 01.09.1990, Page 38

Sigurðardóttir nokkur lögjór-
unnar Viðar við undirleik tón-
skáldsins, Betty Friedan flutti
ávarp og loks var fluttur leik-
þáttur „Áfram liggja sporin:
Söguleg upprifjun á aðdrag-
anda kosningaréttar kvenna“ í
umsjón Bjargar Einarsdóttur
og Guðrúnar Ásmundsdóttur.
Séra Auður Eir Vilhjálmsdóttir
og Guðrún Erlendsdóttir
fluttu stutt ávörp í þættinum.
Gangan hófst í fyrsta lagi á
óheppilegum tíma en margar
konur vinna lengur en til hálf
fimm á daginn og það gekk
ekki eins vel hjá öllum að fá frí.
Ýmsar óánægjuraddir heyrð-
ust strax í portinu því að það
heyrðist ekkert í skipuleggj-
andanum (sem er e.t.v. tákn-
rænt fyrir hina þöglu rödd
okkar), karla-lúðrasveit en
ekki kvenna spilaði og síðast
en ekki síst þá var fánaberinn
karlmaður. Kannski að það
hafi átt að vera táknrænt að
karlar beri enn fánann eða
treysti engin kona sér til að
arka með hann alla þessa leið?
Við getum líklega allar tekið
undir með gömlu konunni
sem spurði hvort íslenskar
konur væru ekki búnar að
þramma nógu lengi á eftir
þessum karlmönnum, þó svo
aó við gerðum það ekki á þess-
um degi. Margar konur mættu
á íslenskum búningi, eða í ein-
kennisbúningi sinnar stéttar,
BORGIÐ VERU
MEÐ
GREIÐSLUKORTI
Umtalsveröur hluti at
dýrmœtum tíma Veru-
kvenna fer í aö eltast
viö áskrifendur sem
ekki borga blaöiö. En
nú er auðveldara aö
standa í skilum. Lyftiö
bara tólinu og tilkynn-
iö aö þiö viljiö greiöa
áskrift Veru meö
greiðslukortinu.
Og konur — hvers
vegna eruö þiö ekki í
símaskránni? Þaö
myndi auðvelda okk-
ur leitina aö horfnum
og skuldugum áskrif-
endum.
að beiðni undirbúningsnefnd-
ar. Langur tími fór í að skipu-
leggja gönguna, en fyrst komu
konur á þjóðbúningum, svo f
einkennisbúningum, þá mæð-
ur með börn og loks við hinar.
Áttu konur að ganga þrjár til
fjórar saman og hafa bil á milli,
líklega til að gangan yrði
lengri. Minnti þessi uppröðun
óneitanlega á erlendar hersýn-
ingar. Gangan hefði bæði orð-
ið fallegri og skemmtilegri ef
við hefðum fengið að ganga
þar og með þeim sem við vild-
um.
Á Austurvelli stóðu tveir
virðulegir ungir menn á svöl-
um þinghússins og var mér alls
ekki ljóst hvers vegna konur
sáu ekki einar um þetta. Flutt
voru brot úr ræðum frum-
kvöðlanna og var það fróðlegt
en helst til langt. Mér fannst
óþarfi að hafa Ingibjörgu H.
Bjarnason svona gribbulega á
svipinn. Vel hefði farið á því að
ræða um daginn í dag, t.d.
hvernig við nýtum kosninga-
réttinn og hvað áhrif við höf-
um á stjórn landsins. Nokkrar
konur gengu um með borða
sem á stóð að í 75 ár hefðum
við fengið að kjósa strákana og
hefði vel mátt fjalla eitthvað
um þá staðreynd í dagskránni.
Ég ætla ekki að tala um hvert
atriði fyrir sig í íslensku óper-
unni, en ansi fannst mér þýð-
andinn draga úr því sem Betty
Friedan sagði (þýddi t.d.
,,revolution“ sem þróun, en
ekki sem byltingu, þýddi ekki
„sexual object“ o.fl. o.fl.).
Virtist mér sem hún legði
metnað sinn í að minnast alls
ekki á Kvennalistann þó svo að
Betty væri að tala um hann.
Samkvæmt fréttatilkynn-
ingu skyldi flutt „samfelld
dagskrá, lesin og leikin, um
sögu kvennabaráttunnar allt
frá frönsku stjórnarbylting-
unni 1789 til okkar daga“.
Hugmyndin er góð, enda er
alltaf gaman að fara í leikhús
en því miður tókst ekki nógu
vel til.
Fyrst var fjallað um baráttu
amerískra og enskra kvenna
fyrir kosningarétti og var mik-
ið gert úr framlagi John Stuart
Mill og „The Subjection of
Women“ sem kom út 1869-
Margir fræðingar halda þvf
fram að það hafi fyrst og
fremst verið Harriet Taylor
Mill að þakka að Mill skrifaði
þessa bók og að bókin sé í raun
samvinna þeirra beggja (sjá t.d.
