Freyr - 15.07.1978, Blaðsíða 25

Jarðrækt
Eins og áður er getið eru akurplógar sjald-
an fallnir til frumvinnslu lands. Einungis
slétt land er hægt að plægja með árangri,
á þýfðu landi verður plægingardýptin mis-
jöfn og strengirnir velta illa. Það er fyrst
eftir sléttun lands og frumvinnslu, sem kost-
ir plóga njóta sín til fulls.
Notkun plóga, annarra en brotplóga,
má sundurgreina þannig:
(1) Hugsanleg frumvinnsla á tiltölulega
sléttu landi, t.d. melum eða söndum.
(2) Vinnsla eftir 1 árs ræktun á landi, sem
er torunnið eða hefur þurft mikla jöfnun.
(3) Endurtekin vinnsla garðlanda, korn- og
grænfóðurakra.
(4) Endurvinnsla eldri túna.
lífverustarfsemi. Því er nauðsyn að nota ríf-
legan skammt af fosfóráburði fyrstu árin.
Frá lífverustarfsemi koma einnig afurðir,
sem eru mikilvægar í sambandi við kornun
(byggingu) jarðvegs. Af einstökum jarð-
vegsögnum myndast þá samkorn, og að því
stuðla ýmis lífræn efnasambönd, ýmist sam-
bönd, sem brotna niður á ný, t.d. sykrur, eða
efni af varanlegri gerð (treg sambönd).
Annað einkenni á frjómold er, að hún er
kornuð í samkorn, eins og glöggt sést í
gömlum túnum.
Við forrækt er sáð ein- eða skammærum
tegundum í nýbrotið iand, sem þannig er
endurunnið einu sinni eða oftar. Eðlilegast
er að nota græníóðurjurtir í forræktinni, en
einnig gulrófur. Korn (til þroska) og kart-
SIGFÚS ÓLAFSSON:
Jarðvinnsla III.
Endurtekin jarðvinnsla — forrækt.
Endurtekin jarðvinnsla flýtir fyrir ræktun
jarðvegsins, þ.e. myndun frjósamrar gróð-
urmoldar. Skilyrði er þó, að efnaforði jarð-
vegs sé ekki rýrður, en fremur aukinn.
í óræktuðu landi er oft hlutfallslegur
skortur á köfnunarefni og fosfór. Oft er þó
allmikill, óvirkur forði af þessum efnum,
einkum köfnunarefni. Við ræktunina eykst
lífverustarfsemi, sem á þátt í að auka hreyf-
anleika þessara næringarefna í jarðvegin-
um. íslenskur jarðvegur bindur fosfór fast,
svo að nýtanleiki fosfórsins er í lágmarki í
óræktaðri jörð og takmarkar að líkindum
öflur verða tæpast ræktaðar nema á völdum
stöðum á frjósömu landi. Þá getur líka
komið til greina að rækta (skammærar)
grastegundir (hávingul, rýgresi, vallarfox-
gras) og belgjurtir. Kostur er, að í forrækt-
ina séu eingöngu notaðar jurtir, sem spretta
vel af tilbúnum áburði einum.
Forræktað land verður fyrr myldin frjó-
mold, ef það fær nægan áburð og ræktunin
tekst vel. í ýmsum jarðvegi er lakur kostur
að vinna landið í einni lotu með sáningu
grasfræs í varanlegt tún. Landi hættir til
að missíga vegna jöfnunar og jarðvinnslu.
Betra er því að bíða a.m.k. eitt ár með að
F R E Y R
483