Freyr - 15.10.1998, Blaðsíða 39

Gerð er sú krafa til sóttkvíarbúa
að þar sé þreföld vörn gegn því að
dýr geti sloppið úr haldi, þ.e. að auk
venjulegs búnaðar sé dýrheld girð-
ing umhverfis. Þetta er ekki einung-
is til varnar því að dýr geti sloppið,
heldur einnig til þess að koma í veg
fyrir að flækingshundar og kettir,
önnur húsdýr og villtir refir og
minkar komist í nána snertingu við
dýr á búunum. Líkur benda til að
hundar hafi borið smitsjúkdóma í
refabú hér á landi. Erlendis hefur
hringskyrll (sveppasýking í húð)
borist í refabú með villiköttum svo
að dærni séu nefnd. Þá stafar nokkur
smithætta frá villtum dýrum. Villtir
refir geta m.a. borið eyrnamaur í ali-
ref, smitandi heilabólgu og refa-
vanka. Þá er vitað að íslenski villi-
minkastofnin er haldinn plasmacyt-
osis. Ekki er síður mikilvægt að
vama því að smitsjúkdómar, sem
hugsanlega gætu borist með inn-
fluttum dýrunt, berist í villta stofn-
inn og verði þannig landlægir.
Hvernig ber að standa
að innflutningi í
framtíðinni?
Ef íslensk loðskinnaframleiðsla á að
standast samkeppni á erlendum
mörkuðum verður að mínu mati að
flytja regluleg inn dýr til kynbóta.
Islenski loðdýrastofninn er einfald-
lega of lítill til þess að kynbótastarf
skili árangri nógu fljótt. Þetta á sér-
staklega við í refaræktinni. Við inn-
flutning ættu menn að mínu mati að
leggja frekar áherslu á gæði en
magn og flytja inn tiltölulega fá dýr
en þeirn mun betri, sem sagt kyn-
bótadýr. Þá er hægt að velja þau af
þeim mun meiri kostgæfni og allt
eftirlit verður einfaldara.
Til þess að innfluningur á kyn-
bótadýrum komi að sem mestu
gagni er mikils um vert að hann skili
sér sem fyrst til bænda. Það sem set-
ur þessu fyrst og fremst skorður í
dag er tiltölulega langur sóttkvíar-
tími og þau ákvæði að hin innfluttu
dýr megi aldrei flytja út af sóttkvíar-
búi. Hugsanlega mætti stytta sótt-
kvíartímann. Aðalatriðið er að sjá
a.m.k. eitt got undan hinum inn-
fluttu dýrum áður en lífdýr eru seld
frá innflutningsbúinu. Þá gæti kom-
ið til álita að breyta reglum á þann
veg að heimilt verði að flytja t.d.
innflutta úrvals refahögna út af sótt-
kvíarbúi, eftir að tilskyldum sóttkví-
artíma er lokið, í aðra landshluta til
nota í sæðingum. Þannig væri tryggt
að innflutt erfðaefni kæmi sem flest-
um refabændum að notum. Áhættan
við þetta er að öllum líkindum minni
en að heimila stöðugan innflutning
út og suður um allt land.
Hingað til hefur verið algengast
að flytja refi inn að hausti til. Oft
hefur þetta vilja dragast fram yfir
áramót sem er mjög óheppilegt þar
sem dýrin þurfa tíma til að aðlagast
aðstæðum fyrir pörun. Kappkosta
skal að flytja dýr inn eins snemma
að hausti og hægt er. Undan þessunt
dýrum má síðan selja hvolpa strax
haustið á eftir. Skoða þarf hvort ekki
mætti nota innflutta högna til sæð-
inga úti urn land rúmu ári eftir inn-
flutninginn.
Hvað minkinn varðar hefur verið
algengast að flytja inn paraðar læður
í aprfl. Þá hafa minkar verið flutlir
inn að hausti og ennfremur hafa
högnar verið fluttir að vori eftir pör-
unartíma til notkunar á næsta pörun-
artíma. Ekki hefur verið heimilt að
dreifa hvolpum frá þessum dýrum
fyrrr en 1 1/2 ári eftir innflutning og
skilar innflutningurinn sér því mjög
seint til bænda. Hér þyrfti að skoða
hvort ekki væri óhætt að heimila
sölu paraðra læðna t.d. ári eftir inn-
flutning eða jafnvel hvolpa strax úr
fyrsta goti. Langur einangrunartfmi
er fyrst og fremst af ótta við plasma-
cytosis. Við styttri einagrunartíma
yrði því að auka bæði tíðni sýnatöku
vegna plasmacytosis og fjölda sýna.
Innflutningur undanfarna áratugi
hefur að mestu verið fyrir atbeina
samtaka loðdýrabænda og með tals-
verðum stuðningi hins opinbera.
Málin hafa þó verið að þróast í þá átt
að einstök loðdýraræktarfélög eða
jafnvel nokkrir bændur hafa samein-
ast um innflutning og rekstur sótt-
kvíarbús. I ljósi reynslunnar tel ég
að heppilegasta fyrirkomulagið á
sóttkví sé að hafa hana hjá aðilum
sem hafa nokkra reynslu af loðdýra-
rækt. Sérstök opinber eða hálf opin-
ber sóttkvíarbú, t.d. á bændaskólun-
um, með aðkeyptu og oft óreyndu
vinnuafli og jafnvel tíðum manna-
skiptum hafa ekki reynst vel. Þar
með er ekki sagt að hver sem er geti
fengið heimild til innflutnings og
rekstur sóttkvíarbús. Gera verður
strangar kröfur um aðstöðu, aðbún-
að, umönnun og umgengni á slflcum
búum. Sagt með öðrum orðurn: Til
þess að bú komi til álita sem ein-
angrunarbú verður að vera um að
ræða úrvals loðdýrabú. Heppilegt
getur verið að hafa fyrir á búunum
einhvern lífdýrastofn af innlendum
stofni. Þá reynir á hvort duldir smit-
berar leynist meðal innfluttra dýra.
Molar
Flóð í Bangladesh
Flóð í Bangladesh á þessu ári hafa valdið gífurlega miklum skaða
á uppskeru nær allra nytjajurta sem þar eru ræktaðar. Ef ástandið
breytist ekki fljótlega verður ekki unnt að planta hrísgrjónaplönt-
um nógu snemma til að gefa uppskeru í janúar eins og hefð er fyrir.
Landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna, FAO, óttast að líf
allt að 20 milljón manna sé í hættu af völdum hungurs og sjúk-
dóma. Leitað hefur verið eftir erlendri aðstoð og hefur Alþjóða-
samband búvöruframleiðenda, IFAP, látið málið til sín taka.
(Landsbladet nr. 39/1998).
Freyr 1 3/98 - 39