Freyr - 15.11.1994, Side 31

að tala um miklu beinni samkeppni,
samkeppni á vörum, sem innflutn-
ingur á var, a.m.k. í raun, bannaður.
Við erum einnig að tala um heim,
sem sífellt skreppur saman. Fjar-
lægðarvemdin, sem átti alltént að
vemda nýmjólkina, er gufuð upp.
Nú er komin fram tækni, sem getur
varðveitt nýmjólk svo að vikum
skiptir án þess að mjólkin glati
bragðeiginleikum sínum og ég er
þar ekki að tala um H-mjólk. Það er
því leikur einn að þjóna fjarlægð-
ustu byggðum á Islandi frá Skot-
landi og það jafnvel yfir hörðustu
vetrarmánuðina.
Samkeppnin mun því stóraukast á
næstu misserum. Hve fljótt veit
enginn, en það verður fljótt. Og allt
annað en að undirbúa sig undir að
hún verði nær algjör er heimska.
Árangur hagrœðingar.
Hvemig hefur síðan til tekist?
Ekki ætla ég að þreyta ykkur með
löngum talnaromsum, en í stuttu
máli má segja að árangur náðist
varðandi lækkun búvömverðs og
ríkisframlaga miðað við þau mark-
mið er nefndin gerði málamiðlun
um. Hins vegar náðist ekki mark-
miðið um hægræðingu, sem þýðir
m.ö.o. að kjör bænda skertust meira
en ráð var fyrir gert. Fækkunin varð
ekki eins og vonast var eftir.
Nú er viðtekna skýringin sú að
atvinnuleysið í landinu hafi verið
eina skýringin á því að ekki hættu
fleiri en raun bar vitni. Þetta snýr
e.t.v. fyrst og fremst að sauðfjár-
bændum. Eg er hins vegar á þeirri
skoðun að það sé langt því frá að
vera eina skýringin þó að ég neiti
ekki áhrifum atvinnuleysisins. Ég tel
mig hafa rökstuddan gmn um að
víða hafi verið lagst gegn því heima
í héraði að menn legðu af búskap.
Þá tel ég og að við höfum ekki
gengið nægilega langt í hagræð-
ingakröfunni. Það gildir ekki síst um
mjólkurbændur og mjólkurbú. Ég er
nefnilega ansi hræddur um að það
þurfi að pressa mjög hart á til að sá
árangur náist að framleiðendum
fækki þannig að þeir sem eftir
standa geti haft af framleiðslunni
viðunandi lífsafkomu. Gleymum
ekki að fjórði hver bás í fjósum
landsins stendur nú tómur þannig að
vafalítið gæti ijöldi kúabænda bætt
við sig töluvert í framleiðslu án fjár-
festingu í byggingum og jafnvel
með tiltölulega lítilli aukningu í
launakostnaði og er þá átt við
nýtingu dauðs tíma.
Ég vil alls ekki hefja umræðu um
mjólkurbúin án þess að vekja at-
hygli á því að ég tel því verki sem
snýr að framleiðendum sjálfum
langt því frá að vera lokið.
Við gerð þjóðarsáttasamninganna
hafði ég eitt sinn við orð, að ef
okkur tækist að ná verðbólgunni
niður eins og stefnt var að, þá
fengjum við loksins að sjá efna-
hagslífið okkar koma upp á yfir-
borðið. í stað þess að allt hyrfi á bak
við hrunadans verðbólgunnar fengj-
um við að sjá hvemig fjármunum
hefði verið eytt - sóað - um langt
áratugabil. Stærsta efnahagslegt
vandamál þjóðarinnar er offjárfest-
ing og þar má segja að nánast engin
atvinnugrein sé undanskilin. Sú full-
yrðing að offjárfesting sé gífurleg í
íslenskum landbúnaði þýðir ekki að
það sé ekki offjárfesting í versl-
unarhúsnæði í Reykjavík. Það er
bara allt annað mál og íslenskum
landbúnaði til lítils gagns að tönnl-
ast á því að ástandið sé slæmt annars
staðar líka.
Mjólkurbúum þarf aö fœkka.
Það þarf ekki í þennan hóp að
eyða löngum tíma í að skýra fjölda
mjólkurbúa á Islandi. Búin sem við
sjáum í dag em byggð á þjóðfélagi
sem bjó við allt aðrar samgöngur en
við höfum í dag. Þá hafa eins og ég
gat um áður orðið miklar framfarir í
geymslu mjólkur. En þetta eru ekki
einu ástæðurnar. Þessi þróun hefði
aldrei viðgengist svona lengi ef ekki
hefði verið komið upp kerft sem
gerði mönnum gjörsamlega ómögu-
legt að tapa. Reikningurinn var ein-
faldlega sendur á næsta bæ. Því
stöndum við nú frammi fyrir nær
óbreyttu kerfi, sem auðvitað hefði
nú þegar gengið í gegnum töluverða
uppstokkun ef einhver markaðslög-
mál hefðu fengið að ráða. Einhver
skörð hefðu verið höggvin í hið full-
komna öryggisnet. Ég held það
einnig einsýnt, eins og ég sagði á
fundi stjómenda mjólkurbúa á Akur-
eyri fyrir rúmu ári, að endurskoða
þyrfti rækilega hvort sú tegund
stjómenda sem alist hefðu upp í
skjóli sjóða og ofvemdar væri sú
tegund sem mjólkuriðnaðurinn
þyrfti á að halda í dag.
Allir virðast sammála ufn að
mjólkurbúum verði að fækka. Allir
virðast hins vegar jafn sammála um
að það eigi að fækka mjólkurbúum í
öllum öðmm byggðarlögum en
þeirra eigin. Eitt af því sem skilur
þessa grein frá öðmm er að til eru
kr. 400-500 milljónir, allt að hálfum
milljarði til úreldingar. Víðast ann-
ars staðar neyðast menn einfaldlega
til að hætta án nokkurra bóta - oft
eftir sársaukafull gjaldþrot.
Við áttum langar og strangar
umræður áður en niðurstaða fékkst
22'94 - FREYR 847