Vera - 01.08.1992, Blaðsíða 22

Vera - 01.08.1992, Blaðsíða 22
Er amma þín eins og S í laginu? Kengbogin og brotnar jafnvel ef strcetisvagninn fer harkalega yfir hraöahindrun? Eru aldraöar frœnkur þínar sífellt aö brjóta einhver bein? Úlnliösbrotnaöi mamma þín í hdlkunni í fyrra? Ef svo er œttir þú aö gd aö þér, þér gœti verið hcett við beinþynningu. BEINBROT AF MINNSTA TILEFNI Beinþynning eykur líkur á vissum tegundum beinbrota, t.d. framhandleggsbrotum, samfalli á hiyggjarliðum (konur verða bogn- ar í baki og með stöðugan verk) og brotum á lærleggshálsi. Brotin valda viðkomandi einstaklingi sársauka og jafnvel sjúkrahús- vist, sem er mjög dýr fyrir sam- félagið. Því er hagkvæmast að finna sem fyrst þá einstaklinga sem eru í mestri hættu og hefja fyrirbyggjandi aðgerðir. Augu vis- indamanna hafa einkum beinst að kaiki í fæðunni þar sem töiu- vert kalk er í beinum og magn þess í réttu hlutfalli við styrkleika beinsins. STERK OG GÓÐ BEIN Bein er lifandi vefur sem er í stöðugri breytingu alla ævi. Bein- þéttni (magn steinefna á rúm- einingu beins) nær hámarki um þrítugt og því er mikilvægt að byggja vel upp beinin fyrstu ævi- árin og halda þeim svo við. Um miðjan aldur (40-50 ára) minnkar þéttleiki beinanna því að bein- myndunarfrumur fylla ekki upp í eyðurnar sem beinúrátur mynda. Það hversu sterk beinin verða er háð kyni, erfðum, líkamsáreynslu og næringarþáttum. Beinþynning gerir ekki upp á milli kynja, en kemur fyrr fram hjá konum og gerist hraðar. Hún verður því stærra vandamál hjá eldri kon- um. KVENNASJÚKDOMUR í Bandaríkjunum hefur komið i ljós að mismunandi þjóðfélags- hópar, sem búa við sömu lífskjör, hafa misþétt bein. Bein i svörtum konum eru þéttust, það er minna af steinefnum í beinum hvítra kvenna og minnst hjá konum af Asíuuppruna. Þessi mismunur er ekki að fuilu skýrður. íslenskar konur verða allra kerlinga elstar. Þess vegna er þetta meira vanda- mál hjá þeim en hjá íslenskum körlum sem fá sjúkdóminn mun síðar á lífsleiðinni og þjást þvi ekki eins lengi. ÍSLENSKAR KONUR RANNSAKAÐAR Nú er í gangi viðamikil rannsókn á beinþéttni í íslenskum konum. Þetta er fyrsta úttektin sem gerð er á beinþynningu hérlendis. Haft var samband við hátt í 500 konur á aldrinum 35-64 ára sem búa á stór-Reykjavíkursvæðinu. Að lok- inni heilsufarskönnun kom i ljós að um helmingur þeirra var frískur og var beinþéttni þeirra mæld til að fá staðal fyrir ísland. Síðan var valinn enn smærri hópur sem fýlgst verður með áfram. Ætlunin er að bjóða kon- um, sem virðast ætla að verða beinþynningu að bráð, upp á meðferð til að sjá hvort hægt er að stöðva hana eða hægja á henni. Birna Jónsdóttir röntgenlæknir á Landakotsspítala er ein þeirra sem unnið hafa að verkefninu. Hún var fús að deila hugmyndum sínum og þekkingu með lesend- um VERU. „Rannsóknin er sam- vinnuverkefni lyfja- og röntgen- deildar Borgarspítalans og nýtur aðstöðu röntgendeildarinnar þar. Við mælum magn steinefna í hryggjarliðum með tölvusneið- myndatæki. Síðan fylgjumst við með konunum, mataræði þeirra og ýmsum öðrum þáttum.“ KVENHORMÓN OG KALK - Mataræði á að geta breytt ýmsu, en það er erfitt að sanna það. Það er ekki nóg að borða kalk, líkam- inn verður að geta nýtt það, en það er meðal annars háð frásogi frá meltingarvegi. Hinsvegar hef- ur verið sýnt fram á að kvenhor- mónið östrogen hefur mjög mikið að segja, en það hefur verndandi áhrif á beinin. Eftir tíðahvörf lækkar östrogenmagn í blóði og steinefnamagn í beinum snar- lækkar einnig. Sama er uppi á teningnum ef eggjastokkarnir hafa verið íjarlægðir. Margar kon- ur taka hormónalyf árum saman eftir breytingaskeið, það er m.a. gott íýrir slímhúð í fæðingarvegi og svo auðvitað beinin. Sumar taka östrogen rétt eins og lýsi, þeim líður betur án þess að vita hvers vegna. Hormónið er dýrt og margar konur þurfa ekkert á því að halda og ættu þess vegna ekki að taka það. Mér finnst að konur eigi rétt á þvi að vita hver beinþéttni þeirra er áður en þær ákveða hvort þær ætli að þiggja eða aíþakka hormónalyf. Ef bein- þéttni þeirra er í lægra kanti, móðir þeirra með marga brotna hryggjarliði og amma þeirra keng- bogin, þá væri hormónið liklega mjög gott fyrir þær. En ef allt er í lagi með beinþéttnina er það jafnvel óþarfi beinanna vegna. 22

x

Vera

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vera
https://timarit.is/publication/858

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.