Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1971, Blaðsíða 37

TÍMARIT VFl 1971
79
sem Skipulag; ríkisins hefur ráðizt í
fram til þessa. Net þetta spannar
allan Reykjanesskaga eins og yfir-
litsmyndin af því sýnir. Tilgangur-
inn með þessum þríhyrningamæling-
um þar syðra var að skapa eitt
samfellt þríhyrninganet, sem upp-
fyllti ströngustu kröfur um ná-
kvæmni og yrði jafnframt grunnur
samstæðrar kortagerðar. Einnig var
mikil þörf fyrir byggðarlögin á Suð-
urnesjum að fá eitt allsherjar þrí-
hyrninganet eða fastmerkjakerfi, sem
nota mætti við hvers konar fram-
kvæmda- ög eignamælingar, þar sem
byggðarlögin á Suðurnesjum mynda
orðið einn þéttbýliskjarna. Fram til
þessa hefur hvert byggðarlag þar
haft sitt eigið kerfi, þ.e.a.s. ef kerfi
skyldi kalla.
Stöðvar þessa nýja kerfis voru
merktar með steyptum stólpum, sem
teljast verður ófrávíkjanleg krafa
um merkingar þríhyrningapunkta.
Áhöld hafa orðið um það, hvernig
reikna skyldi netið og hefur ekki
endanlega verið tekin ákvörðun um
hvaða kerfi verði lagt til grund-
vallar þeim útreikningum. Samt
þótti æskilegt að tengja þetta
net landskerfinu og var gjörð
lausleg athugun á því I þeim til-
gangi. Leiddi hún til þess, að ákveð-
ið var að styrkja það með mæling-
um á Þórðarfelli og Hólmbergsvita,
sem framkvæmdar voru um leið og
Vegagerð ríkisins lét mæla upp á
nýtt landskerfið á Faxaflóasvæðinu.
Sá ókostur er við að nota
keiluvörpunina á Suðurnesjum, að
vörpunarskekkjurnar eru orðnar þar
mjög miklar og lengdarbaugsmisvís-
unin orðin um -r-4.5°. Þetta kemur
þannig fram, að flugbrautir, sem
snúa í austur-vestur hafa hallandi
stefnu um 4.5° frá láréttri stefnu á
kortinu, en það telja flugvallaryfir-
völd óæskilegt.
Önnur net, sem skipulagsstjóri hef-
ur látið mæla og áður hafa verið
upptalin, eru öll staðbundin. Áttun
þeirra hefur oftast verið gerð eftir
eldri netum og mælikvarði þeirra
fenginn með geodimetermælingum.
Flest eru net þessi umfangslítil og
þess vegna reiknuð í staðbundnu,
flötu kerfi.
Skýrsla skipulagsstjóra segir, að
merkingar þríhyrningastöðva hafi
oftast verið rör eða boltar, festir
með steypu í klöppum.
Hnitaskrár hafa ekki verið haldn-
ar.
2.3 Vegagerð ríkisins hefur, eins
og fram kemur i greinargerð þaðan,
lítið fengizt við þríhyrningamæling-
ar, nema þá hin siðustu ár, enda
starfsemi þeirrar stofnunar vega- og
brúabyggingar svo mælingastarf-
semin ætti fyrst og fremst að vera
fólgin í polygon- og hæðarmæling-
um. En þegar Vegagerð rikisins hef-
ur undirbúning að hraðbrautarfram-
kvæmdum árið 1967 er hafizt handa
um mælingar vegna nauðsynlegrar
kortagerðar af vegstæðunum og ná-
grenni þeirra, sem og á afsetningar-
punktum fyrir sjálfar framkvæmd-
irnar. Þá lá beinast við að ganga út-
frá þeim netum, sem fyrir hendi
voru, þ.e. landskerfi Islands og þrí-
hyrningakerfi Reykjavikur frá 1951
og þétta þau með marghyrningum.
Þetta gekk bærilega eins og búast
mátti við í Reykjavíkurnetinu en það
nær aðeins austur að Lækjarbotnum
og upp að Brautarholti á Kjalamesi.
Þar fyrir sunnan og norðan voru
vegagerðarmenn háðir landsnetinu.
