Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.2006, Blaðsíða 42

50 FÖSTUDAGUR 16.JÚN/2006
Helgin PV
Þaö marraði örlítiö í viöarlyft-
unni sem bar litlu telpuna í æv-
intýraheim. Þótt aöeins væri far-
iö upp eina hæö, var lyftan hluti
af ævintýrinu sem beið innan
veggja í versluninni hennar Báru
viö Austurstræti 14. Lyftuna hef
ég ekki séö í áratugi og veit ekki
hvort hún er þar enn. Hitt veit ég
aö fallega brosiö hennar Báru
mun ég ekki sjá í bráö, en treysti
því og trúi aö hún bíöi i nýjum
heimkynnum eftir að hitta vini
sína og fjölskyldu á ný. í gær var
hún kvödd í fæöingarbæ sínum,
Hafnarfiröi. Sjómannsdóttirin
sem læröi dans, pianóleik og
snyrtifræöi, tók leikfimis- og
sundkennarapróf, læröi hatta-
gerö og rak tvö fyrirtæki sextán
ára gömul. Frú Bára þurfti ekki
stór kvennasamtök á bak viö sig
til aö láta drauma sína rætast.
Hverfisgata 50: Æskuheimili
Péturs.eiginmanns Báru.Hér rak hún
verslun sína f áratugi.
„Það var kannski stærsta og mik-
ilvægasta h'utverk mömmu í lífinu
og þtð sem ef til vill einna síst kem-
ur ffam í ævisögu hennar, að hún
sannaði „Auð í krafti kvenna" fimm-
tíu árum áður en sú nafngift og fé-
lagsskapur varð til" segir Sigurjón
Pétursson, eldri sonur hennar, en
sá yngri er Guðjón Þór. „Konur geta
og eiga að vera sjálfstæðar og í for-
ystu í atvinnulífi. Mamma ólst upp
við að konur gætu allt, eða eins og
afi sagði við hana þegar hann var í
landi: „Spurðu hana mömmu þína,
hennar er valdið"."
Engin pjattrófa
Það er sjónarsviptir í íslensku
samfélagi við brottfór þessarar
glœsilegu og góðu konu. Konu sem
ég hafði að leiðarljósi frá æskuárun-
um þótt enn hafi ég ekki eignast sí-
gilda, svarta kjólinn sem hún sagði
allar konur þurfa að eiga. Bára
kenndi mérýmis trikk til að gera líf-
ið skemmtilegt. Bara það að taka
eitt kvöld í viku frá fyrir dekur, gœta
þess að sofa nóg ogfara ekki að þrífa
heimilið nema vera sjálf vel tilhöfð.
Bára sá jákvœðu hliðar allra mála.
Hún hafði húmor.
„Ég þekkti Báru í tæp fjörutíu ár,"
segir Guðrún Þ. Ólafsdóttir, betur
þekkt sem Snúlla. „Ég starfaði þá á
hárgreiðslustofunni á Hótel Sögu
þangað sem hún kom í greiðslu
og ég fékk þann heiður að greiða
henni. Ég minnist Báru sem mjög
hlýrrar og notalegrar manneskju og
hún reyndist mér sannur vinur. Bára
kom jafnt fram við alla, hvort held-
ur hún hitti sveitamann eða kon-
ung, ríka eða fátæka. Hún fór ekki í
manngreiningarálit. Hún er þekkt í
íslensku þjóðfélagi fyrir hversu vel
til höfð og falleg hún var alltaf. Hún
var skrautfjöður landsins."
En Bára var engin pjattrófu, þótt
hún segi svo sjálf í œvisögu sinni
„Hjá Báru", sem Ingólfur Margeirs-
son rithöfundur skráði:
„Ég var vart farin að ganga
þegar ég var komin í háhæluðu
skóna hennar mömmu og stalst
í fötin hennar og skartgripina.
... Mamma sagði að ég hefði ver-
ið eina barnið hennar sem braut
saman fötin á hverju kvöldi og
lagði þau fallega á stól."
„Bára var náttúrubam sem gerði
allt fallegt í kringum sig," segir
Snúlla. „Hún hélt um árabil veislur
á nýárskvöld og ég upplifði tólf slfk
kvöld með henni. Við vörðum öll-
um gamlársdegi í undirbúning
veislunnar þar sem allt var heimatil-
búið. Henni fannst gaman að halda
veislur, henni fannst gaman að taka
til og gerði það vel."
Breytti kofa í höll
Sú vinkona sem Bára átti að í tæp
sjötíu ár erfrú Ragnheiður Eide. Hún
er sammála Snúllu um að Bára hafi
ekki yerið pjöttuð:
„Ég hef aldrei þekkt ópjattaðri
manneskju," segir Ragnheiður.
„Bára geldc í öll verk, hreingerning-
ar, moldarvinnu, hvað sem var. Við
leigðum okkur stundun veiðikofa
við Grenlæk í Landbroti og það var
segin saga að um leið og við komum
inn fór Bára að gera hreint og breytti
kofanum í höll á svipstundu."
Hvorki Ragnheiður né Snúlla
muna eftir Báru með gúmmíhanska
og svo sammála voru þær um það
atriði að ómögulegt er að muna hvor
þeirra sagði:
„Ég man ekki eftir að hafa séð
Báru setja upp gúmmíhanska, hún
dýfði höndunum bara í skúringar-
vatnið og hvorki fallegu neglurnar
hennar né skartgripimir báru skaða
afþví!"
