Vera - 01.12.1994, Blaðsíða 38

réttum hlut kvenna
„Þaö er brýnast aö hækka
launin þannig aö lágmarks-
laun veröi ekki lægri en
60.000 krónur, og þaö er
fáránlegt aö greidd séu
laun sem eru undir skatt-
leysismörkum", segir Sigurbjörg Ásgeirs-
dóttir, en hún siturí stjórn Félags starfsfólks
í veitingahúsum. „Verkalýöshreyfingin þarf
aö gera sér grein fyrir þvt aö hún er I raun og
sannleika aö semja um kjör en ekki bara aö
búa til einhvern lágmarks öryggisventil.
Flestar konur fá greidd laun samkvæmt töxt-
um og þeir eru því sá blákaldi raunveruleiki
sem fólk stendur frammi fyrir. í mínu félagi
eru hæstu taxtar innan við 60 þúsund krón-
ur á mánuöi og þaö gefur auga leið aö það
er erfitt að lifa af slíkum launum. Fyrir 10-20
árum var meiri samhljómurí íslensku samfé-
lagi um aö jafna kjörin, en á undanförnum
árum hefur fátækt stóraukist og hér hefur
verið búin til lágstétt. Konur hafa oröiö verr
úti t þessari efnahagskreþþu en karlar, það
eru fleiri konur atvinnulausar og þær eru á
lægri launum. Aukin menntun dugar konum
heldur ekki til aö bæta sín kjör, þær búa viö
fátækt hvort sem þær eru menntaöar eöa ó-
menntaðar. Þaö þarf því að aö taka sérstak-
lega á því aö rétta hlut kvenna."
Sigurbjörg segir aö einnig sé brýnt að at-
vinnurekendur veröi geröir ábyrgir fýrir því aö
halda kjarasamninga og greiða fólki launin
sem þaö hefur unnið fýrir. Þaö tíðkist víöa t veit-
ingahúsum að fólk fái ekki útborguð laun fyrir
vinnu sína. Margir þessara staöa skipti oft um
eigendur og kennitölur og launagreiðandinn sé
jafnvel farinn úr landi áöur en takist aö inn-
heimta launin. Þaö gerist líka oft að krakkar
séu þlataðir til aö gerast verktakar en þá fái
þau laun sem séu langt undir kauþtaxta.
hækkun
sem heldur
„Viö þurfum fyrst og fremst
kauþhækkun sem heldur,"
segir Þórunn Sveinbjörnsdóttir formaður
Sóknar, en mánaöarlaun Sóknarfélaga eru
á bilinu 43-73.000 kr. „Viö höfum verið aö
velta fýrir okkur hvaöa aöferðum þurfi að
beita I komandi kjarasamningum til aö bæta
kjörin til frambúðar. Fólk er orðið þreytt á aö
kauþhækkunin hverfi jafnóöum í hækkandi
verðlag og hærri lán. Ég geri því ráö fýrir aö
lögö veröi áhersla á hækkun þersónuafsláttar,
hækkun skattleysismarka og að verðtrygg-
ing lána verði afnumin. Þannig má frekar
tryggja aö launin tolli í buddunni. Viö veröum
vör við að fólk er mjög illa sett vegna tekju-
lækkunar síðast liðinna þriggja ára, því þótt
Sóknarfélagar hafi yfirleitt ekki haft mikla yf-
irvinnu og veröi því ekki eins varir viö tekju-
sveiflurnar, þá hrynur efnahagurinn um leið
ogt.d. makinn missir yfirvinnuna. Fólk sem
tók húsbréfalán fýrir allt uþþ í fimm milljónir
þegar húsþréfakerfið oþnaði ert.d. mjög illa
sett núna.”
Þórunn sagði ennfremur aö tími sé kom-
inn til að skoða ýmsa þætti sem hafi áhrif á
vöruverð og nefndi þá sérstaklega lengdan
oþnunartíma verslana sem hún telur að
hækki veröiö.
ókynbundið
“larfsmat
Kvennalistinn hefur
unniö að mótun nýrrar
stefnu í launa- og kjaramálum og VERA
fékk Brynhildi Flóvens, sem setið hefur í
launa- og kjaranefnd Kvennalistans til aö
segja lesendum frá henni.
