Freyr - 01.08.1998, Page 37

Arfgengi
Að baki mældra eiginleika, sem
mestu máli skipta í búfjárrækt
og búskap almennt, eru flókin og
margbrotin erfðalögmál. Þess vegna
er beitt tölfræðilegum aðferðum til
að komast að raun um og að gefa til
kynna að hve miklu leyti erfðimar
eiga hlut í breytileika hvers erfða-
hóps. Sá hluti breytileikans sem or-
sakast af mismunandi genasamsetn-
ingu kallast arfgengi og er það metið
og túlkað með tölunum 0,0-1,0.
Þegar arfgengi er 1,0 orsakast allur
breytileikinn af erfðum, en sé arf-
gengið 0,0 orsakast allur breytileik-
inn af atvikum og umhverfi.
Rannsóknir hafa sýnt að það er
neikvætt samhengi milli arfgengis
eiginleikanna og blendingsþróttar
samanber eftirfarandi:

eftir
Pétur Sig-
tryggsson.
svínaræktar-
rádunaut BÍ
1. Eiginleikar með lágt arfgengi eða
á bilinu 0,1-0,2 leiða til mikils
blendingsþróttar. Dæmiumslíka I
eiginleika eru t.d. fjöldi grísa í
goti, fjöldi grísa við fráfærur og
fjöldi dauðra grísa frá fæðingu til
fráfæma.
2. Eiginleikar með arfgengi á bilinu
0,2-0,4 leiða einnig til blendings- j
Dæmi um arfgengi ymissa eiginleika svína:
1) Fjöldi grísa í goti við fæðingu 0,10-0,20
2) Fjöldi grísa úr goti við fráfæmr 0,10
3) Fæðingarþungi grísa 0,10
4) Þyngd grísa við fráfæmr 0,15
5) Snúðtrýni 0,20
6) Vaxtarhraði 0,25-0,35
7) Fóðumýting 0,25-0,35
8) Fituþykkt á hrygg yfir 0,50
9) Fituþykkt á síðu 0,60
10) Skrokklengd 0,50
11) Stærð hryggvöðvans 0,60
12) Fótagerð 0,45
13) Fjöldi hryggjaliða 0,70
1. tafla. Blendingsþróttur og arfgengi nokkurra
eiginleika
Eiginleiki Arfgengni Blendingsþróttur %
Fjöldi grísa í goti 0,10-0,20 5-10
Fjöldi grísa við fráfærur 0,10 5-10
Dauðir grísir frá fæðingu til fráfærna 0,1-0,2 10-15
Vaxtarhraði á dag 0,25-0,35 0-5
Fóðumyting 0,25-0,35 0-5
Kjötprósent 0,35 0
Fituþykkt 0,5-0,6 0
Stærð hryggvöðvans 0,6 0
Kjötgœði, Jrtusöfnun og kjötprósenta
eru dœmi um eiginleika með hátt aif-
gengi, þ.e. yfir 0,4 en það kallar ekki
fram neinn blendingsþrótt.
þróttar sem er að sjálfsögðu
minni en sá blendingsþróttur sem
leiðir af eiginleikum með arf-
gengi á bilinu 0, l -0,2. Dæmi um
slíka eiginleika em t.d. vaxtar-
hraði og fóðurnyting.
3. Eiginleikar með hátt arfgengi eða
yfir 0,4 kalla ekki fram neinn
blendingsþrótt. Dæmi um slíka
eiginleika em kjötgæði, fitusöfn-
un og kjötprósenta. Skyringin á
þessu er að hér er um hlutbundn-
ar erfðir að ræða. Hins vegar er
auðvelt að bæta þessa eiginleika
með hreinræktun þar sem arf-
gengi þessara eiginleika er svo
hátt.
Helstu heimildir:
1 Avl og produktion of svin, 1983,
bls. 22-24.
2 Jörgensen og Vestergaard, 1990:
Genetics of Leg Weakness in
Boars...: Acta Agric. Scand.,
40:59-69.
3 Husdyravl, Harald Skjervold,
Landbruksforlaget, 1973.
Freyr 1 0/98 - 37