Freyr

Årgang

Freyr - 01.06.2003, Side 22

Freyr - 01.06.2003, Side 22
fyrir hendumar á landeigendum. Væri ræktanlegt land til sem skil- greindur landflokkur mætti und- anskilja það þegar leyfð er frí- stundanotkun á landi. Eins er eðlilegt að skógrækt á ræktanlegu landi verði háð samþykki skipu- lagsyfirvalda. Hugsa þarf fram i tímann og koma saman framtíðarstefnu í landbúnaði. Menn verða að reyna að átta sig á því hvemig hér verð- ur umhorfs eftir 20 ár, 50 ár eða 100 ár. Hver verður afstaða manna til landnýtingar þá? Hver verður hlutur einstakra búgreina í fyrirsjáanlegri framtíð? Hvaða land þarf að vera tiltækt á hverjum tíma? Núlifandi Islendingum ber skylda til að búa svo um hnútana að næsta kynslóð hafi aðgang að nægilegu ræktunarlandi. Moli Varðveisla erfðaalið- LINDA Tegundum jurta, sem notaðar voru til matvælaframleiðslu, fækk- aði mjög á sl. öld. Samkvæmt könnun sem Matvæla- og land- búnaðarstofnun Sameinuðu þjóð- anna, FAO, lét gera lætur nærri að 90% af erfðafjölbreytni jurta í landbúnaði hafi glatast á þeirri öld. Hvað varðaöi Norðurlönd þá glataðist fjöldi tegunda og af- brigða nytjajurta, sem aðlöguð voru veðurfarslegum skilyrðum á norðlægum slóðum, m.a. fyrir þá sök að landbúnaður á jaðar- svæðum var lagður niður. FAO hefur einnig komist að því að einungis 30 tegundir nytja- jurta gefa af sér 95% af upp- skeru nytjagróðurs á jörðinni en hvað varðar búfé þá dóu út á öldinni um 300 tegundir búfjár af alls um 6000. Þetta sýnir að brýnt er að varðveita líffræðilega Lokaorð 1 sögu lands og jijóðar hafa skipst á skin og skúrir. A harð- indatímum hefúr byggð dregist saman og jarðir farið í eyði. En jarðir voru þá ekki eyðilagðar og gátu byggst aftur þegar betur áraði og þjóðin þurfti á nýju jarðnæði að halda. Nú eru aðrir tímar. Land er eftirsótt á öðrum forsendum en áð- ur var og því fylgja varanlegar breytingar. Ræktunarland, sem bútað er sundur og selt sem sumar- bústaðalóðir, verður aldrei akur þaðan af. Ræktunarland, sem lagt er undir skóg, verður bundið í hundrað ár minnst og óvíst að það verði jafngott eftir. Fyrst og fremst þarf þó að skilgreina og skrá ræktanlegt land sem hentar til akuryrkju. Stjómvöld verða að láta þetta mál til sín taka. fjölbreytileika á Norðurlöndum. Þá hefur það gerst að þekking erfðatækninnar á að nýta erfða- eiginleika í líftækniiðnaði, ræktun búfjár og kynbótum hefur tekið miklum framförum þannig að efnahagslegt verðmæti af erfða- auðlindum hefur aukist stórum. Þekkt dæmi í því sambandi er sveppurinn Tolypocladium inflat- um sem vex á Harðangursheiðum í Noregi. Svissneskt líftæknifyrir- tæki hagnýtti sér þennan svepp til að framleiða lyf, Cyclosporin, sem kemur í veg fyrir að líkaminn hafni nýjum líffærum við líffæraflutning. Lyfið hefur bjargað um 50 þúsund mannslífum og aflað fyrirtækinu milljarða króna tekna árlega. i framhaldi af þessu dæmi og mörgum fleiri hafa vaknað spurn- ingar um það hver hafi rétt til að nýta erfðaefni i lífverum og hvern- ig tekjum af slíkum notum skuli skipt á milli hlutaðeigandi. Um- ræða um aðgang að slíkum not- Heimildir: Bjöm Jóhannesson 1960. Islenskur jarðvegur. 149 bls. ásamt jarð- vegskorti. Bókaútgáfa Menningar- sjóðs, Reykjavík. Bjöm Bjamdal Jónsson 2001. Met- um landgæðin meira í afkomu bú- rekstrar í framtíðinni. Ráðunauta- fundur2001: 208-211. Júlíus Kristinsson 2003. Sam- eindaræktun í byggi. Ráðunautafúnd- ur 2003: 103-106. Parry, M.L. & Carter, T.R. 1988. The assessment of effects of climatic variations on agriculture: aims, meth- ods and summary of results. I: The Impact of Climatic Variations on Agriculture. Vol. 1: Assessment in Cool Temperate and Cold Regions. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht: 11-96. um og réttláta skiptingu afrakst- ursins hefur farið fram á alþjóða- vettvangi. Alþjóðlegur samningur um líffræðilega fjölbreytni frá ár- inu 1993 kveður á um það að hvert ríki eigi óskoraðan rétt yfir erfðaauðlindum sinum og geti stjórnað nýtingu þeirra. Nokkur þróunarlönd hafa sett sér löggjöf um aðgang að erfðaauðlindum sínum. Slík löggjöf er þó umdeild og talin geta komið í veg fyrir að verðmæt erfðaefni nýtist, t.d. i lækningaskyni, og mikilvægara sé því að tryggja sanngjarna skipt- ingu hagnaðarins. Innan Norðurlandanna fer sam- starf um þennan málaflokk fram á vegum Ráðherranefndar Norð- urlandaráðs en Norrænu gen- bankarnir fyrir búfé annars vegar og jurtir hins vegar fylgjast með líffræðilegum auðlindum og varð- veislu þeirra á Norðurlöndum. (Unnið upp úr efni frá Ráöherranefnd Norðurlandaráös). 122 - Freyr 5/2003

x

Freyr

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Freyr
https://timarit.is/publication/863

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.