Foreldrablaðið - 01.03.1945, Blaðsíða 10

eiga að sjá um framkvæmd laganna — að
senda börnin í skóla — og hana nú!
Rétt er það að vísu, að með útúrsnúningi
og misskilningi má finna þessari skoðun
stað í bókstaf fræðslulaganna. En grund-
völlur og andi laganna er á allt annan veg.
Fræðslulögin eru fyrst og fremst sett til þess
að tryggja það, að öll börn geti íengið þá
fræðslu, sem þeim er talin nauðsynleg. A-
kvæði laganna valda ríkissj óði, bæjar- og
sveitasjóðum miklum útgjöldum, því að
þessum aðilum ber að sjá um það, að þau
börn, sem skóla sækja, fái ókeypis kennslu.
Þar af leiðir, að sjá verður fyrir húsnæði til
skólahalds, og verður stærð skólahúsanna
auðvitað að fara eftir barnafjöldanum. Það
má því með sanni segja, að fræðslulögin séu
fyrst og fremst til þess að tryggja það, að
hið opinbera, þ. e. ríkis- og sveitasjóðir, geti
ekki komizt hjá því að taka á móti þeim
börnum, sem rétt eiga á skólavist og
kennslu.
Eina kvöðin, sem fræðslulögin leggja
raunverulega og ótvírætt á herðar aðstand-
endum barna er sú, að þeir fallist á það, að
börn þeirra fái fræðslu, svo að þau geti á
fullnaðarprófi fullnægt lágmarkskröfum um
þekkingu og lærdóm. Vilji aðstandendur —
og sýni fram á —, að þeir geti fullnægt
þessum kröfum með því að láta kenna barni
sínu heima eða í einkaskólum, þá er það
heimilt. Bera aðstandendur þá einir kostn-
aðinn, er af þeirri kennslu leiðir. Af þessu
er ljóst, að alþingismenn og aðrir, er að
samþykkt fræðslulaganna stóðu, hafa látið
rétt barnanna sitja í fyrirrúmi í hvívetna,
en þar næst kemur réttur aðstandenda.
Af því, sem nú hefur verið sagt, þá veit
ég, að öllum mun verða ljóst, að það er
fyrst og fremst barnanna vegna, sem geng-
ið er eftir því, að þau sæki barnaskólana, svo
framarlega sem þau fá ekki jafngilda
fræðslu annars staðar. Hins vegar er það
eðlilegt, að kennarar óski þess, að þau börn,
sem þeir eiga að kenna, sæki skólann og
stundi nám sitt vel og reglulega, því að
bæði er það, að börnin missa annars af
fræðslu og — sem betur fer, — er það metn-
aðarmál hvers kennara, að nemendur þeirra
nemi og læri sem mest.
Fræðslulögin skylda hið opinbera til þess
þess að sjá börnum fyrir skólavist til 14 ára
aldurs, nema undanþága hafi verið veitt, þ.
e. börnin eiga að ljúka fullnaðarprófi á því
ári, sem þau verða 14 ára. Geti barn ekki
lokið tilskildu námi um 14 ára aldur, ber
því ókeypis kennsla í barnaskóla a. m. k.
1 ár til. Ef um sérstaklega dugleg og bráð-
þroska börn er að ræða, má veita þeim fulln-
aðarpróf, þótt yngri séu en 14 ára, enda haldi
þau þá áfram námi í einhverjum framhaids-
skóla.
Dálítið hefur borið á því, að fólk hafi
sótt eftir því að láta börn sín ljúka fulln-
aðarprófi fyrir 14 ára aldur. Hefur sumum
jafnvel fundizt það óréttlátt, að börnum
skyldi ekki leytf að ljúka fullnaðarprófi, hve-
nær sem telja mætti, að þau gætu staðizt
prófið. Það kann að vera hæpið að láta
dugleg börn vera svo lengi í barnaskóla, að
2 síðustu veturnir séu að mestu upplestur.
Það getur vakið námsleiða. Til þess að bæta
úr þessu er sett heimildin um fullnaðar-
próf fyrir 14 ára aldur. Til þess að börn fái
þessa undanþágu, þurfa þau að hafa náð
góðri fyrstu einkunn í íslenzku og reikn-
ingi (þ. e. eink. 8). Þau börn, sem ekki ná
þessu marki, munu geta fengið nóg verk-
efni í barnaskólanum til þess að glíma við
eitt ár enn. Þessi ákvæði um lágmarkseink-
unn eru því sett m. a. til þess að tryggja það,
að börnin fái notið þeirrar kennslu, sem
skólinn getur veitt þeim og þau eiga kröfu
til.
Námsdvöl barna í barnaskóla á ekki að
vera eingöngu til þess, að þau læri náms-
8 FORELDRABLAÐIÐ