Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1894, Blaðsíða 50

Tveir þingskörungar Englendinga.
Morley og Balfour.
Á meðan þeir standa uppi Gladstone og Salisbury, dettur
Englendinguin ekki í hug, að um aðra enn þá sje að ræða, til
þess að veita stjórn ríkisins forstöðu, en Gladstone er nú maður
gamall, 81 árs, og er því auðsætt að flokkur sá, er hann stýrir,
getur ekki gjört sjer von um að hans njóti lengi við. Salisbury
lávarður er og þegar hniginn á efra aldur. pað er því ekki
furða, að Englendingum verði tíðrætt um það, hver líklegastur
muni til ríkissfjórnar eptir þá úr hvorum flokkinum fyrir sig-
Nú sem stendur þykir Morley einna líklegastur til að verða
eptirmaður Gladstones og að hinu leitinu er það mjög sennilegt
að Balfour eríi stöðu Salisbury’s í flokki Torymanna, og þess-
vegna eru myndir þeirra teknar nú í Alm. En vitanlega getur
mikil breyting á orðið, svo hvorugur þeirra verði æðsti ráðgjafi
Breta, og það er fyrst fyrir nokkrum árum, að þeir eru orðnir
svo þjóðkunnir, að nm þá hefur verið talað til þessa starfa, og
það er sama málið, sem hefur hrundið þeim fram báðum í brodd
fylkingar, en það eru stjórnardeila Breta við íra. Áður varð
mönnum mjög tíðrætt um að Churchill lávarður mundi verða
foringi Torymanna eptir Salisbury, en nú fer svo að sjá, sem
hann sje að mestu úr sögunni, og fyrir fám árum síðan þótti
ekki annar líklegri til þess að verða eptirmaður Gladstone’s enn
Chamberlain, en nú eru fáir jafnhataðir sem hann af foringjum frjáls-
lynda flokksins. Ef Salisbury fjelli frá um þessar mundir, er
varla efi á því að Balfour mundi verða eptirmaður hans, en þeir
William Harcourt og Kosebery lávarður munu þykja standa
Morley nokkurnvegin jafnfætis til valdanna.
John Morley fæddist 1838, gekk á háskólann í Oxford
og gaf sig síðan við bókmenntum og stjórnfræði. Snemma var
hann í flokki þeirra framsóknarmanna, er lengst vildu halda, og
hefur hann verið trúr flokksbróðir. Hann var mjög lengi kunn-
astur fyrir ritstörf sín og hefur hann ritað mikið. Hann hefur
t. d. ritað æfisögur þeirra Voltaire’s, Rousseau’s, Diderot’s, Richard
Cobden’s o. fl. og eru það talin næsta merk rit. Hann hefur
gefið út ýms tímarit og blöð. Á árunum 1867—82 var hann rit-
stjóri hins fræga tímarits »Fortnightly Review« og hafði
hann þá allmikil áhrif á bókmenntir Englendinga. Seinna var
hann um nokkum tíma ritstjóri Lundúnablaðsins »Pall Mall
Gazette«. Hann var fyrst kosinn til þings 1883 og hefur
hann setið á þingi síðan og er hann langfrægastur af vörn þeirri,
er hann hefur haldið uppi fyrir þjóðqettindum Ira. 1886 var
hann skamma stund ráðherra írlands í ráðaneyti Gladstone’s og
hjelt hann uppi vörn fyrir frumvarpi því, er hann og Gladstone
lögðu fyrir þingið um heimastjórn írlendinga. En frumvarp þetta
fjell eins og kunriugt er, er þeir Chamberlain og fjelagar hans
(44)