Landneminn - 01.12.1951, Blaðsíða 11

borgarfólksins) sem mótast af þessari listgrein, sem
orðið hefur að feikilegri stóriðju. Andleg heilsa heilla
þjóða er nú undir því komin, í hvílíkum niæli tekst að
skapa kvikmyndamennt me'Sal þeirra. Þrátt fyrir þetta
höfum vér ekki verið oss meðvitandi þess, hve ábyrgð-
arlaus og hættuleg vankunnátta vor í þessari grein
hefur verið.
Hvers vegna fer ekki fram nein kennsla í því, hvern-
ig maSur á aS horfa á kvikmynd? Menn eru nú farnir
að leggja þjóðfélagslega mælikvarða einnig á sviði
menningar. En engir virðast fást til þess að veita því
eftirtekt, að kvikmyndafagurfrceSi fyrirfinnst hvergi
meðal vísindagreina þeirra, sem ala menn upp í skiln-
ingi á list. Við akademíur vorar hafa bókmenntir og
allar aðrar hefðbundnar listgreinar sínar deildir. Hin
nýja listgrein, kvikmyndin, hefur enga. (Árið 1947
var kvikmyndamaður í fyrsta sinn kjörinn í frönsku
akademíuna.) f háskólum vorum er kennt í bókmennt-
um og öllum gömlu listgreinunum. En enginn minn-
ist á kvikmyndir. í Praha var árið 1947 opnaður hinn
fyrsti almenni listaháskóli, sem auk myndlistar, tón-
og leiklistar einnig setti kvikmyndafræði upp sem
jafnréttháan aðila. Og í skólabókum vorum fyrir gagn-
fræðaskóla er rætt um allar listgreinar, en rétt að-
eins nefnt kannski, að kvikmyndin sé til. Milljónir
manna stúdéra bókmennta- og mvndlistarfagurfræði,
án þess að notfæra sér nokkurn tíma kunnáttu sína, án
þess að líta nokkurn tíma í bók eða skoða málverk. En
á hverju kvöldi fara kannski þessar milljónir á bíó,
í fáfræði sinni leiksoppar hvers kyns loddara. Enginn
hefur kennt þeim, hvernig á að horfa á eða dæma um
kvikmyndir.
Til er reyndar fjöldi kvikmyndaskóla. Enda neitar
því enginn, að kvikmyndafræðin sé nauðsynleg og
hugtæk — sérfræðingum í greininni. í París og Lond-
on er sem óðast verið að stofna vísindafélög og stofn-
anir, sem leggja stund á „filmologi.“ Hins vegar hef-
ur það ekki fest rætur í vitund, almennings, að hér
er ekki um að ræða þrönga sérgrein, fárra fagmanna,
heldur menningar og menntunartæki, er varðar hvern
einstakling, opinberar stig siðmenningar og stendur í
ákveðinni víxlverkan við virðingu mannsins. Sá, sem
ekki hefur kattarvit á bókmenntum og tónlist. telst
ekki siðmenntaður maður. Ef hann hefur aldrei heyrt
Beethoven eða Michelangelo nefnda, hrista hinir
menntuðu höfuðið. En þótt hann sé algerlega fáfróð-
ur um kvikmyndalistina, hafi aldrei heyrt David
Griffith eða Asta Nielsen nefnd, getur hann mætavel
talizt menntaður og jafnvel notið hins mesta álits sem
slíkur. Hann kemst vel af án þess að hafa minnstu

„THE LAVENDEU HIIJL MOB“
er mcð afbrÍKSnm fyndin mynd.
Alec Guinness (sem menn minnast
scm Fasin í Oliver Twist) lcikur
aðallilutverkið (t. h.).
hugmynd um þessa listgrein, sem þó er viðurkennd
þýðingarmest allra.
Það er knýjandi krafa hins heilbrigða brjóstvits og
sjálfrar menningarsögunnar, að kvikmyndasmekkur
fólksins þroskist, svo að hann síðan geti ákveðið far-
vegi þessarar listar, sem hefur svo mikil áhrif á smekk
fjöldans. Á meðan þetta listform ekki er skyldu-
grein við háskóla og lægri skóla, erum vér oss ekki
meðvitandi um mikilvægasta viðburð aldar vorrar á,
sviði þróunarmöguleika mannsins.
Hér er ekki aðeins urn að ræða skilning á listgrein,
sem þegar hefur slilið barnsskónum, heldur ennfrem-
ur um framtíðarörlög listgreinar. Þau ákvarSast af
þekkingu vorri á eSli hennar. Vér erum ábyrgir fyrir
gæðastigi hennar. Því að það er menningarsögulegt
lögmál, að list og menntun hafa víxláhrif sín á milli.
Listin þroskar smekk almennings. Fágaður smekkur
leitaði eftir og skapaði möguleikana fyrir hinni æðri
list, sem síðan hefur svo aftur lyft mannkyninu til
æðri skilnings á list. Um kvikmyndiná á þetta við í
ríkara mæli en nokkra aðra list-
grein. Því að vér getum hugsað
oss listamann, sem er á undan
sínum tíma, er hann situr ein-
mana í herbergi sínu og skrifar
bók, málar mvnd eða semur tón-
verk, sem fer fyrir ofan garð og
neðan hjá samtíðarmönnum hans,
en eftirlifendur hans, menntaðri
kynslóðir síðari alda, hrífast af
Hér er loksins mynd af Vittorio de Sica,
höfundi „Xteiðhjólahjófsins/*