Við marghymingamælingar milli
þekktra landskerfisstöðva á þessum
stöðum reyndist ógjörningur að loka
þeim með viðeigandi nákvæmni.
Hvað átt er viff með viðunandi ná-
kvæmni, er krafan um innstæða
(relativ) nákvæmni 1:80 000 til
1:100 000.
Þetta leiddi til þess að ráðizt var
I að mæla þríhyrningakeðjur frá
Lækjarbotnum að Selfossi og frá
Brautarholtsborgum á Kjalarnesi að
Eyri í Kjós. Þessar þríhyrningakeðj-
ur voru áttaðar í annan endann með
mælingum í landskerfinu og síðan
reiknaðar sem sjálfstæð net í keilu-
vörpuninni.
Mælikvarði þessara neta eða keðja
er fenginn með geodimeter- og tellu-
rometermælingum. Polygonar, sem
síðar voru mældir í þessum keðjum,
lokuðust með ca. 0,026 m gapi á km.
Vegna áframhaldandi kortagerðar
og undirbúningsvinnu að vegfram-
kvæmdum frá Kjalarnesi upp í Borg-
arnes þótti ekki forsvaranlegt að
byggja væntanleg kort á lausthang-
andi keðju þeirri, sem byrjað var á
vegna kortagerðarinnar af Kjalar-
nesi. Þess vegna var ekki í önnur
hús að venda en nota landsnetið.
Byrjað var á þvl vorið 1970 að at-
huga gaumgæfilega landskerfið á
þessu svæði og þá einkum efri gráð-
ur þess. Þetta var gert með því að
fá hjá Landmælingum Islands við-
komandi homamælingar Og var 2.
gráða netsins reiknuð upp á nýtt í
rafreikni Háskóla Islands með jöfn-
unarforskrift Gunnars Þorbergsson-
ar.
Tilgangur þessara reikninga var
að fá vitneskju um meðalskekkju 2.
gráðu netsins.
Gengið var út frá fjórum 1. gráðu
punktum, sem umlykja þetta svæði
en það eru stöðvarnar:
Langahlíð Nr. 65
Botnsúlur — 93
Hjörsey — 99
Tröllakirkja — 103
Niðurstöður þessara útréikninga
voru þær, að hinir fjórir 2. gráðu
punktar, sem á þessu svæði finnast,
höfðu hnitameðalskekkjur állt að
0,40 m (sjá dálka e og g í töflu 7)
og meðalskekkja einnar mældrar
stefnu um 1.9 sek.
Niðurstöður þessara athugana voru
svo sem lítið gleðiefni, sérstaklega
þar sem meðalskekkja hornamæling-
anna var þetta stór. Samt vöktu þær
vonir um, að mögulegt væri að ganga
út frá 2. gráðunni með áframháld-
andi mælingar. Þess vegna var
reynt að reikna mælingar Vega-
gerðarinnar á Kjalarnesi og i Hval-
firði út frá 2. gráðu netinu með því
að nota mælingar Landmælinga Is-
lands til ákvörðunar á 3.gráðu punkt-
svæðisins, en mælingamenn Vega-
gerðar ríkisins höfðu eðlilega valið
landskerfispunktana sem stöðvar-
merkingar fyrir mælingar sínar. En
þá koma í ljós skekkjur, sem fara
upp úr öllu valdi og engin leið að
hemja, hvernig sem reiknað var.
Það kom þá i ljós, að eftir þvt
sem neðar dró í netið urðu spenn-
urnar meiri og óviðráðanlegri og
meðalskekkjur einstakra mældra
stefna allt að 6,73 sek.
Það var því auðsýnt að mæla yrði
allt netið á þessu svæði upp á nýtt,
allt frá fyrstu gráðu og niður úr,
hvað og gert var. Árangurinn af
þeim mælingum lét ekki á sér standa.
Meðalskekkjur mældra stefna 2.
gráðunnar fóru niður í 1 gamla sek.,
en færslur einstakra hnita allt að
0,82 m (sjá dálka b og d í töflu 7).
Eftir að 2. gráðan hafði verið ákvörð-
uð upp á nýtt var eftirleikurinn ein-
faldur.
Lægri gráður netsins lokuðust með
mjög góðum árangri, eins og sjá má
í eftirfarandi töflu, en í henni eru
teknar saman niðurstöður endurmæl-
inganna.