Freyr - 15.05.1972, Blaðsíða 25

GRASKRAMPI
Það eru mikil viðbrigði í tilveru þess bú-
fjár, sem kemur úr húsi á vorbeit, eftir iað
hafa staðið inni langan vetur. Það eru líka
mikil viðbrigði í næringarlegu tilliti er
skepnurnar hafa fengið þurrhey 1 innistöðu
og koma svo á góða beit, nýgræðing, er
gefur verulegt eða mikið magn næringar-
forða dagsins. Því miður eru enn of fáir
bændur, sem láta kýrnar út að vorinu áður
en grös gróa, það þykir fyrirhöfn að hleypa
þeim út bara til að fá hreint og heilnæmt
iloft, enda þótt þær séu þeirrar tilveru
þurfandi í fyllsta mæli. Annars er það
gömul og ný reynsla, að sé kúnum hleypt
út áður en grös gróa þá eta þær bæði þurr-
hey og vothey langt fram á sumar með
beitinni, ef það þykir við þurfa, og þannig
er hægt að fyrirbyggja meltingartruflanir
og skylda annmarka, sem einatt henda ef
allar breytingar eru snöggar.
Með aukinni nythæð skepnanna, og auk-
inrii beit þeirra á túnum að vorinu, er vax-
andi hætta á að þær fái graskrampa, sem
í seinni tíð veldur talsverðum afurðamissi
og nokkrum dauðsföllum hér og þar.
Hér og annars staðar er graskrampi al-
gengastur fyrstu 2—3 vikurnar á vorbeit-
inni en hann getur hent síðar á sumri og
raunar oftar þegar um ræðir magníum-
vöntun í fóðrið. Magníumskortur virðist
sem sé vera mikilvægasta ástæðan fyrir
nefndum kvilla, en þær geta þó verið
aðrar og fleiri.
Oftast eru það hámjólka kýr, sem verða
fyrir barðinu á kvillanum. Þær em við-
kvæmari fyrir fóðurbreytingum og mis-
lyndi veðráttunnar en aðrar skepnur, en
bæði ær og kálfar geta einnig orðið lasnir
og vanburða og drepist laf sömu ástæðum.
Hér skal aðeins minnzt á magníum í
þessu sambandi því að líklegt er, að magní-
umskortur sé algengasta ástæðan til gras-
krampa hénlendis.
Magníum í fóSri
Meginmagni þess fóðurs, sem nautpeningi
er fengið til næringar á beit eða í fjósi, er
iaflað af jörðunni. Veltur því á miklu tað
næringarhlutföill gróðursins séu þau, sem
skepnunum henta. Nú er það svo, að með
aukinni notkun tilbúins áburðar er einatt
hætta á að það jafnvægi raskist. Það hefur
líka einatt farið svo, síðan skammtar til-
búins áburðar vom auknir að því marki,
sem nú er að almennt gildandi. Það hefur
bæði hér og erlendis reynzt svo, að aukið
magn kalíáburðar, sem jurtirnar taka
til sín í skyndi, getur haft svonefnd and-
verkandi (antagonisk) áhrif svo að uppsog
magníums úr jarðveginum takmarkast eða
teppist nema í honum sé mikið magn þessa
efnis. Þettia getur aftur leitt til þess, að
magníummagn í iíkama skepnunnar verði
minna en lífeðliskröfur gera tilkall til, í
blóðseganum verðiur of lítið af magníum
og þá er hættan á ferð.
Truflanir í starfsemi meltingarfæranna
geta líka leitt til þess, að ónóg verður af
magníum í iíkamanium enda þótt nægilegt
magn þess sé í fóðrinu, en afleiðingarnar
getia þá orðið graskrampi á einhverju stigi.
Það er segin saga, að magníum í fóðri
er mjög misjafnt. Sænskar athuganir hafa
sýnt, að Mg O í grasi er að meðaltali um
0,13% iaf þurrefninu en í smára tvöfalt
þetta magn. Auðvitað fer þetta þó eftir því
hve mikið magn er jurtunum aðgengilegt í
jarðveginum. Œteynsla þar hefur einnig
sýnt, að þegar slegið er tvisvar er jafnan
minna magníum í síðari eftirtekju en hinni
fyrri. Með venjulegri heygjöf þar í landi
hefur það sýnt sig, að ef heyið er smára-
blandað að talsverðu leyti er engin hætta
á magníumskorti að vetrinum, en á smára-
grund getur graskrampi komið fyrir þegar
kýr eru á beit ef veðrátta er óhagstæð,
F R E Y R
217