Freyr - 01.01.1980, Blaðsíða 33

Gísli Kristjánsson:
Rjúpurnar í Holti
í desemberhefti FREYS 1978, bls. 906—908, sagði ég frá athöfnum við
rjúpnarækt, sem stunduð er við háskólann í Troms í Noregi. Ég hef stöðugt
nokkur samskipti við þá aðila, sem þar stunda lífeðlisrannsóknir, og m. a.
varðandi athuganir og rannsóknir á lífi og atferli rjúpunnar, enda fæ ég
skýrslur um þær.
í framhaldi af því, sem þá var frá sagt í FREY, má nú bæta við nokkrum
upplýsingum, en efnið um rjúpuna hefur sýnt sig að vera áhugamál hér.
í fyrstu varð það svo, að treglega gekk að fá
eins mikið af lifandi ungum úr eggjum
tamdra rjúpna eins og gerist meðal þeirra, er
lifa á víðavangi. Lífsþrótturinn virtist líka lak-
ari fyrstu vikurnar meðal unga þeirra tömdu.
Ályktað var, að þetta hlyti að stafa af ófull-
nægjandi næringu á eggjamyndunarskeið-
inu. Það virtist auðsætt, að einhver efni
mundi vanta í næringuna, sem hlýtur að
fylgja egginu og auka lífsþróttinn, þegar
fuglarnir gætu valið fæðuna á víðavangi. Nú
var það margkannað, að verulegur þáttur í
fæðuöflun villtu rjúpunnar er lauf bláberja-
lyngs. Við rannsókn á þeim blöðum sýnir það
sig, að þau eru mjög auðug af C-vítamíni.
Með því að bæta þessu efni í fóðrið aukalega,
á eggjamyndunarskeiði rjúpunnar, tókst að
bæta árangurinn af ungun lífsþrótti, og nú
koma ungar úr 80—90 af hverju hundraði
eggja í stað 60—70 áður.
í sambandi við uppeldi unganna sýndi það
sig, að ekki er hægt að haga sér eins og hér
væri um að ræða hænuunga, enda þótt rjúp-
an sé hænsfugl. Rjúpuungar þola ekki
hænuungafóður, nema þeir fái bláberja-
lyngblöð með, þá gengur allt vel.
Víst hefur verið reynt að auka C-vítamín-
skammt í ungafóðrinu og losna við söfnun
lyngblaða, en alltaf gengur uppeldið best,
þegar lyngblöðin eru með í fóðrinu. Það
sýnir raunar, að það muni vera fleira en
umrætt vítamín, sem færir ungunum aukna
hreysti og heilbrigði, en hvaða efni það eru,
er enn ekki vitað.
Stofnsveiflurnar.
Það er alþekkt, að ýmsar veilur og kvillar
ráða nokkru eða miklu um stærð stofnsins í
hinu frjálsa ríki náttúrunnar, og álíka má
auðvitað vænta, þegar fuglarnir eru í forsjá
manna. Enda þótt fyllsta viðleitni sé sýnd í
flestum atriðum, er í mannlegu valdi standa,
FREYR
21