Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 37

Shaftesbury.
Shaftesbary lávarður, sem Ijezt fyrir 10 árum síðan
á níræðisaldri, var einn af mestu öðlingum heims-
ins. Heiðursnafn hans, sem landar hans gáfu hon-
um fyrir sitt góða æfistarf, var »vinur verkamann-
anna«, og var hann vel að því nafni kominn.
Hann hjet fullu nafni Anthony Ashley Cooper, og
Var hann meðan faðir hans lifði nefndur Ashley lá-
varður, en hlaut fyrst ættarnafnið og jarlstitilinn
hálfsextugur að aldri, er faðir hans fjell frá. Shaf-
tesbury-ættin er all kunn aðalsmannaætt á Englandi.
I móðurætt var hann kominn af Marlborough hertoga,
hinum nafnfræga hershöfðingia Önnu drottningar í
byrjun 18. aldar.
Shaftesbury fæddist 28. apríl 1801, var bernska
hans og æska fremur gleðisnauð og uppeldið hart;
varð hann snemma mjög alvörugefinn í lund og enda
þunglyndur. Hann átti í æsku kost á að kynna sjer
líf og háttu almúgans og vaktist þá þegar til með-
aumkvunar yfir hinum aumu kjörum verkalýðsins, og
frá æskuárum var hann heitur trúmaður, og var það
uflaust sterkasta hvötin til allrar starfsemi hans.
Kyn hans og kostir bentu honum fram til mann-
virðinga, frægðar og frama. Það var svo sem sjálf-
gefið, að hann f'æri inn á þingið. Helztu aðalsmanna-
ættirnar áttu þá sín vissu kjördæmi, arfgeng i ættinni,
»kjörþorpin«, þar sem ættin gat eptir þágildandi
kosningarlögum látið kjósa hvern sem hún vildi, rjett
eins og að skipa dyragæti hjá sjer í höllinni eða
skógarvörð. í einu slíku kjördæminu var Ashley lá-
varður kjörinn inu á þing 1825. Hann átti sæti í
neðri málstofunni í full 20 ár, og í hinni efri 30 síð-
ustu ár æfi sinnar. í neðri málstofunni vann hann
mest að sínurn líknarverkum í lagasetningunni, og
miklu síður kunni hann við sig i efri málstofunni,
sem hann í dagbók sinni kallaði »pólitíska svefnher-
bergið« og »helfrosna heimskautalandið«, þar sem allt
yrði að gerast á hálftímanum frá kl. 5—5^/a, ef nokk-
ur ætti að fást áheyrandinn.
Annars er Shaftesbury aldrei talinn méð stjórnar-
,(31)