Ljósmæðrablaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 17

Ljósmæður boðberar kristinnar trúar
Ein af spumingunum sem Huguette velti fyrir
sér var hvernig og hvers vegna kirkjan hafi
farið að tengjast og skipta sér af fæðingarhjálp.
Var áhugi kirkjunnar á ljósmóðurstörfunum
sjálfum eða var hann þjóðfélagslegs eðlis?
í rannsóknum sínum hafi hún komist að því
að þama hefðu margir þættir áhrif. Stjórnmál
og völd væm þar einn þáttur, lög og læknisffæði
hafa ákveðið vald og hverjir ákveða hvað er
þekking er enn annar þáttur. T.d. hefðu prestar
á sínum tíma skrifað hvað væm ljósmæðrastörf,
síðar hefðu það verið læknar sem hefðu skrifað
um hjúkrunar- og ljósmæðraþekkingu.
Þegar hún skoðaði málið í sögulegu samhengi
sá hún að á ákveðnu tímabili í Englandi var
hin kristna kirkja að missa völd. Hluti íbúanna
vom angló-saxar og heiðni var þeim hugleiknari
en kristni því vildi kirkjan gera átak í að kristna
þjóðina.
Bamsfæðing var einn þeirra atburða sem tengdi
fólkið í samfélaginu. Allir vissu þegar kona
var komin að því að fæða (líka karlarnir).
Konumar söfhuðust saman fyrir utan hjá henni
en fyrir innan var konan að fæða, ljósmóðir og
kannski móðir konunnar. Ljósmóðirin og
konurnar voru þarna í lykilhlutverki og
vitneskjan og þekkingin var þeirra. Kirkjan sá
að þarna var gott tækifæri til að ná til margra.
En finna þurfti leið til að fá konumar til að
vera boðberar og gera það sem kirkjan vildi.
Meðal leiða til að þrýsta á ljósmæðumar var
að útbreiða þá sögu að konumar notuðu galdra
við störf sín og þær væm illum öflum auðveld
bráð. Öll vitum við hver urðu örlög kvenna á
miðöldum sem sakaðar vom um galdrastörf
og villutrú. Þegar þekking á bamsfæðingum
og störf ljósmæðra var komin í trúarlegt
samhengi komu þær þannig beint og óbeint til
skila boðskap hinnar kristnu kirkju.
Til gamans má geta þess að prestar sáu um
fræðslu ljósmæðra á íslandi áður en hin
formlega kennsla hófst árið 1761 efltir að fyrsti
landlæknirinn kom til landsins.
Ljósmóðurstörf ættu að snúast um
konuna sjálfa
Huguette sagði að dvölin á Máritíus, og
rannsóknarstörf hennar fyrir doktorsritgerðina,
hefðu einnig sýnt sér greinilega þá vestrænu
þróun að bamsfæðing hefur verið færð frá sviði
sem konur hafa stýrt, yfir á svið sem karlar
stýra. Þetta væri augljóst ef litið væri á fæðingu
á sjúkrahúsi og spurt hverjir koma að
fæðingunni - eingöngu ljósmóðir? Hveijir em
hinir? Svarið væri væntanlega: alls konar
sérfræðingar. Fæðingarhjálp í öðmm löndum
en vestrænum snúist aftur á móti um trúmál,
siðvenjur, reynslu, þekkingu og innsæi,
samfélag og samstöðu. Hún sagðist vilja leggja
mun meiri áherslu á að ljósmæðranemar lærðu
afreynslunni og innsæi sínu. Að ljósmóðurstörf
ættu að snúast meir um konuna sem er að fæða
en núna væri áherslan á: ljósmóður, lækni eða
tæknina. Áherslan ætti að vera einstaklings-
miðuð og leggja ætti áherslu á samráð við
konur. Síðast en ekki síst yrðu ljósmæður að
vera mjög vel meðvitaðar um hvað
ljósmæðrastörf væru, muninum á þeim og
störfum hjúkrunarfræðinga og fæðingarlækna.
„Sjálf var ég lengi vel ekki viss. Mér var kennt
að ljósmóðurfræði væri byggð á líf- og
læknisfræði, sem er í sjálfu sér ekkert rangt
þar sem læknisfræði tengist óneitanlega
ljósmóðurfflæðunum. Ég myndi næstum ganga
svo langt að segja að fyrri hugmyndir mínar
um ljósmóðurstörf hafi í raun verið fæðinga-
og kvensjúkdómafflæði, svo mikil var áherslan
á læknisfflæði. Að öllum líkindum fóru þau að
tengjast læknisfflæðinni vegna hárrar dánartíðni
áður fyrr, konum sem fæðingin tók ógnarlangan
tíma hjá, o.fl. á þeim nótunum.
Læknisfræðin dugar þó ekki til að lýsa
ljósmóðurstörfunum en ég fór samt ekkert að
efast um þessa skilgreiningu fyrr en ég fór að
kynnast ljósmóðurstörfunum á Máritíus.
Ljósmóðurstörf í ljósi mannfræðinnar
Rannsóknarstörfin hafa síðan leitt til þess að
ég hallast að því að ljósmóðurfflæði eigi rætur
að rekja til þess að vera meðvitaður um það
sem er að gerast í umhverfi manns. Og ég vil
leggja áherslu á þessa meðvitund því ég vil
Meðal leiða til að
þrýsta á Ijósmœðumar
var að útbreiða þá
sögu að konurnar
notuðu galdra við
störf sín og þœr vœru
illum öflum auðveld
bráð. Öll vitum við
hver urðu örlög
kvenna á miðöldum
sem sakaðar voru um
galdrastörf og villutrú.