Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1963, Page 52

34
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
Visiir og veraldargengi
Ráða verður af líkum, að fremur
muni iþað hafa verið óvanalegt, að
nokkur einn maður hafi haldið viki-
vakana eða aðrar hliðstæðar sam-
komur á eigin kostnað, heldur munu
menn hafa lagt saman, þeir er
skemmtunarinnar nutu. — Auðvitað
var þá munur mannvirðinga og
skapgerðar engu minni en nú, svo
að eflaust hafa verið til þeir höfð-
ingjar og rausnarmenn, sem lögðu
metnað sinn í að bjóða til veglegs
gildis, og sakar ekki að geta þess í
því sambandi, að á Jörfa bjuggu
jafnan efnamenn og hýstu stór-
mannlega, svo að það hlýtur að hafa
ráðið nokkru um, að sá staður vald-
ist til þessa skemmtanahalds öðrum
fremur, a.m.k. á Vesturlandi. Til
þess hefur þurft rúmgóð húsakynni,
mat og „mjaðarföng minnst til
þriggja vikna“, eins og Davíð segir
í ágætu kvæði um Jörfagleði, en
fyrr á öldum var ekki á allra færi
að veita það hverjum, sem hafa
vildi; þeir voru fleiri, sem höfðu
nóg með sjálfa sig.
„í dansinn allir bruna . . ."
Jörfi stendur sunnanmegin í
Haukadal miðjum undir háum,
samnefndum hnúki. Eins og áður
segir var á þessum bæ haldin fræg-
asta gleðisamkoma fyrri alda á ís-
landi í formi dansleika, enda hefur
nafnið Jörfagleði oft verið notað
síðan, þegar menn hafa þurft að lýsa
alltaumlausum skemmtunum, en
gleðin í Dölum vestur mun í eðli
sínu ekki hafa verið ósvipuð nú-
tíðar-þorrablótum íslendinga.
Langt fram á sautjándu öld var
gleði haldin á Staðarfelli fyrir vest-
urhluta Dalasýslu, en þótti ekki slík
sem á Jörfa. Eftir að Staðarfells-
gleðin var úr sögunni var fjölmennt
enn meir að Jörfa, en þangað sóttu
auk Dalamanna Skógstrendingar og
Hrútfirðingar og ef til vill einhverj-
ir fleiri, þó að ekki séu um það
sagnir.
Hreinlífi þótti þar sjaldan á háu
stigi, en svo mikið kapp lagði bæði
hefðarfólkið og alþýða manna á að
sækja Jörfagleðina, að vinnufólk
gerði það að ráðningarskilyrði, að
það mætti fara þangað.
„Hér er kominn Hoffinn"
Ekki er vitað með vissu, hvernig
gleðileikir liðinna alda fóru fram,
hvort sem það var á Jörfa eða ann-
ars staðar, né hvað á skemmti-
skránni var. Sjálfsagt hefur það ver-
ið mismunandi eftir tímabili, sveit
og sýslu. Sennilega hefur samkom-
an hafizt með borðhaldi. Einhvers
staðar er þess getið, að Jörfagleði
hafi verið haldin á baðstofugólfinu,
þar eð jafnan var fremur stórhýst
á Jörfa.
Þá er snæðingi var lokið á viki-
vakanum, var tekið til drykkju, og
var þá borin vínskál inn í veizlu-
salinn, sem kölluð var vítabikar, og
var þá sungin þessi vísa:
„Bolli víta borinn er inn,
bragnar mega hann finna,
að skemmta þeim í skilnaðinn,
svo skuli þá til hans minna“.
Síðan var skálin drukkin og ef-
laust fleiri minni, og tóku menn svo
að dansa. Það af fólkinu, sem lék
ekki, sat á palli og horfði á. Stund-
um kváðust karlar og konur á vísur,
og margt annað var haft til skemmt-