Freyr - 01.08.1982, Síða 12

Rolf Andersson
bankastjóri:
Landbúnaður næstu tíu ár
/ engum atvinnnvegi er meiriþörffyrir að setja sérframtíðarmarkmið en í landbúnaði. Fyrir
þessu eru margar ástæður. Bóndinn eyðir því ekki sem hann byggir bútskap sinn á. Hann
hefur það í umsjá sinni í einn œttlið og skilar því síðan til nœstu kynslóðar. Heimili og
vinnustaður fjölskyldunnar er hið sama. Hann nýtur ekki einn þess sem hann fjárfestir og
framkvæmir.
Þegar þetta er haft í huga sést að
einn áratugur er stuttur tími í bú-
skap á hverjunt bæ. Og þó, hvað
vitunt við raunar unt hver verða
viðhorfin þótt ekki sé reynt að sjá
lengra fram en til ársins 1990?
Ég vil strax taka fram að það
sem ég reyni hér á eftir að skyggn-
ast fram í tímann geri ég ekki sent
fagmaður í landbúnaði. Það verða
hin einföldu sjónarmið leikmann-
sins, sem ég set fram og ég byggi
þar á minni eigin reynslu. Reynsla
mín af rekstri smáfyrirtækja,
vandamálum þeirra og mögu-
leikurn, verður til þess að ég leita
oft hliðstæðna og ber landbúnað-
inn saman við aðra atvinnuvegi.
Áttundi áratugur aldarinnar var
á margan hátt skeið breytinga í
landbúnaði á Norðurlöndunt. Til
þess lágu margar ástæður. í Sví-
þjóð náðust verðlagssamningar,
sent veittu bændum nauðsynlega
hvatningu eftir niótdræga land-
búnaðarstefnu sjöunda áratug-
arins. Danir fengu verulega upp-
örvun nteð inngöngu sinni í Efna-
hagsbandalagið. í öllum löndun-
unt voru fjárfestingar í landbúnaði
miklar og rnikil afkastaaukning h já
bændum.
En það er einmitt í þessunt
löndum, Danmörku og Svíþjóð,
þar sem breytingarnar urðu stór-
felldastar á síðasta áratugi, sent
breytt viðhorf og efnahagsástand
hefur nú allra síðustu árin bitnað
harðast á bændum.
Við getum bent á margar af
ástæðunum til þessa, til dæntis
stórhækkaðan fjármagnskostnað
og hækkað orkuverð. Þó að við
höfum kannski reiknað með þessu
í áætlunum og framtíðarspám, þá
urðu þessar hækkanir svo ntiklu
meiri en nokkurn óraði. Mikið
af þessunt erfiðleikum stafar
þó af því sent ég kýs að nefna
„óraunsæja framkvæmdavímu“.
Það er rangt að kaupa allt að.
Þegar litið er til baka sést að á
áttunda áratugnum treystu ntenn
allt of mikið á að kaupa hlutina að,
bæði vörur og þjónustu. Það er
auðvelt að sjá það nú að kostnað-
arliðirnir hafa hækkað langtum
hraðar en afurðaverðið.
Margir þeir, sent eru nteð lítil eða
meðalstór bú, líða nú fyrir þessa
„skantmsýni" í fjárfestingu og sit ja
uppi með of niargar og of dýrar
Erindi þad sem hérfylgir var flutt á aðalfundi Norrænu bœnda-
samtakanna (NBC), sem haldinn var í Visby á Gotlandi 19.—22.
ágúst 1981.
Höfundurinn Rolf Andersson er bankastjóri í Hallandi og hefttr
einnig verið þinginaður. Áður var hann bankastjóri á Gotlandi en
bœði þar og í Hallandi ertt landbúnaðarhéruð mikil.
Erindið vakti óskipta athygli á fundinum og undruðust íslensku
fulltrúarnirsérstaklega hve margt afþvísem Anderson lagði mesta
áherslu á að stefna bæri að, virtist geta átt við um íslenskan land-
búnað nú og t næstu framtíð.
Greinilegt er hve mikil breyting hefur orðið á afstöðu til land-
búnaðar í Svíþjóð frá því á miðjum sjöunda áratugnum, þegar
markvisst varstefntað mikillifækkun ogstækkun búa og ekki lögð
áhersla á að framleiða nema úm 80% afþeim landbúnaðarvörum
sem þjóðin þurfti.
Nú lýsa bændasamtökin því hiklaust yfir að ,,hagræðingin“ hafi
ekki leitt til betri kjara fyrir bændttr og að fjölskyldubúskapur
skapi rneiri farsæld en stórbúskapur og mikil sérhæfing. Nú er lögð
áhersla á að búa sem best að sínti ogfullnægja þörfttm þjóðarinnar
tneð innlendri framleiðslu.
ÞÝð. Jónas Jónsson.
604 — FREYR