Vera - 01.08.1992, Blaðsíða 36

JODIE FOSTER
BARNASTJARNA MEÐ FRAMTÍÐ
Alicia Christian Foster
kvað ekki gorta af
afrekum sínum á
sviði kvikmyndalist-
ar, þótt mörgum þætti ástæða
til. Hún hefur leikið í ileiri
myndum en stórstjörnur á
borð við Meril Streep, Kathleen
Turner og Debra Winger.
Aðeins þrettán ára var hún
tilnefnd til Óskarsverðlauna
fyrir leik sinn í mynd Martin
Scorsese „Taxi Driver" og hún
hefur í rúma tvo áratugi hlotið
einróma lof fyrir hlutverk sem
hún hefur túlkað á sinn
sérstæða hátt, hvort sem þau
hafa talist stór eða smá. Ósk-
arinn hefur tvívegis fallið
henni í skaut, fyrst fyrir leik
sinn í myndinni „The Accused“
(1988) og aftur á þessu ári fyrir
hlutverk sem Clarice Starling í
myndinni „Silence of the
Lambs“ (1991). Hún kom fyrst
fram opinberlega aðeins
þriggja ára gömul í auglýs-
ingum í bandarísku sjónvarpi
og fékk fyrsta hlutverk sitt í
sjónvarpsþætti tæpra sjö ára.
Sjónvarpsþættirnir áttu eftir
að verða margir svo og bíó-
myndir framleiddar fyrir þann
miðil. Tæplega tíu ára birtist
hún á hvíta tjaldinu i mynd er
nefnist „Napoleon og Sam-
antha“; það var árið 1972, frá
þvi eru liðin 20 ár og nú í ár,
nánar tiltekið þann 19.
nóvember, heldur leikkonan
Jodie Foster upp á þrítugs-
afmæli sitt.
Það eru ekki margar barna-
stjörnur sem eiga framtíð fyrir
sér í hverfulum heimi kvik-
myndanna og auðnast fáum
ferill á hvita tjaldinu fram yfir
unglingsár. Jodie Foster er þar
alger undantekning. Starfs-
ferill hennar i kvikmyndum
hefur verið óslitinn frá barn-
æsku, ef frá er talinn tími sem
hún eyddi i nám. Henni hefur
auk þess tekist að komast heil
og sterk frá þeirri pressu og
álagi sem hlýtur að fylgja því
að alast upp í draumaverk-
smiðjunni Hollywood. í erfiðri
og eilífri baráttu um hlutverk
komast þeir helst áfram sem
hafa til að bera nægan styrk,
dirfsku og þor til að taka
áhættu. Móðir Jodie hefur
verið bakhjarl dóttur sinnar og
umboðsmaður frá upphafi.
Það er ekki síst að þakka
hennar skynsamlegu og móð-
urlegu ráðstöfunum við val á
hlutverkum handa dóttur
sinni hversu mjög nafn Jodie
hefur greipst í huga okkar sem
fylgjumst með í heimi kvik-
myndanna. Við sem erum á
svipuðum aldri og Jodie Foster
og höfum fylgst með henni
„eldast" með okkur í sannfær-
andi kvikmyndahlutverkum,
finnst hún standa i nánu til-
finningasambandi við bernsku
okkar og unglingsár og þvi er
nokkuð sterk tilhneiging hjá
mörgum að vilja „eigna“ sér
Jodie eða þær persónur sem
hún hefur gætt svo raunveru-
legu lífi í gegnum árin.
Frá því að Jodie birtist fyrst á
breiðtjaldinu hefur hún verið
tákn hins bráðþroska barns
sem fer sínar eigin leiðir og
heldur reisn sinni hvort sem
persónan sem hún leikur er
aivegaleidd ellegar utangarðs.
Sérstaklega minnisstæð hlut-
verk úr eldri myndum hennar
eru í „Taxi driver“ (1975) og
„Bugsy Malone“ (1976) þar
sem Jodie nær að skapa tvær
ógleymanlegar persónur: Hina
bráðþroska írisi í mynd Mart-
ins Scorsese, 12 ára stúlku,
sem strýkur að heiman og
gerist vændiskona í stórborg-
inni New'York, ogTallúlu, hina
veraldarvönu „femme fatale“, í
söng og dansmynd Alans Park-
ers þar sem öll hlutverkin eru í
höndum barna og unglinga.
Fýrir leik sinn í hlutverki ungu
vændiskonunnar, írisar, var
Jodie tilnefnd til Óskarsverð-
launa og þá var lýðum orðið
ljóst að mikils væri að vænta af
þessari ungu leikkonu. Og
Jodie hefur enn ekki brugðist
aðdáendum sínum, hún hefur
leikið sterkar og um margt
óvanalegar kvenhetjur og hef-
ur fyrir vikið orðið að eins
konar tákni fyrir nýja kynslóð
kvenna í skemmtanabrans-
anum. Konurnar sem Jodie
leikur eru sjálfstæðar og hug-
rakkar og eiga sér framtíð sem
virðist vera óháð yfirráðum
karla. Jodie er sjaldan þessi
venjulega draumadís, kyn-
bomba eða leikfang, sem á sér
eingöngu líf innan veggja karl-
veldisins, en þrátt fyrir það eru
persónur hennar á einhvern
hátt „kynferðislegri“ og raun-
verulegri en margar þær kven-
týpur sem skapaðar eru í
bandarískum myndum. Þótt
Jodie taki að sér hlutverk sem
margar blómarósir í Hollywood
kysu fremur að sniðganga.
hefur hún líka þurft að beijast
fyrir þvi að fá hlutverk sem
höfðuðu sérstaklega sterkt til
hennar. Eitt slíkt var hlutverk
Söru Tobiasar í myndinni „The
36