Freyr - 01.04.1979, Blaðsíða 14

árum færist meira á heimahagana, sem þola
áganginn betur. Mér hefur því miður virst
sumir bændur taka þessari ábendingu illa,
þeir bæði neita því, að um ofbeit sé að ræða,
og telja það afskiptasemi, að þeim sé meinað
að nýta beitilönd sín að eigin vild. Ég tel, að
bændur, sem með réttu eiga stóran hluta
landsins, eigi að ganga fram fyrir skjöldu og
vernda sína eigin eign, gæta þessarar sér-
stæðu auðlindar, sem þeim er falin. Þannig
geta þeir lagt fram einn veigamesta skerfinn
til náttúruverndar, sem nokkur stétt þjóð-
félagsins getur reitt af hendi. Náttúrunni er
best borgið í höndum slíkra einstaklinga,
sem umgangast hana daglega, þekkja hana
og eiga lífsafkomu sína undir henni. Þetta er
betri vernd en nokkur stjórn eða ráðuneyti í
höfuðstöðvunum getur veitt, persónuleg
vernd, gagnkvæm vernd náttúrunnar og
bóndans. Hér er ekki aðeins átt við vernd
gegn ofbeit, heldur vernd gegn hvers konar
áníðslu, ótímabærri umferð farartækja,
vegalagningu og mannvirkjagerð, sem spillir
náttúrunni, ofveiði villtra dýra, efnistöku og
ýmsum öðrum aðgerðum. Því er mikil nauð-
syn að tryggja rétt einstaklingsins á landar-
eign sinni og um leið að gera honum Ijóst,
hvílík ábyrgð það er að eiga stóra eða litla
landareign með öllum þeim auðlindum, sem
henni fylgja, og að þessum auðlindum á
hann að skila sem minnst skertum eða helst
bættum í hendur næstu kynslóðar.
Rétt vernd.
Náttúruvernd er ekki endilega fólgin í því að
halda náttúrunni óbreyttri, náttúruvernd er
fremur fólgin í því að viðhalda eðlilegu jafn-
vægi milli einstakra lífrænna og ólífrænna
þátta í náttúrunni, hinu náttúrlega jafnvægi.
Maðurinn er hluti náttúrunnar, reyndar
veigamikill hluti hennar að okkar mati. Þess
vegna eigum við að fella manninn, bændur
sem hinn landlausa almenning stórborg-
anna, inn í náttúruna. Hinn landlausi al-
menningur á eðlilegan rétt á að njóta náttúr-
unnar eins og aðrir. Borgarbúum er áreið-
anlega ekki síður andleg nauðsyn að „minn-
ast við mold og steina" til þess að slaka á
spennunni úr samkeppnisumhverfinu.
Það kemur að því, að suðið í ánum verður
eftirsótt, og augu fólks eru nú smám saman
að oþnast fyrir gildi náttúruverndar. Áég von
á því, að eftir nokkur ár verði tekið meira tillit
til sjónarmiða náttúruverndarmanna en nú
er gert. Náttúruvernd er engum óviðkom-
andi, og einhvern tíma kemur að því, að
borgarbúar og dreifbýlismenn sameinast í
mikla og almenna fjöldahreyfingu, e. t. v.
pólitískt afl, sem vinnur gegn hvers konar
spillingu náttúrunnar, og getur kannski
boðið hinum opinberu eyðingaröflum
byrginn, þannig að mannvirkjagerð og fram-
kvæmdir miðist við manninn, einstaklinginn,
en þjóni ekki gróðahyggju hans. Slík her-
kvaðningkemur,ogermikilvægt,aðþaðverði
ekki um seinan, og væri verðugt, að hin
óopinberu náttúruverndarfélög færu að
víkka starfssvið sitt þannig, að þau ekki bara
berðust fyrir friðun einstakra svæða eða
náttúrufyrirbæra, heldur tækju allt umhverfi
mannsins, dreifbýli og þéttbýli, og ynnu að
því að gera þetta umhverfi manninum eðli-
legt og vistlegt.
Þegar við höfum hægt á lífsgæðakapp-
hlaupinu, ættum við að hafa tíma til að njóta
umhverfisins, auðlindanna, sem við ekki
veitum athygli í dag. Má hér nefna veðrið,
bókmenntirnar, nágrannana, heimilið og
náttúruna. Þetta eru raunverulegar kjara-
bætur.
Landið er öllu fólki opið til afnota, en því
miður virðast menn almennt svo áhrifa-
gjarnir, að þeir leita á sömu staðina, svo sem
Þórsmörk, Jökulsárgljúfur og Skaftafell, en
hafa eiginlega ekki uppgötvað sjálft landið.
Þessir sérkennilegu staðir verða oft fyrir svo
miklu álagi, að ekki verður hjá því komist að
stjórna umferðinni þar, og er þá verið bæði
að opna landsvæðið, t. d. með vegum, og
vernda það með sérstökum göngustígum,
tjaldstæðum og sorpbrennslu. Þetta er mikið
og vandasamt starf, en stefnir að því, að allir
Framh. á bls. 218
204
FREYR