„Þaö sem viö teljum brýnast er aö láta
fara fram endurmat á störfum kvenna," seg-
ir Brynhildur, „ókynbundið starfsmat sem
byggir á því aö störfin eru flokkuö niður í
þætti eftir ákveönu kerfi, sem tryggir að tek-
iö sé tillit til bæöi karllægra og kvenlægra
eiginleika. Þá ert.d. kannað hvortí starfinu
felist þættir eins og ábyrgð, mannaforráð,
óþrif eða hættur og hvaöa eiginleika viðkom-
andi starfsmaöur þarf að hafa til að geta
sinnt því. Þanniggetum við gert ráð fyrir ólík-
um kröfum sem fólk þarf að uppfylla eftir því
hvort það vinnur sem ófaglæröur starfsmaö-
ur I leikskóla eöa ófaglærður verkamaöur
sem þassar skóflurí skúr. Meö því aö greina
t.d. þessi tvö störf fer ekki á milli mála aö
starfsmaöurinn sem vinnur meö börnum og
ber ábyrgð á þeim fengi hærri laun en hinn.
Þetta breytir því þó ekki að alltaf er um
matsatriði að ræöa.
Viö verðum að endurmeta störfin þannig
aö störf kvenna veröi jafnhátt metin og störf
karla, þaö er t.d. ekkert merkilegra að stýra
flugvél en að þassa börn, í báðum tilfellum
ber starfsmaðurinn ábyrgö á mannslífum og
sömu sögu mætti segja um mörg önnur
störf. Við gerum okkur grein fýrir því aö erfitt
verður að breyta því verðmætamati sem
verðleggur störfin. Launþegahreyfingin og
vinnuveitendur starfa eftir reglum sem karl-
ar hafa sett og karlasjónarmiðin eru því rikj-
andi í öllu þeirra starfi. Þaö verður því erfitt
að skiþa nefndina sem fær það hlutverk að
breyta starfsmatinu, enda segir sig sjálft aö
fulltrúart.d. ASÍ og VSÍ eru ekki líklegirtil aö
breyta miklu.
Við teljum einnig brýnt aö launaleyndin verði
afnumin en hún er einn versti óvinur þeirra
sem eru lægra launaðir. Þá búum viö þó aö því
að geta miðað okkur við EES, þar sem viö
erum nú þátttakendur í því samstarfi og verö-
um að fylgja þeim reglum sem þargilda á jafn-
réttissviöinu. Þar höfum við ágætan dóm sem
segir að launakerfið þurfi aö vera gegnsætt til
þess að menn viti hvaöa kröfur þeir eigi aö
uppfylla til að komast áfram í starfi, hvort sem
þeir sækjast eftir launahækkunum eða starfs-
frama. Þessu þarf aö koma inn í kjarasamrv
inga svo geðþóttaákvarðanir yfirmanna ráði
ekki hag launafólks.
Lógbindum lágmarkslaun
Eitt af því sem Kvennalistinn getur gert ef
hann kemst í ríkisstjórn er að umbylta veru-
lega launakerfinu hjá rikinu. Ef okkur tækist
að breyta launakjörum þess mikla fjölda
kvenna sem vinnur hjá ríkinu ætti eftirleikur-
inn að veröa auðveldur fyrir aðrar konur.
Ég tel líka grundvallaratriði aö lögbinda
lágmarkslaun eins og gert er víða annars
staðar, m.a.s. í Bandaríkjunum, og sé enga
ástæðu fyrir því að það sé ekki gert hér á
landi. Þá er ég ekki að tala um að lögbinda
einhverjar 40.000 krónur á mánuði heldur
að bundið verði í lög að ekki megi greiða
laun undir fátæktarmörkum - það verði lög-
boöið að greiða verði laun sem dugi til lág-
marksframfærslu. í mínum huga eru lág-
markslaun 80.000 krónur á mánuði, enda
sér hver maöur að það dugar ekkert minna
fýrir lágmarks húsnæði, fæöi, feröum í og úr
vinnu og lágmarks læknishjálp svo eitthvað
sé nefnt. Þaö er kominn tími til að rikissjóö-
ur hætti að niðurgreiða laun fyrir atvinnurek-
endur eins og nú er gert. Á meðan samiö er
um svo lág laun að þau duga ekki fyrir brýn-
ustu lífsnauðsynjum kemur alltaf krafa á rik-
issjóð um bætur í gegnum skattkerfið.