Grét þegar enginn sá til
Einhver kann að halda að líf
Báru hafi verið dans á rósum. Svo
var ekki. Hún varð ekkja tvisvar, fyrst
tæplega 23 ára, svo sextug. Hún elsk-
aði þá báða, eins og hún segir í nið-
urlagi ævisögu sinnar.
„Svo hvarfstu á braut án þess
að kveðja. ... Ég leggst í rúmið
okkar og teygi handlegginn til þín
eins og alltaf.... Nálægð þín verð-
ur sterkari með hverju árinu sem
líður."
Þannig skrifar Bára til Péturs,
þroskaðri en er hún varð ekkja ífyrra
sinn. Bára, aðeins 23 ára, við stríðs-
lok í London, 8. maí árið 1945, dag-
inn sem Kjartan, fyrri eiginmaður
hennarlést:
„Andlitið er fölt, augun opin
og ekki brostin; enn full aflífi líkt
og hann sé að fagna mér. ... Ég
geng að eiginmanni minum, lýt
að andliti hans og kyssi hann."
„Bára bjó hjá okkur Ágústi, eig-
inmanni mínum, meðan hún beið
ffétta af veikindum Kjartans," segir
Ragnheiður Eide. „Hún var óskap-
lega ástfangin og missirinn var henni
óskaplega sár. Þrátt fyrir þennan erf-
iða tíma sá ég hana aldrei gráta, en
ég fann rúmið hristast á nóttunni.
Bára grét þegar enginn sá til. Þrátt
fýrir stríðið hélt hún til London, en
náði Kjartani ekki á lífi. Hann lést
nokkrum klukkustundum áður en
hún komst tfl hans."
„Á þeirri stundu sem kaldur
vindurinn stóð af hafi og misk-
unnarlaus sumarsólin skar í aug-
un, féllu rekurnar á Idstuna með
þungu tómahljóði. Ég vaknaði. Ég
féll saman. Ég grét stjórnlaust."
Heillaöi alla
Öllum vinum Báru ber saman
um að hún hafi verið skemmtileg
tónelsk og sjarmerandi. Svona lýsir
Joseph Silberberg sem var tengilið-
ur Báru við heildverslanir og fram-
leiðendur í New York íyfirfjörutíu ár
henni í samtali við DV.
„Við Bára vomm mjög góðir vin-
ir og vinátta hennar og Ann eigin-
konu minnar var einstök. Við átt-
um saman yndislegar stundir, bæði
á Long Island, á íslandi og í Þýska-
landi. Það var sama hvert ég fór með
Báru, hún heillaði alla. Henni leið
alls staðar vel. Það skiptí hana engu
hvort henni var boðið á glæsiiegt
hótel eða krá; hún fann sig alls stað-
ar. Við Bára vorum nákvæmlega jafn
gömul, fædd árið 1922 og enn eru
vinir mínir hér að minnast henn-
ar. Hún var falleg, hlý og góð mann-
eskja og enginn sem hittí hana einu
sinni mun gleyma henni. Ég tal-
aði við hana síðast nokkrum dög-
um fyrir andlát hennar. Þá ætlaði ég
að hringja í Sigurjón son hennar tfl
að fá fréttir, en hringdi óvart í síma-
númer Báru. Mér þykir vænt um það
núna, því Bára sagði við mig: „Hafðu
engar áhyggjur af mér. Ég hef átt
yndislegt líf og er að fara tíl Fen-
eyja þann 8. júní með Þóra Hrönn,
Siguijóni og Bára sem var að verða
stúdent." Þann dag fór Bára í aðra og
lengri ferð."
Tveggja daga aldursmunur
Góður vinur Báru til margra ára
er hárgreiðslusnillingurinn Svavar
Öm Svavarsson og þau komu meðal
annars fram í þœtti Gísla Marteins
Baldurssonar, Laugardagskvöld.
Þegar ég spyr Svavar Öm hversu
mikill aldursmunur hafi verið á
þeim svarar hann að bragði:
„Tveir dagar. Bára var fædd 20.
febrúar og ég þann 22.! Ég þekktí
Bára frá því ég var barn, því ég var
eins og grár köttur að skottast í búð-
inni hennar, sem fyrir mér var al-
gjör ævintýraheimur. Helstí kost-
ur Bára er hvað hún er mikill vinur,
sannur vinur. Aldur og aldursmun-
ur skiptu hana engu máli, enda hef-
ur mér aldrei fundist hún deginum
eldri en ég. Við vorum bæði í fiska-
merkinu og fundum samsvörun í
mörgu. Bára var sveinsprófsmódel-
ið mitt og ég sá um hárið á henni í
mörg ár. Þrátt fyrir að hún hafi ver-
ið jafn glæsileg og mikfl lady og raun
ber vitni, var enginn hégómi í henni.
Hún kenndi mér að lífið hefur sinn
gang og við þurfum að halda því
áfram, sama hvað á dynur. Hlutí af
því er að sýna sjálfum sér virðingu
með því að vera hreinn og vel til fara.
Bára dæmdi engan, var góð mann-
eskja og mikill vinur vina sinna,"
segir Svavar Örn. „Hún lét mér alltaf