Ljósmæðrablaðið - 01.04.1983, Side 11

LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
11
Víkjum nú lítið eitt nánar að þessu tæki, sem á útlensku heitir
„Fetal heart rate monitor”. Sambyggður við hann er yfirleitt
hríðarmælir, „tocometer”, og mælingin kallast þá cardio-toco-
metria.
Fyrst er rétt að gera sér grein fyrir því, hvers vegna lögð er
höfuðáhersla á að fylgjast með hjartslætti fósturs i fæðingu. Við
vitum að fæðingin er fóstrinu hættuleg og ein meginhættan, og sú
bráðasta, er súrefnisskortur. Sé hann algjör, má hann ekki standa
nema fáeinar mínútur þá verða varanlegar heilaskemmdir og
köfnunardauði (asphyxia). Af þessu sést að heili og hjarta eru við-
kvæmust fyrir súrefnisskorti. Vöntunin kemur strax fram i breytt-
um hjartslætti. En breytingar á hjartslætti fósturs stafa ekki alltaf
af súrefnisvöntun. Fleira kemur þar til greina, líkamshiti móður
og púls, blóðþrýstingur og lyf gefin henni. Allt getur þetta haft
áhrif á hjartslátt fósturs. Auk þess er ekki alveg gefið að hjart-
sláttarbreytingar, sem verða vegna vægrar súrefnisvöntunar, boði
hættuástand. En nóg um þetta að sinni, meginatriðið er ljóst,
bráðasta hættan i fæðingu er súrefnisskortur, hann kemur fram í
breyttum hjartslætti. Tæknilega er unnt að fylgjast með honum,
bæði í hríðum og milli þeirra.
En hvernig vinnur þá tækið? Hjartsláttinn má nema á 3 vegu. í
fyrsta lagi með því að leggja microfon á kvið konunnar. Hann
nemur hljóðbylgjur eins og eyrað. í öðru lagi með ultrahljóð-
bylgjum, sem sendar eru niður að hjarta fóstursins, endurkastast
þaðan aftur til tækisins og gefa um leið hjartsláttinn. Loks má
nefna rafstraum frá hjarta barnsins, þ.e. hjarta-rafrit. Þá þarf að
tengja rafleiðslu beint í barnið, þ.e. í kollinn. Venjan er að nota
fyrst ultrasound, í byrjun fæðingar, en strax og vatnið er farið er
leiðsla sett á kollinn og beint rafrit tekið.
Þá er næst að líta á hvað út úr þessu tæki kemur.