Freyr - 15.10.1998, Blaðsíða 36

Innflutningur loðdýra
Inngangur
Minkaeldi hófst á ný á íslandi árið
1970 eftir nær tveggja áratuga hlé.
Heldur gekk illa fyrstu árin og var
afkoman afar léleg. Frjósemi var lít-
il og átti sjúkdómurinn plasmacyt-
osis þar stóran hlut að máli. Um
1980 var svo komið að einungis örfá
minkabú voru starfandi á landinu.
Var þá hafist handa um útrýmingu
plasmacytosis og var það gert á
árunum 1983-1985 með niðurskurði
og stofnskiptum. Þróaðist minka-
ræktin hratt á næstu árum og varð
mikil fjölgun minkabúa í kjölfarið.
Urðu þau flest 1988 eða um 170
talsins. Minkum fækkaði síðan aftur
á árunum 1989-1992 en búgreinin
hefur verið að ná sér á strik aftur á
seinni árum. Nú eru starfandi um 61
minkabú á landinu með um 40.000
læður. Þar af eru 48 bú eingöngu
með mink.
Refarækt hófst um áratug síðar
en minkaræktin. Urðu refabúin flest
árið 1986. Verð á refaskinnum hefur
verið mjög sveiflukennt og er útlitið
í greininni sem stendur heldur
dökkt. I upphafi þessa árs var ís-
lenski alirefastofninn einungis um
7.300 dýr á 65 búum, þar af 52 bú-
um eingöngu með ref. Vegna lélegr-
ar afkomu í greininni má búast við
að búum fækki enn nú í haust
Islensk loðdýrarækt hefur frá
upphafi verið háð innflutningi dýra.
Vegna smæðar lífdýrastofnsins, sér-
staklega refastofnins, verður enn um
sinn að flytja reglulega inn kynbóta-
dýr ef íslensk loðdýrarækt á að
standa jafnfætis því besta sem gerist
erlendis. Öllum innflutningi fylgir
talsverð áhætta. Þess vegna er mikil-
vægt að vel sé að þessum málum
staðið. Hér verður gerð nokkur
nokkur grein fyrir stöðunni í dag,
hvað ber að varast og hvemig eigi
að standa að innflutningi í framtíð-
inni að mati greinarhöfundar.

eftir Eggert Cunnarsson
dýralækni, Keldum
- .
Innflutningur síðustu
áratugi
Fyrstu minkarnir komu frá Noregi
1970. Þessi stofn var allur skorinn
niður á árunum 1983-1985. Við
stofnskiptin voru lluttir inn minkar
frá Danmörku. Síðan hafa verið
fluttir inn minkar öðru hvoru, mest
frá Danmörku en einu sinni frá Nor-
egi.
Fyrstu alirefirnir komu hins veg-
ar frá Skotlandi 1979. Aftur var flutt
Loðdýrarœkt býrfrekar
en nokkur önnur búgrein
á Islandi við beina
erlenda samkeppni. Ef
hún á að eiga framtíð
fyrir sér hér á landi
verður að búa henni
svipuð starfskilyrði og
greinin býr við erlendis.
Eitt afþví eru
möguleikar til kynbóta
með innflutningi
kynbótadýra. Standa
verður þannig að málum
að kynbótastarfið skili
sér semfyrst til bœnda en
þó þannig að ekki sé
tekin óþarfa áhœtta hvað
varðar sjúkdóma.
inn 1980 og síðan þá nokkuð reglu-
lega. Innflutningurinn hefur nær
eingöngu komið frá Noregi en nú
síðast voru flutt inn dýr frá Finn-
landi. Mestur var innflutningurinn
1983 á upphafsárum refaræktarinn-
ar til þess að fullnægja eftirpum eftir
lífdýrum. Árin 1986 og 1987 voru
flutt inn talsvert mörg lífdýr einkum
vegna vaxandi áhuga á ræktun ýmis
konar litarafbrigða í ref og nauðsyn
þess að fá inn í landið sem fjöl-
breyttast erfðaefni. Frá þeim tíma
hefur að mestu verið um innflutning
tiltölulega fárra dýra í kynbóta-
skyni.
Sjúkdómar á íslenskum
loðdýrabúum
Ef frá er talinn veirusjúkdómurinn
plasmacytosis í mink hafa loðdýr á
Islandi til þessa verið laus við flesta
þá sjúkdóma sem víða annars staðar
valda loðdýrabændum miklum bú-
sifjum. Hér er einkum átt við ýmiss
konar smitsjúkdóma af völdum
veira og sníkjudýra. Erlendis verja
loðdýrabændur árlega miklum tíma
og fjármunum í að halda þessum
sjúkdómum í skefjum, t.d. með
bólusetningum og öðrum fyrir-
byggjandi aðgerðum. Það er mikils
um vert fyrir okkur Islendinga að
halda sérstöðu okkar á þessu sviði.
Fyrir afkomu loðdýraræktar hér á
landi og samkeppnistöðu greinar-
innar á erlendum mörkuðum er hitt
ekki síður mikilvægt að hér sé öflugt
kynbótastarf og framþróun í takt við
þróun greinarinnar í nágrannalönd-
um okkar. Með svo lítinn lífdýra-
stofn sem raun ber vitni er ljóst að
svo verður ekki nema til komi reglu-
legur innflutningur á kynbótadýrum
frá þeim sem lengst eru komnir í
ræktunarstarfinu á hverjum tíma.
Mikilvægt er að standa þannig að
þessum málum að innflutningur
skili bændum sem fyrst ávinningi en
um leið að allrar varúðar sé gætt
36 - Freyr 1 3/98