Landneminn - 01.12.1951, Blaðsíða 48

srfSilr taka ákvarðanir um þau. I
þeirra augum virðist Alþingi ekki
vera annað en nokkurskonar íþrótta-
klúbbur fyrir áhugamenn í ræðu-
höldum, og þá auðvitað helzt áhuga-
menn í hæðuhöldum um rjúpuna og
minkinn.
Nei. Það hlýtur að koma í hlut al-
þýðunnar sjálfrar, og hennar einnar,
að hamla gegn hinu óskaplega trúar-
ofstæki að westan. Við, sem hér er-
um stödd, verðum sem sé að gera
þetta, og við skidum gera það. Við
skulum stöðva þessa andstyggilegu
ameríkaníseringu á æskulýð okkar.
En hvernig þá?
Fyrst er að athuga þá staðreynd,
að stór hluti æskulýðsins er hættur
að sjá sólina fyrir Hollywood-glingri
og öðru þvílíku húmbúkki, en sú er
hin eina hlið bandarískrar menning-
ar sem að honum er haldið. Og það
getur varla verið mikill vandi að
venja æskulýðinn af þessari vitleysu,
leiða honum fyrir sjónir, að þetta
sem hann dáir svo mjög er ekki ann-
að en glingur og húmbúkk og hé-
gómi. Til þess má m. a. nota það ráð
að gera góðlátlegt grín að Amerí-
könunum, koma æskulýðnum uppá
að taka þá mátulega lítið hátíðlega.
Því að Ameríkanar eru, þrátt fyrir
allt, haldnir ótrúlega mikilli minni-
máttarkennd, ekki sízt gagnvart
gömlum • söguþjóðum, sem stafar
sennilega af þeirra eigin söguleysi.
Þetta hafa Frakkar skilið, og notfært
sér í háði, eins og þeirra var von og
vísa, enda segja kunnugir að allur
vindur sé rokinn úr Ameríkönum í
Frakklandi; þeir þori jafnvel ekki
lengur að éta tyggigúmmí á götum
úti í París.
Annað er það í fari Bandaríkja-
manna, eða réttara sagt bandaríska
kapítalismans, sem vert er að leggja
sérstaka áherzlu á, þegar við vekjum
æskulýðinn til réttmætrar gagnrýni á
því valdi, sem komið er með her I
land okkar. Þið munið sjálfsagt eftir
því að fyrir nokkrum árum var gef-
in hér út bók sem hét Vinsældir og
áhrif eftir bandarískan moðhaus,
Dale Carnegie að nafni. Bók þessi er
í öllum sínum boðskap fullkomið
brot á eðlilegri siðfræði einsog nú-
tímamenning hefur kennt okkur
hana; kjarninn í rauninn enginn
annar en það hið hrottalega heilræði-
Hávamála, að „fagurt skal mæla, en
fátt hyggja,“ sem höfundurinn hef-
ur auðvitað útþynnt í langt og leið-
inlegt mál, einsog moðhausa er sið-
ur. En kost einn mikinn hefur bókin
samt; hún kynnir okkur siðfræði
"bandaríska kaþítalsmans, og varar
okkur við henni um leið. Og það er
lán í óláni, að vegna þessarar ann-
arlegu siðfræði sinnar, á bandaríski
kapítalisminn áreiðanlega eftir að
hlaupa á sig gagnvart okkur, og það
svo rækilega, að allir skynibornir
íslendingar munu hrökkva við og
vakna til umhugsunar um þá óhefl-
uðu ruddamennsku sem felst að
baki þessu valdi. — Þið tókuð eftir
því um daginn, að bandarískar flug-
vélar voru látnar strá blómum yfir
Hiroshima á 5 ára afmæli atómhel-
vítis þar. Þetta voru vinsældir og
áhrif bandaríska kapítalismans í
sérstöðu formi, röðinni bara snúið
við, áhrifin fyrst, vinsældirnar á eft-
ir, — atómsprengjan fyrst, blómin
á eftir. Þetta finnst bandaríska kapí-
talismanum voða sniðugt. Svona al-
gjört er smekkleysi hans. Það hvarfl-
ar ekki að honum, að á allt venju-
legt siðað fólk hefur svonalagað
athæfi þveröfug áhrif við það sem
til er ætlazt; vekur það til hneykzl-
unar og fordæmingar, i stað aðdáun-
ar. Enda mun skinhelgi af þessu tagi
vera einsdæmi í sögunni, að morð-
inginn sjálfur komi með hjartnæm-
um svip til að leggja blóm á leiði
hins myrta, — og auglýsi þetta síð-
an sem stórkostlegt vinarbragð.
En þetta er sem sagt bandaríski
kapítalisminn og siðfræði hans. Og
það er eitt verkefni okkar að af-
hjúpa hann og láta æskulýðinn sjá
hann í þessu sínu rétta Ijósi. Og víst
er um það, að gefast munu ærin til-
efni til slíks. Ég get strax nefnt eitt.
Hin nýstofnaða útvarpsstöð Banda-
ríkjahers á Keflavíkurflugvelli er nú
farin að leika íslenzka þjóðsönginn
ásamt hinum bandaríska í lok dag-
skrár sinnar á kvöldin. Þetta þykir
þeim ákaflega smekklegt; — og
sennilega fyndist þeim það ekki
nema sjálfsögð kurteisi, að við svör-
uðum með því að leika þeirra þjóð-
söng í dagskrárlok okkar útvarps.
Við teljum þetta hinsvegar lýsa
fremur hæpnum smekk. Enda höf-
um við ekki haft þann skilning á
þjóðsöngvum, að þeir gætu orðið
einskonar verzlunarvara sem maður
tekur í staðinn fyrir aðra vöru, sam-
kvæmt svonefndum „clearing“- við-
skiptum.
Ég endurtek það, að við verðum,
og skulum stöðva þessa andstyggi-
legu ameríkanísering á æskulýð okk-
ar. — Og þó að mikils sé vert að
koma honum í skilfiing um innihalds-
leysið annarsvegar, en hinsvegar
spillinguna í þeirri hlið bandarískr-
ar menningar sem hann dáir svo
mjög, þá er hitt þó höfuðatriðið, að
hann geti orðið sér meðvitandi um
þau miklu verðmæti sem honum
slanda til boða í menningu sinnar
eigin þjóðar; geri sér ljósan þann
sannleik, að hverfeu mjög sem hann
leggur sig eftir því að verða Amerí-
kani, þá getur slíkt aldrei fært hon-
um annað en hégóma, sem hlýtur að
gera hann að ósönniim manni í heimi
blekkinga; skilji það til fulls, að
sem íslendingi stendur honum aðeins
ein leið opin til raunverulegs frama
í lífinu, aðeins ein leið opin til að
verða sannur maður, sú leið sem
feður hans gengu kynslóð fram af
kynslóð þó að oft væri upp að sækja
grýttan bratta, leið þeirra mannh
sem þrátt fyrir allt og allt liættu
142 LANDNEMINN