Ljósmæðrablaðið - 01.05.1990, Blaðsíða 51

ist einungis frá móður yfir til sonar. Ef
um sveinbarn er að ræða er gerð
kjarnasýrurannsókn þar sem 50% líkur
er á að hann erfi sýkta X-litninginn frá
móður sinni.
Fósturspeglun (fetoscopy)
Fósturspeglun er nýleg aðferð til að
skoða fóstrið. Hún hefur ekki verið not-
uð hér á landi enn sem komið er og að-
eins lítillega erlendis þar sem hætta á
fósturláti er mikil.
Fósturspeglun er oftast framkvæmd
við 15,—20. viku meðgöngu og er
undirbúningur svipaður og við leg-
ástungu. Fyrir speglunina er staðsetn-
ing fósturs og fylgju fundin með ómun.
Síðan er farið með spegilslöngu
gegnum kviðvegg konunnar og inn í
legið. Þannig er hægt að skoða útlit
fóstursins og taka blóð eða vefjasýni úr
fóstri eða fylgju. Á þann hátt hefur ver-
ið hægt að greina vissa arfgenga blóð-
sjúkdóma hjá fóstrum.
Búast má við að fósturspeglun verði
meira notuð í framtíðinni þar sem mikil
þróun er í öllum rannsóknum í fóstur-
fræði. Hugsanlega verður farið að gera
skurðaðgerðir á fóstrum í móðurkviði
til að meðhöndla fósturgalla en slíkar
aðgerðir hafa verið á tilraunastigi er-
lendis.11
Fylgju vefsrannsóknir
Fylgjuvefsrannsóknir (chorionic vill-
us biopsy) er nýjasta tæknin í fóstur-
rannsóknum en þær hófust hér á landi
LJÓSMÆÐRABL AÐIÐ
1984. Með þeim opnaðist sá möguleiki
að gera fósturrannsóknir á fyrsta
þriðjungi meðgöngu, sem er mikill
kostur fram yfir legvatnsrannsóknir
sem einungis er hægt að gera á öðrum
þriðjungi meðgöngu. Hins vegar er gall-
inn sá að meiri hætta er á fósturláti eða
1—2% í Kanada en 2—5% hér á landi.
Þessar rannsóknir eru enn á þróunar-
stigi og hafa því aðeins verið fram-
kvæmdar í völdum tilvikum hér á
landi. Fylgjuvef má nota til rannsókna
og greininga á fósturgöllum á svipaðan
hátt og fósturfrumur úr legvatni en þar
sem áhættan er meiri hafa þær rann-
sóknir ekki getað komið í stað legvatns-
rannsókna.12
Á fylgjuvef er hægt að gera sams-
konar rannsóknir og á fósturfrumum
þ.e.:
— Litningarannsóknir.
— Athugun á ensímframleiðslu.
— Kjarnsýrurannsóknir (DNA analys-
is) sem greina galla í erfðavísum (gene
defects).
— Kyngreiningu.25
Fylgjuvefssýni er tekið á 8, —12.
viku meðgöngu og er hægt að taka
það á tvennan hátt. Annars vegar með
því að fara með grannan plastlegg upp
um leggöng, gegnum legháls og inn í
legið að æðabelg og hins vegar með
því að fara í gegnum kviðvegg konunn-
ar og inn í legið. Síðari aðferðin er mik-
ið notuð erlendis en aðeins verið notuð
í nokkrum tilvikum hér. Fyrri aðferðin
hefur mest verið notuð hér á landi (sjá
mynd 4).24 Staðsetning fylgjunnar er
fundin með hjálp ómtækis. Sogað er
upp ca 3—8 ml af fylgjuvef eða þar til
__________________________________ 49