Ljósmæðrablaðið - 01.05.1990, Blaðsíða 44

ur hefur náðst með þessu starfi. Mjög
hefur fækkað þeim börnum sem hafa
fæðst með rhesusblóðsjúkdóm og
þurft blóðskipti. Árið 1970 þurfti að
gera blóðskipti hjá 16 börnum, en núna
síðustu árin etv. einu sinni á ári. Ekki
virðist hægt að útiloka þennan sjúk-
dóm alveg, en góð skipulagning og
framkvæmd rhesusvarna geta haldið
sjúkdómnum í skefjum. Ymsar ástæð-
ur eru fyrir því að alltaf verða til konur
sem eignast börn með rhesussjúkdóm.6
Allar konur sem koma í mæðraeftir-
lit eru blóðflokksgreindar og rhesus-
flokkaðar við fyrstu komu. Konur sem
eru rhesusneikvæðar eru mótefna-
mældar þrisvar á meðgöngunni. Mæl-
ingin er gerð við 24,—-26. viku,
32.—34.viku og 36.-38. viku með-
göngu.
Ef kona mælist hækkuð í mótefna-
mælingu er gert hjá henni sérstakt próf
til að kanna líðan fóstursins (Optical
density). Gerð er legvatnsástunga við
28.-32. viku og mælt bilirubin í leg-
vatninu. Ef bilirubin er hækkað er það
hættulegt ástand fyrir fóstrið. Sé konan
gengin með styttra en 32 vikur eru
reynd blóðskipti í móðurkviði. Það er
gert í sónar. Stungið er í kvið fóstursins
vinstra megin og dælt inn í kviðarholið
pökkuðum blóðfrumum. Fóstrið getur
frásogað blóðfrumurnar og þannig
bætt hemoglobinbúskap sinn. Þessi að-
gerð dugir í 1.—2. vikur og er gerð til
að vinna tíma fyrir fóstrið m.t.t. lungna-
þroska. Núna fara blóðskipti fram miklu
fyrr í meðgöngunni, á 18, —19. viku,
og gefið blóð í naflaæðarnar. Barn fætt
svo snemma þarf mikla öndunarhjálp.
Eftir 32 vikur er gerður keisari. Við fæð-
inguna er gert Coombs-próf og sé það
jákvætt og bilirubin í naflastrengsblóð-
inu meira en 3,5% þarf blóðskipti.
Blóðskiptin eru gerð til að losa barnið
við anemíu einkenni. Aftur þarf að
skipta um blóð og þá til að losa barnið
við mótefnin úr blóðinu. Endurtaka
þarf blóðskipti ef bilirubin heldur áfram
að hækka í blóði barnsins.
ABO blóðflokka misræmi er einnig
til. Það getur komið fram ef móðirin er
í O blóðflokki en barnið A eða B blóð-
flokki. Þá er barnið með antigen á sín-
um blóðkornum sem móðirin hefur
ekki. Gerist sjaldnar en rhesusmisræmi
og afleiðingarnar eru ekki eins slæmar.
Barnið gæti fæðst með hyperbilirubi-
neminu.
5. FÓSTURRANNSÓKNIR
Á síðustu tveim áratugum hafa stór-
aukist möguleikar á greiningu fóstur-
galla á meðgöngu, bæði með auknum
tækjabúnaði svo og breyttri afstöðu
manna til fæðingarfræði. Enn sem
komið er er okkar eina úrræði við flest-
um göllum að framkvæma fóstureyð-
ingu. Því er það áríðandi að greina þá
sem fyrst í meðgöngu. Fyrir foreldra
sem lenda í þeirri aðstöðu að þurfa að
taka ákvörðun um fóstureyðingu er
mikilvægt að þeir fái stuðning og að-
stoð, þó^ endanleg ákvörðun sé alltaf
þeirra. Á Kvennadeild Landspítalans
er starfandi erfðaráðgjöf sem er mikil-
vægur stuðningur við þessa foreldra.
Þessi ráðgjöf hófst í janúar 1982 og
42
I—IÓSMÆÐRABLAÐIÐ