Foreldrablaðið - 01.03.1945, Blaðsíða 6

Sigurður Thorlacius:
Skóli skólanna
Áratugina tvo milli heimsstyrj aldanna
tóku til starfa í mörgum menningarlöndum
svonefndir tilraunaskólar, stofnanir, þar sem
reyndar eru og sannprófaSar með vísinda-
legum hætti kennsluaðferðir og ýmsar aðr-
ar greinar skólakerfisins. Þess háttar stofnan-
ir þurfa að fá starfsfrið og vinnuskilyrði
áratugum saman, til þess að árangurinn
komi fullkomlega í ljós. Þó höfðu þessir
ungu nýgræðingar þegar á örfáum árum haft
gagngerð áhrif á skólamál í sumum löndum,
er styrjöldin skall á 1939.
Skólakerfi hverrar þjóðar, jafnvel smáríkis
eins og Islands, er allmikið bákn, sem lýtur
föstum starfsreglum og háttum. Þessir starfs-
hættir og reglur eru ekki nema að takmörk-
uðu leyti niðurstaða af skynsamlegri hugsun
og reynslu núlifandi kynslóðar með tilliti til
þess, sem bezt hentar henni og framtíðinni,
heldur að nokkru vanabundinn arfur frá
fyrri tímum eða öpun eftir öðrum þjóðum.
Á tíma hraðstígra, verklegra framfara,
sem hafa í för með sér gerbreytingar á lifn-
aðarháttum, er það bersýnilega hin brýnasta
nauðsyn, að skólastarfsemin breytist hæfilega
ört til þess að fullnægja jafnan þeim kröf-
um, sem breytt aldarfar og aukin uppeldis-
fræðiþekking gerir til þeirra. Skólakerfið, og
þó einkum innra starf skólanna, þarf því að
kennslustundum árlega. Þessi löggjöf er
ugglaust ekki sett út í bláinn, heldur til þess
að verða við þeim kröfum, sem nútíma
þjóðfélag hlýtur að gera til menntunar þegna
sinna. Gæti það ekki verið andvaraleysi af
okkar hálfu að þykjast þurfa miklu minna að
okkur að leggja um undirbúning undir líf og
störf í okkar þjóðfélagi? Andvaraleysi getur
einnig orðið útlátasamt.
taka sífelldum breytingum. En þessar breyt-
ingar mega ekki fara fram eftir geðþótta
nokkurra einstaklinga né eingöngu eftir
erlendum fyrirmyndum. Þvílíkar breytingar
á starfsháttum allra skóla landsins í senn, án
undangenginna tilrauna, væru áhættusamar
og kostnaðarsamar um of, enda óframkvæm-
anlegar.
Hér er það, sem hlutverk tilraunaskólans
kemur til sögunnar. Þar á að reyna nýjar
kennsluaðferðir, innlendar og erlendar, ný
tæki og fyrirkomulag og velja úr það bezta
og láta taka það upp í öðrum skólum lands-
ins eftir því, sem við verður komið. Þar
mundu enn fremur verða gerðar sálfræðilegar
rannsóknir á börnum og unglingum, tilraun-
ir með ýmiss konar próf, hæfileikamat og
þar fram eftir götunum.
Skólamálanefndin, sem setið hefur á rök-
stólum, gerir ráð fyrir tilraunaskóla sem
veigamiklum lið í skólakerfi landsins. Ai-
þingi hefur einnig viðurkennt þessa hug-
mynd með því að samþykkja að tillögum
menntamáiaráðherra 250 þús. kr. fjárveit-
ingu sem framlag á þessu ári til byggingar
þessarar stofnunar, sem gert er ráð fyrir, að
jafnframt verði æfingaskóli til afnota fyrir
Kennaraskóla íslands. Búizt er við, að bæj-
arstjórn Reykjavíkur láti í té lóð undir bygg-
ingu á góðum stað í bænum, og verður þá
væntanlega hafizt handa um byggingu þeg-
ar á sumri komanda, enda hefur mennta-
málaráðherra skipað þriggja manna nefnd
til að undirbúa og standa fyrir byggingunni,
Hér er vissulega um eitt hið gagnmerk-
asta mál að ræða, sem hlýtur, ef vel er á hald-
ið, að hafa stórmikla þýðingu fyrir uppeldis-
og menningarmál á íslandi í framtíðinni og
væntanlega áður en langt um líður.
4 FORELDRABLAÐIÐ