Freyr - 15.10.1998, Blaðsíða 18

Notkun sýru
til geymslu á loðdýrafóðri
Frá því að loðdýraræktin hófst að
nýju hér á landi upp úr 1970 hef-
ur fóðurstöðvum og bændum verið
ráðlagt að nota sýru í fóðrið til að
auka geymsluþol þess. I fyrstu var
notað lítið magn af sýru eða 0,2%,
og þá aðallega ediksýra. Síðar var
farið að nota maurasýru, þar sem
auðveldara var að nálgast hana, og
ein fóðurstöð reyndi fyrir sér með
þlöndu af ediksýru og brennisteins-
sýru. Þessi blanda reyndist nokkuð
vel, en mjög hættulegt er að vinna
með brennisteinssýruna þannig að
notkun hennar hefur að mestu verið
hætt. Fyrir 5-8 árum var í nágranna-
löndunum farið að nota meira af
sýru í loðdýrafóðrið til að geyma
það. Notuð var 0,4-0,5% af maura-
sýru og var það talið minnka hvolpa-
dauða framan af sumrinu. Síðar kom
í ljós að þetta háa hlutfall af sýru, og
þá aðallega 0,5%, sýrir fóðrið það
mikið að það veldur dýrunum óþæg-
indum og þau éta minna.
Litlar skipulagðar athuganir hafa
verið gerðar á notkun á sýru í ís-
lensku loðdýrafóðri en sú notkun
hefur sýnt ótvíræðan árangur. Veru-
legur munur er á því hvernig sýrur
virka á hráefni í fóðrinu en það fer
eftir eðli þeirra og steinefnainni-
haldi. Þar sem engar mælingar voru
til um geymsluþol á íslensku loð-
dýrafóðri hvað varðar gerla- og
sveppafjölgun og áhrif þess á sýru-
stig, var því tekið fegins hendi þegar
Bændasamtökum íslands og grein-
arhöfundi var boðið að taka þátt í
því að rannsaka þessa hluti með
Fóðurblöndunni hf. í Reykjavík.
Aðferðir og efni
Akveðið var að gera athuganir á
bæði blautu og þurru loðdýrafóðri
eftir
Sigurjón
Jónsson
Bláfeld,
loðdýra-
ræktarráðu-
naut BÍ
(uppbleyttu þurrfóðri) og geyma
það mislengi í sýrum; ediksýru, fos-
fórsýru og maurasýru. Geymsluþol
fóðursins miðast við niðurbrot nær-
ingarefna af völdum gerla og
sveppa. Þar sem gott samhengi er á
milli geymsluþols og fjölda gerla og
sveppa í fóðri var virkni sýranna
miðuð við fjölda örvera og sveppa í
hverju grammi og sýrustigsbreyt-
ingar (pH). Mæling og talning í
blautfóðrinu fór fram við upphaf til-
raunar og síðan eftir 24, 48 og 72
klst. en á þurrfóðrinu við upphaf, 24
og 48 klst., þar sem það er yfirleitt
bleytt upp til eins eða tveggja daga
notkunar. Af lífrænu sýrunum, edik-
og maurasýru, voru reyndar styrk-
leikamir 0,1%, 0,2% og 0,4%,en af
fosfórsýranni, sem er ólífræn, 0,1%
og 0,2 %, miðað við rúmmál.
Blautfóðrið var fengið ferskt frá
fóðurstöð Asgeirs Péturssonar í
Dalsbúi en þurrfóðrið frá Fóður-
blöndunni í Reykjavík. Þurrfóðrið
var blandað vatni í hlutföllunum
1:1,8 en síðan var öllu fóðri skipt
niður í fötur, vigtað og blandað sýr-
um á rannsóknarstofu MR og það
tekið til geymslu og rannsóknar hjá
rannsóknaþjónustunni Sýni hf. Hjá
Sýni voru fóðursýnin geymd við
fastan hita, 21°C, sýrustig fóðursins
mælt og talning á bakteríum og
sveppum gerð á 24 klst. fresti, eins
og áður segir.
lUiðurstöður
Almennt er talið að loðdýrafóður sé
gott ef heildar bakteríu- eða sveppa-
fjöldi er innan við 700 þús. í
grammi, sæmilegt frá 800 til 1.400
þús., slæmt frá Í.500 til 2.000 þús.
og hættulegt fari fjöldi þeirra eitt-
hvað yfir 2.100 þús./g.
Fóður geymt án sýru
Við upphaf athugunar sýndu mæl-
ingar að bæði blautfóðrið og upp-
bleytta þurrfóðrið var ferskt og gott
og engin sveppa- eða gerlamyndun
komin af stað.
Eftir fyrsta sólahringinn, eða 24
klst., hafði gerlum og sveppum
fjölgað lítilega í blautfóðrinu, en í
uppbleytta þurrfóðrinu höfðu bakt-
eríunum fjölgað verulega eða úr 330
þús. í 1.210 þús./g en sveppamynd-
un hafði ekkert farið af stað.
Þegar komnir voru tveir sólar-
hringar hafði bakteríum fjölgað veru-
lega í báðum fóðurflokkum. Skiptu
þeir milljónum á grammi í blautfóðr-
inu og hundruðum milljóna í þurr-
fóðrinu. Gersveppir höfðu fjölgað sér
í 3,4 millj./g í blautfóðrinu en staðið í
stað og jafnvel fækkað í þurrfóður-
flokknum. Eftir geymslu á blaut-
fóðrinu í 72 klst. eða þrjá sólahringa
var bakteríufjöldinn kominn í 170
millj./g og sveppafjöldinn í 25
millj./g. I blautfóðrinu féll sýrustigið
úr pH 6,5 í pH 5,3 af völdum gerla,
en í uppbleytta þurrfóðrinu var sýru-
stigið næstum óbreytt.
An geymsluefna reyndist blaut-
fóður aðeins vera gjafarhæft fyrsta
sólarhringinn og því aðeins að hrá-
efnið væri ferskt, en í þurrfóðrið þarf
að bæta sýrum eða öðru geymslu-
efni um leið og það er bleytt upp til
gjafar.
18- Freyr 13/98