Landneminn - 01.12.1951, Blaðsíða 42

landið í því skyni að kynna sér af eigin sjón og raun
menntunaraðstæður stúdenta þar. Umsókninni var vita-
skuld hafnað. Árið 1947 veitti hjálparsjóður sambands-
ins stúdentum í sextán löndum fjárhagslega aðstoð í
baráttu þeirra við nýlendukúgun og fasisma. Enn ber
þess að geta að sambandið hefur verið aðili að öllum
þremur mótum heimsæskunnar; í Prag 1947, í Búda-
pest 1949, í Berlín í sumar. Og alls staðar hefur bar-
áttan fyrir friði verið fyrst á dagskrá. Eða til hvers er
að reisa borgir undir nýtt eyðingarstríð.
Á fyrstu árunum eftir styrjöldina ríkti mikil ein-
drægni innan þessara samtaka. En þegar kalda stríðinu
var hleypt af stokkunum fyrir alvöru vestan við hafið
fóru stúdentar heldur ekki varhluta af þeirri árás. Sam-
bandið klofnaði, og stúdentasamtök átta landa gengu
úr því, en það var raunar aðeins lítill hluti þeirra
stúdenta sem voru aðilaf. Stúdentaráð Háskólans var
svo óheppið að geta ekki í þessu tilefni lýst virkri sam-
stöðu með „frjálsum þjóðum“ — því það gekk aldrei
í stúdentasambandið. Hins vegar sendum við lýsi til
pólskra stúdenta árið 1947, og áheyrnarfulltrúa átti
Stúdentaráð á öðru þingi Alþjóðasambandsins í Prag
í fyrrasumar.
Hin tvö alþjóðlegu æskulýðssambönd: Alþjóðasam-
band lýðræðissinnaðrar æsku, og Alþjóðasamband
stúdenta, voru stofnuð eftir þjóðamorðið mikla. í
raun og veru grundvölluðust þau á þeim skilningi að
heimsstyrjöld mætti aldrei framar verða. Með vissum
hætti mátti segja að Bandalag Sameinuðu þjóðanna
væri alþjóðasamtök hinna fullorðnu um verndun og
efling friðar og menningar. Hlutur æskunnar skyldi
ekki eftir liggja. Þessi tvö sambönd eru einu heims-
samböndin sem stofnuð hafa verið til að sameina æsk-
una, sameina hana um raunhæf og aðkallandi verkefni.
Skipulagning er nauðsynleg til að forða ógæfunni. Á
þessari stundu væri okkur verðugt að hlýða löngum
og ýtarlegum fyrirlestri um þessi samtök og verkefni
þeirra. Ég hiðst afsökunar á því að mér hefur ekki enzt
dugur til að semja þann fyrirlestur að þessu sinni. En
ég vil gleðja ykkur með öðru.
Nú beita vissir aðilar öllum ráðum til að einangra
þessa þjóð og æsku hennar frá öllum viðskiptum við
aðrar þjóðir, þegar frá er talið hernámsliðið á Kefla-
víkurflugvelli, og amerísk niðursuðumenning sem svo
hefur verið nefnd snjöllu orði. En hiri róttæka æska
landsins er ákveðin í því að hlíta ekki þeim ráðum.
Stórkostlegasti vitnisburður þeirrar ákvörðunar var
hin mikilvæga þátttaka okkar í Berlínarmótinu í sum-
ar, sem alltaf er að ala af sér nýjan áhuga og aukinn
þrótt. Nú hefur einnig verið stofnuð hér samvinnu-
nefnd til viðskipta við alþjóðasamböndin tvö og rót-
tæka æsku annarra landa. Árangur af störfum þessr
arar nefndar mun bráðlega sjást í lifandi verki. Hann
mun meðal annars birtast í öflugra starfi í félögum
okkar. Ennþá er ekki tímabært að ræða þessi mál ýtar-
lega á opinberum vettvangi. En eitt er óhætt að full-
yrða: merkið frá Berlín verður ekki látið niður falla.
Allar þær milljónir æskumanna sem féllu fyrir okkur
í síðasta stríði verða bættar nokkrum bótum á einn
hátt aðeins: með menningarbaráttu. Við hefnum þeirra
með friði.-----
Æskulýðsfylkingunni, sambandi ungra sósíalista á
íslandi, hefur borizt bréf, ættað sunnan frá Spáni.
Sendandi er félagsskapur ungra sósíalista í böðulsríki
Fankós. Erindi þeirra við okkur er pað að við gerum
það sem í okkar valdi stendur til að bjarga lífi Lopez
Raimundos og félaga hans. En þeir bíða nú í spænsku
fangelsi eftir því að verða kallaðir fyrir fasískan her-
rétt, sem vissulega mun dæma þá til dauða, fyrir það
að hafa skipulagt verkföllin miklu í Barselónu síðast
liðinn vetur. Við erum beðin að koma á framfæri mót-
mælum við fulltrúa Frankós á landi okkar, senda Sam-
einuðu þjóðunum áskorun um að gera einhverjar björg-
unarráðstafanir, skrifa Raimundo og félögum hans sam-
hygðarbréf. Æskulýðsfylkingin mun verða við þessari
beiðni. Og hér erum við komin að kjarna málsins. Ef
einhverjum skyldi vera óljós þýðing þess að vera í
heimssamböndum æskunnar, þá er svarið þetta: við
erum þar til að láta rödd okkar heyrast. Við erum þar
til að láta að okkur kveða í heiminum. Við treystum
þessi sambönd til að efla friðinn og réttlætið. Heims-
samband stúdenta var stofnað á gröf Jans Opletals. Við
minnumst þess hér í kvöld af því við erum sú æska sem
ætlar að bjarga Lopez Raimundo og félögum hans. Við
erum sú æska sem hýr í sambýli við glæpamenn og
morðingja á jörðinni, og við þekkjum aðeins eitt ráð
gegn þeim: að standa sameinuð, vinna í einum anda að
einu starfi. Við lýsum því yfir að það má aldrei verða
stríð framar. Við lýsum því yfir að kúgaðar j)jóðir eiga
að fá sjálfstæði, að allir menn eru fæddir jafnir, að all-
ir eiga rétt á menntun og hamingju. Við lýsum jiví yfir
að við ætlum að standa við skoðanir okkar í verki. Við
lýsum því yfir að okkur er sigur vís.
Árið 1979.
Vorblær í grænu laufi.
Hamingja í Tékkóslóvakíu.
Friður í Evrópu.
Ljós yfir heiminum.
136 LANDNEMINN