Ljósmæðrablaðið - 15.12.2003, Blaðsíða 16

Tvíburafæóingar á Islandí
fyrr og nú
Ljósmóðurskráning
- lykilatríói fyrir þjónusturýni og
rannsóknir í Ijósmóðurfræói
Höfundar
Ingibjörg Eiríksdóttir, Ijósmóóir/hjúkrunarfræðingur og
IBCLC brjóstagjafaráðgjafi
Olöf Asta Olafsdóttir, lektor og námsstjóri í Ijósmóðurfræóum
Útdráttur
Grein þessi byggir á hluta af rannsóknarverkefni til meistaraprófs i Ijósmóður- og hjúkrunarfræöi sem
unnið var af Ingibjörgu Eiríksdóttur undir leiðsögn Hildar Harðardóttur, lœknis og lektors við Lœknadeild
Háskóla íslands og Ólafar Ástu Ólafsdóttur, lektors og námsstjóra i Ijósmóðurfrœði.
Rannsóknin er um tvíburameðgöngur ogfœðingar á Landspítala- Háskólasjúkrahúsi þar sem.útkoma
með tilliti til heilsufars mœðra og barna á 10 ára tímabili á árunum 1991-2000 var skoðuð út frá skráningu
Ijósmœðra og lœkna í mœðra- og sjúkraskrám.
Tilgangur rannsóknarinnar var að safna grunnupplýsingum og skoða útkomu úr tvíburameðgöngum,
legu tvibura í móðurkviði ogfœðingarhjálp með tilliti til heilsufars móður og barna. Þróaður var
skráningarlisti jyrir söfnun gagna og unnið út frá gœðahugmynd um þjónusturýni. Rannsóknarsnið var
megindlegt og afturskyggnt og lýsandi tölfrœði notuð til að kanna tengsl milli breytna. Einnig var skoðuð
skráning Þórunnar Astríðar Björnsdóttur Ijósmóður á 71 tvíburafœðingu á 30 ára tímabili, árin 1897-
1929, sem kom út í bókinni Nokkrar sjúkrasögur úrfœðingabók sem hún gaf út árið 1929.
Það eru mörg samtvinnuð atriði sem hafa áhrif á heilsufarsútkomu tvíburabarna og mœðra þeirra. Þar
má nefna þróun tvíbura í móðurkviði, lífsmynstur mœðra, t.d. hvað varðar næringu og reykingar á
meðgöngu, meðgöngulengd, eftirlit á meðgöngu og tegund fæðingar eða fœðingarmáta.
Miklum grunnupplýsingum var safnað sem ekki hafa verið jyrir hendi á Islandi um tvíburameðgöngur
ogfœðingar. Hœgt er að nota þennan grunn til að þróa klíniskar leiðbeiningar og til frekari rannsókna
til að stuðla að sem bestri heilsufarsútkomu tvíburabarna og mæðra þeirra.
Ljósmæðrablaðið
Desember 2003
Inngangur
í þessari rannsókn hefur verið safnað rniklu
magni upplýsinga um tvíburameðgöngur og
fæðingar á íslandi tímabilið 1991-2000, en
einungis hluti niðurstaðna verður kynntur hér.
Áhersla verður lögð á að skoða fæðingarhjálp
í tvíburafæðingum og heilsufarsútkomu barna
frá því fyrir tæplega 100 árurn til dagsins í
dag. Þar er stuðst við merkilega skráningu
Þórunnar Á. Björnsdóttur um tvíburafæðingar
átímabilinu 1897-1929.
I þjónusturýni sem þessari er mikilvægt að
geta metið hvernig þjónustan breytist með
timanum og skoða hana út frá sömu
útkomumælingum. Því er áhugavert að bera
þessi tímabil saman, skoða
bakgrunnsupplýsingar um mæður og börn
þeirra, legu tvíbura, tegund fæðinga og útkomu
barna. Á þessum tíma naut tækninnar ekki við,
hvorki á meðgöngu né í fæðingu, og
þjóðfélagsaðstæður voru ólíkar því sem nú er.
Fjallað verður um tvíburafæðingar í sögu- og
menningarlegu ljósi og stuttlega rætt um
hugmyndafræði ljósmæðra í fæðingarhjálp
tvíbura, mikilvægi ljósmóðurskráningar sem
grunns fyrir þjónusturýni og rannsóknir í
ljósmóðurfræði. Einnig er rætt hvernig
niðurstöður rannsóknarinnar ættu að nýtast við
endurskoðun klínískra leiðbeininga fyrir
meðgönguvemd og fæðingarhjálp tvíbura með
það fyrir augum að styðja lífeðlislegt ferli
tvíburameðgangna og fæðinga.