Freyr - 01.08.2003, Blaðsíða 25

Tafla 2. Skipting timburs í gæðaflokka við grisjun og loka- högg
Timbur \ qrisiun 1. qrisjun 2. qrisjun Lokahöqq
Kurl 50 % 40% 25%
Iðnviður 50 % 40 % 50 %
Borðviður 20 % 25 %
Tafla 3. Kostnaður við högg og flutning að vegi
1. grisjun, kr/m3 2. grisjun, kr/m3 Lokahögg, kr/m3
Fjöldi trjáa / m3 10 4 2
Högg 1250 950 800
Akstur . 950 650 550
Samtals 2200 1600 1350
Tafla 1. Áætlað verð á
mismunandi flokkum
timburs
Timbur Kr. / m3 bolviðar
Greni borðviður 4500
Greni iönviður 2500
Fura borðviður 4500
Fura iðnviður 2500
Lerki borðviður 4500
Lerki iðnviður 2500
Ösp borðviður 3000
Ösp iðnviður 2000
Kurl 550
hluti bolsins, sem er að öllu jöfnu
sá verðmætasti, verður verðlítill.
Með umhirðu, s.s. klippingu tví-
toppa, má hækka hlutfall galla-
lausra trjáa umtalsvert. Mikil-
vægt er að bíða með fyrstu grisjun
þar til einhver verðmæti nást út til
að standa undir grisjunarkostnaði
en þó ekki svo lengi að sá skógur,
sem eftir skal standa, beri skaða
af. Eðlilegt er að skógurinn sé 7
til 10 metra hár þegar þessi grisj-
un fer fram. Gölluð tré eru fjar-
lægð og einnig tré sem hafa orðið
undir í samkeppninni um birtu og
næringu. Gróf og plássfrek tré,
sem skemma önnur út frá sér, eru
stundum fjarlægð. Yfirleitt eru
samt trén, sem standa eftir, sverari
en þau sem eru felld. Algengt er
að gera ráð fyrir því í útreikning-
um að fyrsta grisjun standi undir
sér eða sé með litlu tapi. Það er
síðan mat hverju sinni hversu oft
skuli grisjað þar til lokahögg á sér
stað. Lökustu stofnarnir eru tekn-
ir út í grisjun og vöxturinn færist
yfir á verðmætari stofna sem
standa eftir og bíða lokahöggs.
VlÐARFLOKKAR OG VIÐARGÆÐI
Gera má ráð fyrir þremur meg-
inafurðum unnum úr íslensku
timbri. Þar má fyrst nefna borðvið,
sem telst verðmætasta afurðin,
næst iðnvið, sem nýtist t.d. í plötu-
gerð, og loks kurl sem gæti nýst
sem orkugjafi (3). Ræktun og um-
hirða skógarins miðast þannig við
að koma sem stærstum hluta timb-
ursins i besta flokkinn. Til að bol-
ur henti til sögunar þarf hann að
vera nokkuð beinn og gildleiki
verður að ná ákveðnu lágmarki.
Því gildari og beinni sem stofninn
er því betri verður nýting hans.
Stórar greinar og hraður vöxtur
gefúr af sér stóra kvisti og lausan
við sem rýrir mjög styrkleika og
gæði afurðarinnar þó svo að bolur-
inn teljist sögunarhæfúr. Þéttleiki
skógarins, tegundasamsetning og
ekki síst umhirða og grisjun hafa
þannig mikið að segja um hvaða
verðmæti verða úr skóginum þeg-
ar upp er staðið. Því þéttari sem
skógurinn er í upphafi, því grennri
verða greinamar og fleiri tré að
velja á milli við grisjun. Umhirða
og skipulagning skógar þarf þó að
taka mið af álagi á borð við snjó
og vinda sem í sumum tilfellum
hefúr afgerandi áhrif á fomi og
gæði skóga í fyrstu kynslóð.
Framleiðni og vaxtarlota
Líftími skógarins frá gróður-
setningu að lokahöggi er kallaður
vaxtarlota. Lotulengdin er gjam-
an valin út frá því að hámarka
timburframleiðslu viðkomandi
skógar. Nýgróðursettur skógur
vex hægt í fyrstu en síðan eykst
vöxturinn ár frá ári þar til hámarki
er náð og minnkar síðan aftur.
Þegar árlegur viðarvöxtur er jafn
meðalvexti ffá gróðursetningu er
rétti tíminn fyrir lokahögg til að
ná hámarks viðarvexti. I sumum
tilfellum getur verið rétt að flýta
lokahöggi, t.d. ef fúi er farinn að
skemma viðinn. Ef viðbótarvöxt-
urinn gefur verulega verðmæta-
aukningu, t.d. hækkun um gæða-
flokk, getur verið rétt að láta
skóginn standa lengur.
Það er misjafnt eftir trjátegund-
um hversu snemma þær taka út
vöxtinn og sama gildir um hætt-
una á fúa sem kallar á lokahögg
áður en hámarksframleiðni er náð.
Eftir því sem vöxtur er meiri verð-
ur vaxtarlotan styttri.
Verðforsendur
TIMBURFRAMLEIÐSLU
Til að geta reiknað kostnað og
tekjur við skógarhögg þarf að gefa
sér timburverð, skiptingu í gæða-
flokka og loks kostnað við fell-
ingu og flutning timburs að vegi.
Til að fmna þessar tölur var stuðst
við upplýsingar frá norskum sög-
unarmyllum (1) og norskum töxt-
um (9) um ákvæðisvinnu í skógi
(sjá töflu 1, 2 og 3).
Verðforsendur
KOLEFNISBINDINGAR
Samkvæmt nýlegum fréttum
Freyr 6/2003 - 25 |