Rossi, The Feminist papers,
1981, bls. 183—196). Á 19- júní
hefði farið betur á að leggja
áherslu á hlut Harriet. Ekki var
minnst á rit Friedrich Engels,
sem höfðu þó mikil áhrif. Eftir
hlé var sögusviðið Reykjavík.
Við fengum t.d. að sjá Þor-
björgu Sveinsdóttur, Ólafíu
Jóhannsdóttur, Ingibjörgu H.
Bjarnason og Bríeti Bjarnhéð-
insdóttur. Erfitt var að sjá hvað
sum atriðin höfðu að gera í
þættinum, t.d. hið langa fang-
elsisatriði Þorbjargar og allur
forleikurinn að því, sem kom
baráttu fyrir kosningarétti lítið
við. Einnig urðum við að sitja
undir fáránlegu leikfimis-
atriði, þar sem þrír piltar voru
í einhverri her-leikfimi. Þarna
var verið að sýna muninn á
leikfimi pilta og svo þeirri
stúlkna leikfimi sem Ingibjörg
H. Bjarnason innleiddi. Þarna
hefði nægt 15 sekúndna atriði
til að sýna muninn. Þetta eru
ekki einu skiptin þar sem gert
var út á hláturtaugar áhorf-
enda og leiðinlegt hve konur
voru oft gerðar fáránlegar,
með útstandandi rass og
heimskulegar í tali og háttum.
Söguskoðunin var stundum
umdeilanleg, t.d. þegar sagt er
frá því að Ingibjörg hefði fund-
ið það að einn þingmaður má
sín lítils og því gengið til liðs
við íhaldsflokkinn sem var
stærsti flokkurinn. Höfundi
fannst auðsjáanlega ekki
ástæða til þess að segja frá
óánægju annarra kvenna með
ákvörðun Ingibjargar og hvaða
áhrif hún hafði á íslenska
kvenréttindabaráttu. Það er
sérkennilegt mat á sögu eigin
félags og undarleg virðing við
minningu Bríetar Bjarnhéðins-
dóttur hve hlutur hennar var
rýr í dagskránni. Það er ekki á
neinn hallað þó Bríeti sé fyrst
og fremst eignuð baráttan fyrir
kosningarétti íslenskra
kvenna, en það komst því mið-
ur ekki til skila í þessum þætti.
Höfundi tókst að flytja okk-
ur inn í nútímann án þess að
minnast á Kvennaframboö og
Kvennalista og var það listilega
vel gert. Hins vegar kallaði hún
Auði Eir Vilhjálmsdóttur sem
er fyrsti kvenpresturinn (vígð
1974) og Guðrúnu Erlends-
dóttur, fyrsta kvenhæstarétta-
dómarann upp á svið og þær
fluttu stutt ávörp. Hvers vegna
voru þessar konur valdar en
ekki t.d. Margrét Guðnadóttir
sem varð fyrst kvenna pró-
fessor við Háskóla íslands árið
1969? Kliður fór um salinn
þegar Auður Eir sagði að guð
hefði skapað alla menn jafnt,
hún hefði skapað þá í sinni
mynd, karl og konu. Mér
fannst ávarp séra Auðar Eirar
það besta í allri dagskránni og
vel j^ess virði að birta það í
Veru.
Mikið var gert úr framlagi
Hannesar Hafsteins og dag-
skránni lauk á því að leikkon-
urnar sungu úr Aldamóta-Ijóði
hans og stór mynd af skáldinu
var Jiað síðasta sem við sáum
þegar við yfirgáfum húsið.
Skilaboðin voru skýr, karlmað-
ur í forystu göngunnar og karl-
maður sem ,,gaf“ okkur kosn-
ingaréttinn. Stelpur við þurf-
um ekkert að hafa áhyggjur ai
einu né neinu, strákarnir vita
hvað okkur er fyrir bestu og
rétta okkur það upp í hendurn-
ar. „Afskræmd lýsing á
kvennabaráttu" sagði ein,
,,sögufölsun“ sagði önnur.
Mér finnst merkilegt að
KRFÍ sem hefur alltaf lagt
mikla áherslu á aukna mennt-
un kvenna skuli hvorki hafa
leitaö til kven-hljóðfæraleikara
til að sjá urn tónlistina í göng-
unni né til kven-sagnfræðinga í
sambandi við sögulega leik-
þáttinn sem var fluttur um
kvöldið. Ég er alls ekki að
draga úr jrví sem Björg Einars-
dóttir hefur gert í íslenskri
kvennasögu, en hún er ekki
sagnfræðingur. Við sem leggj-
um stund á kvennasögu viljum
gjarnan vinna við okkar fag og
hefðum glaðar lagt þessum
málstað liö.
Betur má ef duga skal, KRFÍ
á ekki 19. júní, við eigum hann
allar og skulum halda uppá 80
ára afmælið á annan hátt.
Ragnhildur Vigfúsdóttir
e.s. Margir þeirra sem sátu á
fremstu bekkjum eru Jtekktir
fyrir annað en baráttu fyrir
kvenréttindum. Sú spurning
hlýtur því að vakna livað réði
vali á boðsgestum?
38