Freyr - 01.06.1954, Blaðsíða 4

172
FREYR
einhliða. Féð hafði lága kjötvikt, miðað við
lifandi þunga, vantaði stælingu í alla vöðva,
svo að hrútum gekk illa að lemba, og ám
að bera, það hafði siginn, linan hrygg og
oft mikinn baggakvið og mör.
Þegar útflutningur sauðanna hætti, hefði
mátt ætla, að breyting hefði orðið á kyn-
bótastefnu Þingeyinga, en henni seinkaði,
vafalaust mest af því, að lengi eftir að
sauðaútflutningurinn hætti héldu kaup-
menn áfram að kaupa fé á fæti, og var
verðið þá oft miðað við lifandi þungann.
Nú er Jlestum Ijóst, að útlitsgervið og
erfðaeðlið er sitt hvað, og að erfðaeðlið
verður ekki nema að mjög litlu leyti lesið
af útlitsgervinu. Sé kynbótaskepna valin
eftir útlitsgervinu einu, er mjög líklegt að
valið mistakist. Búfjáreigendurnir þurfa
því sjálfir að reyna að átta sig á reynslu
skepnanna, og af henni álykta hvert erfða-
eðlið sé. Þetta skilst mönnum ekki alltaf.
Ég hef verið skammaður á opinberum
fundi fyrir það, að vera að verðlauna kýr,
sem voru „alla vega litar“. Ég ætti aðeins
að verðlauna rauðar kýr, sagði Þingeying-
urinn, sem var að finna að þessu. Það hefði
verið auðgert, en hvort það hefði bætt arð-
semi kúnna, er annað mál. Annar Þingey-
ingur hefir á öðrum fundi fundið mjög að
því, að 'ég skyldi vera að verðlauna hyrnd-
ar kýr. Ég sagði honum þá, að vist teldi ég
hornin galla, en hitt teldi ég þó mest um
vert, að kýrin væri arðsöm eiganda sín-
um, og með tilliti til þess, hvaða skoðun
ég gæti skapað hér um það vildi ég haga
dómum mínum. Einu sinni verðlaunaði ég
ekki kú með ágœtt útlitsgervi, af því að
hún átti til kúa að telja, sem bæði mjólk-
uöu lítið og höfðu mjög magra mjólk. Eig-
andinn, sem var Árnesingur, fann mjög
að þessum dómi, og vildi láta útlitsgervið
ráða. Hann firtist svo, að hann kom ekki á
tvær næstu sýningar, sem haldnar voru í
hreppnum.
Stribolt réðist á sínum tíma á dóma um
gripi, sem byggðir væru einhliða á útlits-
gervinu, og varð lítið ágengt. Jón i Felli
gerir þetta nú, þó í nokkuð annari mynd
sé. Milli þessara greina og þeirra umræðna,
er þær komu af stað, liggja nokkrir ára-
tugir ,og á þeim hafa mörg ný sannindi í
erfðafræði orðið ljós. Nú viðurkenna allir,
að erfðaeðlið verður ekki nema að litlu
leyti séð af útlitsgervinu, og sizt hvað snert-
ir ýmsa þá eiginleika, sem arðsemi grips-
ins er fyrst og fremst háð. Þetta viðurkenna
nú allir. Vegna þessa eru nú haldnar af-
kvæmasýningar, og þar tekið sérstakt til-
lit til erfðaeðlisins. En aðkomumaðurinn,
sem kemur á sýningu til að kveða upp dóma
um hæfni gripanna, getur ekki þar séð
annað en útlitsgervið, en verður áður og
að öðrum leiðum að vera búinn að kynna
sér ættir þeirra og reynslu á forfeðrunum,
svo og reynsluna á hinum sýndu gripum,
systkinum þeirra og afkomendum, ef til
eru. Og af þeim upplýsingum verður hann
að reyna að mynda sér skoðun um erfða-
eðlið. En hér leggja bændurnir sjálfir
grunninn. Og það er bæði til þess að brýna
fyrir þeim að leggja þann grunn traustan
og til þess að þeir átti sig sem bezt á erfða-
eðli gripa sinna, sem ég skrifa þessa grein.
Og ég endurtek: Áttið ykkur sem allra
bezt á arðsemi hverrar einstakrar skepnu!
Haldið skýrslur um afurðamagn þeirra!
Berið saman vænleik lambanna undan
einstökum hrútum, og finnið á þann hátt
hver þeirra er beztur! Með slíkum athug-
unum og skýrslum hjálpið þið til að upp-
lýsa erfðaeðlið, en það er fyrst og fremst
það, sem þarf að vera mönnum ljóst, þeg-
ar kynbótaskepna er valin.