Freyr - 01.05.2001, Qupperneq 58

Lambaskoðun
haustið 2000

Skipuleg skoðun á lömbum
á vegum búnaðarsamband-
anna í tengslum við óm-
sjármælingar hefur verið
að aukast með hverju ári og þetta
starf er nú orðið öflugt og skipulegt
um allt land þó að umfangið sé
nokkuð breytilegt eftir héruðum
eins og vikið er að hér á eftir. Reynt
er að safna saman í sameiginlegan
gagnagrunn niðurstöðum úr þess-
um ómsjármælingum og tilsvar-
andi stigum lamba á hverju hausti.
Haustið 2000 var umfang þessarar
starfsemi meira en nokkru sinni áð-
ur. Eftir haustið eru fyrir hendi upp-
lýsingar um mælingar á 8.269 hrút-
lömbum og 34.510 gimbrum.
Hrútlömbum í mælingu fjölgar
með hverju árinu og fer umfang
þeirra mælinga brátt að verða það
mikið að þær ættu að tryggja að
nánast öll hrútlömb, sem valin eru
til ásetnings á búum sem eru virk í
ræktunarstarfi, séu ómmæld.
Aukning í mælingum á gimbrum er
jafnframt gífurlega mikil með
hverju ári allra síðustu ár. Að hluta
tengist þetta afkvæmarannsóknun-
um sem teknar voru upp haustið
1998 en þessar mælingar voru að
vísu hafnar áður, en í minna mæli,
í tengslum við afkvæmasýningar
sem voru undanfari afkvæmarann-
sóknanna. Það blandast engum af
þeim, sem starfað hafa við þetta
síðustu haust, lengur hugur um að
sú skipulega vinna sem unnin er í
líflambavalinu á þennan hátt er
þegar farin að skila umtalsverðum
árangri þó að þess megi vænta að
hann verði enn meiri á allra næstu
árum.
Á mynd 1 er sýnt hvert umfang
mælinganna var eftir héruðum. Við
þetta er það að athuga að umtals-
verður hluti af gimbramælingunum
á Suðurlandi fer fram síðar að
haustinu en í öðrum héruðum og
gögn þar um eru að mjög takmörk-
uðum hluta hér með. Eins og áður
er umfang þessarar starfsemi lang-
samlega mest á Ströndum. Þar hef-
ur nú allra síðustu haust verið unn-
in feikilega mikil og vel skipulögð
vinna í sauðfjárræktinni. Þrátt fyrir
að víða hafi verið þar afar öflugt
fjárræktarstarf um áratuga skeið er
tæpast nokkurt vafamál á að nú
allra síðustu ár má greina þar mikl-
ar framfarir mjög víða. I Skagafirði
er einnig áfram unnin mjög mikil
vinna, en þessi tvö svæði hafa verið
lang mikilvirkust í skipulegum af-
kvæmarannsóknum eins og sjá má í
greinum þar um. Umtalsverð aukn-
ing er einnig í mælingum á gimbr-
um í Dölum og Barðastrandarsýsl-
um og einnig eykst hún enn veru-
lega í Múlasýslum en þar varð
feikimikil aukning í þessum mæl-
ingum haustið 1999.
I mælingu og skoðun á hrútlömb-
unum hefur þar eins og ætíð veru-
leg áhrif hvar starfsemi sæðinga-
stöðvanna er mest á hverju ári.
Þannig er umtalsverð aukning í
skoðun á hrútlömbum frá fyrra ári í
öllum sýslum á Vesturlandi, en hins
vegar fækkun í flestum sýslum á
Norðurlandi. Ljóst er að þó að enn
sé starfsemi stöðvanna í Borgamesi
og á Möðruvöllum samrekin þann-
ig að þær starfi sitt hvort árið á
hvorum stað, þá eru sæðingar á
hvoru svæði umtalsvert meiri þegar
stöðin starfar þar en hitt árið þegar
stöðin starfar ekki á svæðinu. Meiri
framfarir í fjárræktinni gera um
leið sífellt meiri kröfur til stöðv-
anna um að gera allt sem mögulegt
er til að þar sé á hverjum tíma í
notkun álitlegustu hrútar í landinu.
Takist það og reynslan sýni að það
val sé á þann veg þá verður enn
meiri ástæða en áður fyrir fjár-
bændur, sem vilja sinna öflugu
ræktunarstarfi, að nota sæðingar
skipulega á hverju ári.
Haustið 2000 voru lömb víðast
um lamb vænni, holdbetri og
föngulegri en dómarar minnast áð-
ur. Þannig er minni munur á meðal-
þunga lambhrútanna sem skoðaðir
eru á milli héraða en oft hefur ver-
ið, þunginn var í langflestum sýsl-
um á bilinu 48 til 51 kg sem er
feikilega mikið í samanburði við
það sem áður hefur verið. Aðeins á
Suðurlandi, Austur-Skaftafells-
Lambaskoðun 2000
5000
4000
3000
2000
1000
O
Mynd 1. Fjöldi lamba í skoðun í einstökum héruðum, annars vegar hrútlömb og
hins vegar gimbrarlömb.
I l Hrútar ■ Gimbrar
58 - FR6YR 6-7/2001