Freyr - 01.04.1994, Blaðsíða 8

Kerfið er ónýtt
Segir Björn á Þórustöðum f Önundarfirði f viðtali við Frey
Viðtal við Björn og Lilju,
ung hjón sem fóru að
búafyrir lOárum.
Fyrir 10 árum hófu ung hjón, Björn
Björnsson og Lilja Helgadóttir búskap á
Þórustöðum í Önundarfirði. Jörðin er
ríkiseign, framur landlítil en landið rækt-
anlegt. Björn og Lilja eru ein af mörgum
ungum bændum sem hafa orðið fyrir
barðinu á samdrætti í landbúnaðarfram-
leiðslu og hér á eftir segir frá því hvernig
þau hafa reynt að bregðast við því til að
sjá sér og sínum farborða. Þau eiga þrjú
börn: Markús Þór, 9 ára, Magnús Þór, 6
ára og Þórdísi 4 mánaða.
Björn er fæddur Austfirðingur en flutti
í Þórustaði þriggja ára og er uppalinn þar.
Hann er búfræðingur frá Hvanneyri.
Lilja er fædd og uppalin í Reykjavík, hún
lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum
við Sund. Þau hófu búskap á Þórustöðum
árið 1984.
- Haustið 1983 sótti ég um leyfi til að fara
að stunda loðdýrarækt heima á Þórustöð-
um, ásamt fleirum í Önundarfirði segir
Björn, og þá var okkur neitað af því að
við værum á svo afskekktu svæði, á Vest-
fjörðum, og hefðum ekki fóðurstöð sem
var reyndar út í hött, því frumskilyrði
fyrir fóðurstöð var að einhver stundaði
loðdýrarækt. Þá fór ég á sjóinn. Lilja var í
Reykjavík að klára skólann. Við sóttum
áfram um leyfi, heldur Björn áfram og
fengum leyfi og hófum loðdýrarækt árið
1984 með 25 refalæður. Það gekk ágæt-
Björn Og Lilja. Freysmyndir.
240 FREYR-7*94
lega, læðurnar voru með tæpa 8 hvolpa
að meðaltali þetta fyrsta ár. Svo var líka
sagan af því búin, því skilyrði fyrir rekstri
fóru versnandi eftir það. Fyrsta veturinn
var ég með þurrfóður, svo fórum við að
framleiða fóður á Flateyri sjálfir, eftir
fóðurlistum frá Búnaðarfélagi Islands.
Pá hafafleiri verið komnir íloðdýrarcekt á
þessu svœði?
Já það voru þrjú loðdýrabú í Önundar-
firði og eitt úti á Ingjaldssandi. Menn
reistu refaskála og héldu áfram að fjölga
dýrum á búunum en það fækkaði alltaf
hvolpum á hverja læðu, líklega fyrir mis-
tök í fóðurlistum. Það var alltaf verið að
breyta þeim og reyndar hefur einhverju
valdið að skipt var um stofn; norski stofn-
inn kom meira inn og hann var ekki eins
frjósamur og sá skoski. Það var eitthvað
sem breyttist á þessu tímabili. Það var
mjög góð frjósemi hjá refunum fyrstu
árin en svo datt það niður, hvað sem olli
því.
Hvað tókuð þið til bragðs þegar rekstrar-
skilyrði versnuðu í refarœktinni?
Við förguðum öllum refum 1987 og
fórum yfir í mink og byggðum meira. Við
fengum bústofnsbreytingu frá Fram-
leiðnisjóði þegar við fórum f refarækt.
Framleiðsluréttur okkar var ekki nema
130 ærgildi á jörðinni; við fengum því
styrk úr Framleiðnisjóði til að færa yfir í
ref. Svo fengum við styrk til að breyta yfir
í minkarækt; þá voru allir hvattir til þess.
En svo hættum við þessu brölti árið 1990
og lóguðum minknum. Minkaræktin
hafði gengið ágætlega að öðru leyti en því
að verð á skinnum hrundi og svo var það
óvissan með skuldirnar.
En þið höfðuð sauðfjárkvótann ykkar
áfram?
Já, en skertan kvóta, segir Lilja; hann
er kominn niður í 100 ærgildi. Björn: Það
má geta þess að þegar við byrjuðum
búskap, þá er búmark jarðarinnar um 260
ærgildi og við máttum framleiða í sam-
ræmi við það. En þá um haustið 1986
þegar við tókum við fénu var settur full-
virðisréttur og af því að Jón fóstri minn