Freyr - 01.01.1980, Blaðsíða 34

Rjúpur ó beit.
til að nota sömu skilyrði og sjálft frelsið
býður, er ekki alltaf unnt að uppfylla þarfirn-
ar. Fóður á víðavangi fer eftir frjálsu vali, en
er skammtað í vistbúðum tamdra fugla.
Hreysikettir og ránfuglar skerða rjúpna-
stofninn á víðavangi, en meðal tamdra fugla
á slíkt ekki að henda. Hins vegar má benda á
þástaðreynd.aðlíklegter, að veilirog vesælir
fuglar verði ránfugli fyrst og frémst að
bráð, og þar með kunna að hverfa úr stofnin-
um og aldrei auka kyn sitt þeir einstaklingar,
sem miðureru hæfirtil viðhalds þróttmiklum
stofni.
Auðvitað er það fleira en ránfuglar, sem
skerðir ungahópinn. Kuldar og vosbúð getur
átt sinn þátt þar, enda er þekkt, að smáungar
leita oft skjóls undir vængjum móðurinnar
fyrstu vikurnar, en meðal tamdra rjúpna eiga
jafnt hraustir sem vesælir ungar athvarf og
vaxa til fulls þroska, auka kyn sitt, en af-
kvæmin verða svo næm fyrir misfellum og
misfarast, þegar óblíð öfl hrjá í verulegum
mæli. Þetta eru lífeðlisatriði, sem vert er að
minnast og reikna með, séu þau arfgeng að
einhverju leyti.
Næringin mikilvæg.
Rannsóknir og tilraunir með rjúpuna og
unga hennar á vaxtarskeiðinu sýna og
sanna, að vissartegundir lífefnaeru ákaflega
mikilvægir þættir, en sér í lagi er þó C-víta-
mínið.
Þegar ungarnir eru fóðraðir í forsjá
manna, fá þeir mikla næringu og vaxa ört.
Lífefnaþörfin vex að sama skapi, þeir þurfa
þeim mun meira C-vítamín, og svo hefur
reynslan sýnt, að sérlega þarf að sjá þeim
fyrir auknu járni og fleiri snefilefnum í fóðr-
inu. Það hefur líka sýnt sig, að ekkert hefur
enn fundist, sem jafnast alhliða á við blá-
berjalyngið sem viðbótarfóður. Það er
þrungið þeim lífefnum, sem rjúpunni hæfa á
öllum aldursstigum, líklega öllu öðru fremur.
Það eru líka þessi efni, sem fremuröllu öðru
móta viðnámsþrótt gegn því smiti, bakteríum
eða sníkjudýrum, sem hvarvetna eru í ríki
náttúrunnar og ekkert síður í vistinni hjá
mönnum.
í þessu sambandi er vert að upplýsa, að
það bláberjalyng, sem vex á víðavangi og
nýtur sólarljóssins í ríkum mæli, hefur langt-
um meira magn lífefna-, og þar á meðal C-
vítamíns,- í sérfólgið en hitt, ervex ískuggaá
skóglendi. Það er sannað, að stofnrýrnun
rjúpunnar hefur sums staðar orðið veruleg,
þar sem lyngmóar hafa verið klæddir skógi,
og árferðissveiflur veðráttunnar koma þar
líka við sögu.
22
FREYR